Afrykańskie instytucje bezpieczeństwa
Świat pozimnowojenny charakteryzuje się dużą
dynamiką ról i pozycji międzynarodowych poszczególnych państw oraz grup państw w
ramach istniejącego ładu międzynarodowego. Procesy przemian zachodzą także na
kontynencie afrykańskim, dotychczas postrzeganym przede wszystkim przez pryzmat
dystansów rozwojowych, tendencji autorytarnych w ramach systemów politycznych
poszczególnych państw czy też konfliktów etnicznych i międzynarodowych. Reformy
przeprowadzane zarówno w wymiarze wewnątrzpaństwowym, jak i w ramach instytucji
powołanych dla pogłębiania współpracy międzynarodowej, które symbolizuje ukuty
przez byłego prezydenta RPA Thabo Mbekiego termin „afrykański renesans”, stwarzają
szanse na stopniową zmianę sytuacji mieszkańców kontynentu.
Wiesław Lizak swą książkę poświęcił
właśnie analizie działań państw afrykańskich na rzecz stworzenia skutecznych i
efektywnych środków reagowania w sytuacjach kryzysowych. Autor przedstawił w niej
genezę, ewolucję i funkcjonowanie najważniejszych instytucji bezpieczeństwa i
współpracy – począwszy od Organizacji Jedności Afrykańskiej, po prezentację Unii
Afrykańskiej jako organizacji, której zadania i kompetencje mają być odpowiedzią na
wyzwania rozwojowe i modernizacyjne, przed którymi stoi współczesna Afryka.
W literaturze polskiej nie było dotychczas
monografii tak wszechstronnie przedstawiającej afrykańskie instytucje bezpieczeństwa.
Wiesław Lizak - doktor nauk humanistycznych w zakresie
nauk o polityce , adiunkt w Instytucie Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu
Warszawskiego. Od 1999 roku prezes Fundacji Studiów Międzynarodowych. Członek zespołu
redakcyjnego i wieloletni współautor Rocznika Strategicznego. Zainteresowania badawcze: problemy
państw rozwijających się, zwłaszcza stosunki międzynarodowe w Afryce, na Bliskim i
Środkowym Wschodzie, oraz konflikty międzynarodowe. Autor wielu artykułów
poświęconych tej tematyce. Współredaktor naukowy m.in. tomów: Stosunki międzynarodowe w Afryce (wspólnie z J.J. Milewskim, Warszawa
2002) i Kuba i Afryka. Sojusz
dla rewolucji (wspólnie z M.F.
Gawryckim, Warszawa 2006).
Spis treści:
Wykaz skrótów
Wstęp
Rozdział 1
Wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa w Afryce
1.1. Afrykańskie granice
1.2. Sprzeczności etniczno-kulturowe
1.3. Gospodarka a afrykańskie konflikty
1.4. Słabość instytucji państwa
1.5. Ewolucja percepcji wyzwań i zagrożeń dla bezpieczeństwa w Afryce
Rozdział 2
Geneza afrykańskiego regionalizmu
2.1. Jedność Afryki – geneza i ewolucja idei
2.2. Kształtowanie się regionalnego mechanizmu współpracy w Afryce
2.3. Powstanie Organizacji Jedności Afrykańskiej
Rozdział 3
OJA a problemy bezpieczeństwa w Afryce w okresie zimnej wojny
3.1. OJA jako organizacja bezpieczeństwa regionalnego
3.1.1. Cele i zasady OJA
3.1.2. Organy OJA
3.2. Działania na rzecz dekolonizacji
3.3. Działania na rzecz regulowania sporów i konfliktów
3.3.1. Działania mediacyjne
3.3.2. Operacje pokojowe – misja w Czadzie
3.4. Kształtowanie się regionalnego mechanizmu ochrony praw człowieka
Rozdział 4
Ewolucja OJA jako organizacji bezpieczeństwa regionalnego po zimnej wojnie
4.1. Przesłanki ewolucji koncepcji i mechanizmów współpracy regionalnej w
ramach OJA
4.2. Aktywizacja OJA po zakończeniu zimnej wojny – misje OJA w Rwandzie
4.3. Powstanie Mechanizmu Prewencji, Opanowywania i Rozwiązywania Konfliktów
4.4. OJA wobec wyzwań epoki pozimnowojennej – poszukiwanie nowych rozwiązań
4.4.1. Działania na rzecz stworzenia sił pokojowych
4.4.2. Działania na rzecz pokoju w ramach Mechanizmu Prewencji, Opanowywania i
Rozwiązywania Konfliktów
4.5. Działania na rzecz utworzenia strefy bezatomowej w Afryce
Rozdział 5
Powstanie Unii Afrykańskiej
5.1. Przesłanki powstania Unii Afrykańskiej
5.2. Powstanie Unii Afrykańskiej
5.3. Formalnoprawne ramy działania Unii Afrykańskiej – powstanie Rady Pokoju i
Bezpieczeństwa
5.3.1. Cele Unii Afrykańskiej
5.3.2. Zasady Unii Afrykańskiej
5.3.3. Organy Unii Afrykańskiej
5.3.3.1. Zgromadzenie Unii
5.3.3.2. Rada Wykonawcza
5.3.3.3. Wyspecjalizowane Komitety Techniczne
5.3.3.4. Parlament Panafrykański
5.3.3.5. Trybunał Sprawiedliwości
5.3.3.6. Instytucje finansowe
5.3.3.7. Komisja
5.3.3.8. Komitet Stałych Przedstawicieli
5.3.3.9. Rada Gospodarcza, Społeczna i Kulturalna
5.3.4. Powstanie Rady Pokoju i Bezpieczeństwa i jej kompetencje
5.4. Koncepcje reformy mechanizmów współpracy w ramach Unii Afrykańskiej
Rozdział 6
Aktywność Unii Afrykańskiej na rzecz stabilności, pokoju i bezpieczeństwa
6.1. Rozwiązywanie sporów i konfliktów
6.2. Afrykańskie siły pokojowe
6.3. Misje pokojowe Unii Afrykańskiej
6.3.1. Misja pokojowa w Burundi (AMIB)
6.3.2. Misja Unii Afrykańskiej w Sudanie (AMIS)
6.3.3. Misja Unii Afrykańskiej w Somalii (AMISOM)
6.4. Promowanie demokracji, praworządności i zasad dobrego rządzenia
6.5. Prawa człowieka w działalności UA
6.6. Działania w sferze społeczno-gospodarczej – NEPAD
Rozdział 7
Afrykańskie organizacje subregionalne i ich rola w kształtowaniu bezpieczeństwa
7.1. Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej – ECOWAS
7.1.1. Powstanie i ewolucja ECOWAS
7.1.2. Problemy bezpieczeństwa w pracach ECOWAS
7.1.3. Misja ECOMOG w Liberii
7.2. Południowoafrykańska Wspólnota Rozwoju – SADC
7.2.1. Geneza i ewolucja współpracy w subregionie południowoafrykańskim
7.2.2. Mechanizmy współpracy SADC w sferze bezpieczeństwa
7.2.3. Operacja „Boleas” w Lesotho
7.3. Inne organizacje subregionalne
7.3.1. Unia Arabskiego Maghrebu – AMU
7.3.2. Wspólnota Państw Sahelu i Sahary – CEN-SAD
7.3.3. Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Środkowej – CEEAC/ECCAS
7.3.4. Międzyrządowa Władza do spraw Rozwoju – IGAD
7.3.5. Wspólnota Wschodnioafrykańska – EAC
7.3.6. Wspólny Rynek Afryki Wschodniej i Południowej – COMESA
Rozdział 8
Zmienność i ewolucja afrykańskiego systemu bezpieczeństwa
8.1. Ewolucja regionalnego systemu bezpieczeństwa
8.2. Czynniki ewolucji afrykańskiego systemu bezpieczeństwa
8.3. Efektywność działań regionalnych instytucji bezpieczeństwa
Zakończenie
Bibliografia
Indeks osobowy
Mapy
528 stron, Format: 16.5x24.0cm, oprawa twarda
