Racjonalność decyzji politycznych.
Utarte ścieżki i nowe pomysły
Nie jest przypadkiem, że na początku XXI w. zagadnienie racjonalności znajduje się
w centrum filozoficznych dyskusji. Pytanie o racjonalność jest pytaniem o charakter, ale
też o granice ludzkiego myślenia i działania - granice, które wraz z rozwojem nauki i
techniki systematycznie się przesuwają.
Racjonalność jest źródłem intelektualnego i moralnego rozwoju, umożliwia realizację
wartości, a przez to sama jest wartością. Wszelki postęp i wszelkie innowacje są
zawsze skutkiem dobrze przemyślanego działania. Zarazem racjonalność pełni rolę
wzorca etycznego dla ludzkich postaw, jest czymś w rodzaju idei wskazującej człowiekowi
drogę ku pełniejszej wiedzy (także o sobie samym) i lepiej urządzonemu światu.
Umacnia wiarę w siłę człowieka, w jego niemal nieograniczone możliwości. Można
dzisiaj powiedzieć, że "człowiek uczynił sobie ziemię poddaną". Nigdy
wcześniej nie święciliśmy tak wielkich triumfów zarówno w zakresie poznania tajemnic
przyrody, jak też praktycznego zastosowania dobrze uzasadnionej wiedzy. Owocem tego jest
współczesna cywilizacja oparta na ścisłym związku nauki i techniki: nauka zyskuje
dzięki technice coraz doskonalsze instrumenty badawcze, technika - bazując na odkryciach
naukowych - sukcesywnie rozszerza swój zasięg.
Wstęp
1. Decyzja polityczna z perspektywy filozoficznej
1.1. Pojęcie decyzji politycznej - zagadnienia wstępne
1.2. Decyzja aktem wyboru - aspekt filozoficzny
1.2.1. Wolność wyboru
1.2.2. Wolność właściwością osoby
1.2.3. Decyzja jako akt świadomy
1.2.4. Celowość decyzji
1.3. Wybór a wybór polityczny. Cecha "polityczności"
1.3.1. Polityka jako działanie w sytuacji
1.3.2. Konflikt i współpraca
1.4. Decyzja polityczna - poznanie sytuacji decyzyjnej
1.5. Wolność polityczna
1.6. Świadomość decyzji politycznych
1.7. Powołanie polityki
1.8. Decyzja polityczna jako wybór działania politycznego. Wyznaczniki polityczności
działań
1.9. Pojęcie decyzji politycznej - podsumowanie
2. Wokół rozumu i racjonalności
2.1. Uwagi wstępne. Racjonalność a rozumność
2.2. Typy racjonalności
2.3. Przydatność epistemologiczno-metodologicznych rozważań wokół racjonalności dla
rozstrzygnięcia problemu racjonalności praktycznej
2.4. Racjonalność praktyczna
2.4.1. Racjonalność metodologiczna i racjonalność rzeczowa
2.4.2. Racjonalność instrumentalna i racjonalność aksjologiczna
2.5. Racjonalność instrumentalna
2.5.1. Minimalistyczne spojrzenie na racjonalność
2.5.2. Racjonalność w warunkach ryzyka
2.5.3. Racjonalność w sytuacji niepewności
2.5.4. Racjonalność instrumentalna - podsumowanie
2.6. Racjonalność aksjologiczna
2.6.1. Polityka wspólnego dobra
2.6.2. Racjonalność aksjologiczna - podsumowanie
3. Racjonalność w demokracji. Wybór społeczny
3.1. Racjonalność w demokracji - zarys problematyki
3.2. Racjonalność instrumentalna. Teoria społecznego wyboru
3.2.1. Paradoksy społecznego wyboru
3.2.2. Paradoksy społecznego wyboru - podsumowanie
3.3. Racjonalność aksjologiczna. Przeciw neutralności
3.3.1. Racjonalizm polityczny Karla Poppera
3.3.1.1. Historycyzm i bunt przeciw rozumowi
3.3.1.2. Inżynieria utopijna a inżynieria cząstkowa
3.3.1.3. Społeczeństwo otwarte
3.3.2. Komunitariańska wizja wspólnoty
3.3.2.1. Jednostka a wspólnota
3.3.2.2. Partycypacja polityczna
3.4. Przeciw neutralności - uwagi końcowe
3.5. Jaka racjonalność?
Zakończenie
Bibliografia
266 stron, A5, oprawa miękka
