Modele stanu nadzwyczajnego
Podstawowy problem, z którym musi zmierzyć się państwo demokratyczne w obliczu
zagrożenia, sprowadza się do konieczności odstąpienia od normalnych zasad ustrojowych
w celu ratowania bytu państwa, jego ustroju konstytucyjnego oraz - last but not least -
ochrony podstawowych praw i wolności jednostki.(...) Samo pojęcie "stan
nadzwyczajny" jest różnie definiowane, jednakże w większości przypadków
podejmowane próby prowadzą do konkluzji o konieczności użycia środków o wyjatkowym
charakterze w celu zwalczania powstałego zagrożenia. (...)
Wstęp
Rozdział I
DYKTATURA RZYMSKA
1.Uwagi wstępne
2.Geneza urzędu dyktatora
3.Przesłanki powołania dyktatora
4.Tryb powołania dyktatora
5.Uprawnienia dyktatora
6.Kontrola dyktatora
7.Zakończenie dyktatury
8.Instytucja dyktatury w praktyce ustrojowej republiki rzymskiej
9.Inne kategorie stanu nadzwyczajnego w republice rzymskiej: senatus consultum ultimum
oraz iustitium
10.Dyktatura rzymska w nowożytnej myśli polityczno-ustrojowej
10.1.Niccolo Machiavelli
10.2.Jean Bodin
10.3.Thomas Hobbes
10.4.John Locke
10.5.Charles de Montesquieu
10.6.Jean-Jacques Rousseau
11.Znaczenie rzymskiej dyktatury dla powstania i rozwoju nowożytnych modeli stanu
nadzwyczajnego
Rozdział II
ANGLOSASKI MODEL STANU NADZWYCZAJNEGO: MARTIAL LAW
1.Uwagi wstępne
2.Istota martial law
3.Geneza martial law
4.Przesłanki ogłoszenia martial law
5.Tryb ogłoszenia martial law
6.Środki nadzwyczajne
6.1.Podstawy i zakres zastosowania środków nadzwyczajnych
6.2.Zawieszenie writ of habeas corpus
6.3.Zawieszenie innych praw i wolności jednostki
6.4.Uprawnienia prawodawcze egzekutywy
6.5.Sądy wojskowe
7.Rola sądów i parlamentu w czasie obowiązywania martial law
8.Zakończenie martial law
9.Praktyka stosowania martial law
10.Recepcja martial law w innych państwach
10.1.Stany Zjednoczone
10.2.Indie
10.3.Republika Południowej Afryki
11.Podsumowanie
Rozdział III
REPUBLIKAŃSKI MODEL STANU NADZWYCZAJNEGO: STAN OBLĘŻENIA WE FRANCJI
1.Istota stanu oblężenia
2.Geneza stanu oblężenia
3.Prawna regulacja stanu oblężenia w ustawach z 1849 i 1878 r.
3.1.Przesłanki wprowadzenia stanu oblężenia
3.2.Tryb wprowadzenia stanu oblężenia
3.3.Zasięg terytorialny i czas trwania stanu oblężenia
3.4.Środki nadzwyczajne
3.5.Kontrola uprawnień nadzwyczajnych
3.6.Zakończenie stanu oblężenia
4.Stan oblężenia we Francji w czasie I wojny światowej
4.1.Wprowadzenie stanu oblężenia
4.2.Rola parlamentu
4.3.Uprawnienia władz wojskowych
4.4.Pozycja ustrojowa Rady Ministrów
4.5.Rozwój uprawnień dekretodawczych egzekutywy
4.6.Teoria "okoliczności wyjątkowych"
4.7.Sądy wojskowe
4.8.Ograniczenie praw i wolności jednostki
4.9.Ocena instytucji stanu oblężenia w czasie I wojny światowej
5.Stan oblężenia w czasie II wojny światowej
6.Stan oblężenia w IV Republice Francuskiej
7.Stan oblężenia i stan zagrożenia w V Republiki Francuskiej
8.Recepcja republikańskiego modelu stanu nadzwyczajnego
w innych państwach
8.1.Rozwój instytucji stanu oblężenia w XIX-wiecznych Niemczech
8.1.1.Stan oblężenia w konstytucjach państw niemieckich
w pierwszej połowie XIX w.
8.1.2.Pruska ustawa o stanie oblężenia z 1851 r.
8.1.3.Stan wojenny w Konstytucji II Rzeszy z 1871 r.
8.1.4.Stan oblężenia w czasie I wojny światowej
8.2.Stan oblężenia w pozostałych państwach
8.2.1.Hiszpania
8.2.2.Portugalia
8.2.3.Argentyna
8.2.4.Rumunia
Podsumowanie
Rozdział IV
MONARCHICZNY MODEL STANU NADZWYCZAJNEGO: KONSTYTUCYJNA DYKTATURA PREZYDENTA
REPUBLIKI WEIMARSKIEJ
1.Uwagi wstępne
2.Istota monarchicznego modelu stanu nadzwyczajnego
3.Geneza monarchicznego modelu stanu nadzwyczajnego
4.Artykuł 48 konstytucji weimarskiej - geneza i istota regulacji
5.Przesłanki ustanowienia konstytucyjnej dyktatury
6.Gospodarczy stan nadzwyczajny
7.Tryb ustanowienia konstytucyjnej dyktatury i czas jej trwania
8.Środki nadzwyczajne
8.1.Zawieszenie praw podstawowych
8.2.Dekrety z mocą ustawy
8.3.Granice uprawnień nadzwyczajnych
9.Kontrola dyktatora
9.1.Kontrola polityczna (parlamentarna)
9.2.Kontrola sądowa
10.Stan nadzwyczajny konstytucji
11.Konstytucyjna dyktatura prezydenta w ostatnich latach Republiki Weimarskiej
12.Rozwój monarchicznego modelu stanu nadzwyczajnego w V Republice Francuskiej i innych
państwach
12.1.Uwagi wstępne
12.2.Przesłanki zastosowania art. 16
12.3.Tryb wprowadzenia stanu nadzwyczajnego
12.4.Środki nadzwyczajne
12.5.Kontrola uprawnień nadzwyczajnych prezydenta
12.6.Zakończenie stanu nadzwyczajnego
12.7.Recepcja modelu francuskiego w innych państwach
13.Podsumowanie
ROZDZIAŁ V
MODEL KONSTYTUCYJNEJ REGLAMENTACJI STANÓW NADZWYCZAJNYCH W USTAWIE ZASADNICZEJ
REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC
1.Uwagi wstępne
2.Stan napięcia
3.Stan obrony
3.1.Przesłanki wprowadzenia stanu obrony
3.2.Tryb wprowadzenia
3.3.Środki nadzwyczajne
3.3.1.Składanie przez prezydenta federalnego oświadczeń międzynarodowych
3.3.2.Przejęcie przez kanclerza federalnego dowództwa nad siłami zbrojnymi
3.3.3.Rozszerzenie materii ustawodawstwa federalnego i uproszczenie postępowania
ustawodawczego
3.3.4.Centralizacja administracji państwowej i szczególne uprawnienia rządów krajowych
3.3.5.Przedłużenie kadencji Bundestagu, parlamentów krajowych i prezydenta federalnego
3.3.6.Ochrona pozycji ustrojowej Federalnego Trybunału Konstytucyjnego
3.3.7.Ograniczenia praw i wolności jednostki
3.4.Komisja Wspólna
3.4.1.Charakter ustrojowy
3.4.2.Skład i organizacja
3.4.3.Kompetencje
3.4.4.Kontrola Bundestagu i Bundesratu nad funkcjonowaniem Komisji Wspólnej
3.5.Zakończenie stanu obrony
4.Stan zagrożenia bytu lub wolnościowego demokratycznego porządku ustrojowego
4.1.Istota i przesłanki wprowadzenia
4.2.Nadzwyczajne uprawnienia krajów związkowych
4.3.Interwencja federalna
4.4.Ponadregionalny stan nadzwyczajny
5.Stan zagrożenia lub naruszenia bezpieczeństwa publicznego lub porządku
5.1.Okoliczności konstytucjonalizacji
5.2.Przesłanki wprowadzenia
5.3.Środki nadzwyczajne
6.Stan klęski żywiołowej
6.1.Okoliczności konstytucjonalizacji
6.2.Regionalny stan klęski żywiołowej
6.3.Ponadregionalny stan klęski żywiołowej
7.Model konstytucyjnej reglamentacji stanów nadzwyczajnych w innych państwach
7.1.Szwecja
7.2.Turcja
7.3.Republika Czeska
7.4.Ukraina
8.Podsumowanie
Zakończenie
Bibliografia
406 stron, B5, oprawa twarda
