Znaczenia historyczne w edukacji początkowej.
Narracyjne konstruowanie historii rodzinnych
Nauczanie historii zmierza współcześnie do ukazywania nie tylko wielkich zdarzeń i
syntez politycznych, ale prezentowania także mikrohistorii - drobnych wydarzeń i
prywatnych mikroświatów zwykłych ludzi.
Intencją Autorki było „przetarcie" drogi mikrohistorii do przestrzeni
kształcenia początkowego.
Znacznie bliższa i ważniejsza od tzw. wielkiej historii jest dla dziecka w wieku
wczesnoszkolnym historia prywatna, która wiąże się ze zdolnością dzieci do
wchodzenia w rolę aktywnego jej badacza. O tym, że jest to problematyka nieobecna na
etapie nauczania początkowego, świadczy brak badań nawiązujących do szerszego
kontekstu teorii dydaktycznych i psychologicznych, a także skromna literatura przedmiotu.
Kategoria „dziecięce znaczenia historyczne" służy określeniu subiektywnych
sensów i znaczeń, jakie dzieci nadają w narracjach historii swojej rodziny. Kategoria
ta dopuszcza do głosu inną problematykę historyczną niż ta, która obowiązuje
obecnie, bowiem zakres tematów realizowanych w toku wczesnej edukacji w ramach
wprowadzania dzieci w świat zagadnień historycznych nie uwzględnia historii własnej
rodziny.
Materiał został
ujęty w sześciu rozdziałach odpowiadających treściom teoretycznym, metodologicznym i
empirycznym. Tym ostatnim Autorka poświęciła końcowe rozdziały książki. Typy
sytuacji edukacyjnych (zogniskowane wokół treści, rozwinięte wokół osoby
nauczyciela, skoncentrowane wokół wiedzy ucznia) stały się podstawą do wygenerowania
trzech typów projektów edukacyjnych. Wytworzony w ten sposób teren badań umożliwił
dokonanie oglądu dziecięcych działań w zakresie narracyjnego konstruowania historii
własnej rodziny. Analiza rzeczywistości historycznej w tekstach uczniów pod kątem
użycia funkcji i kręgów osób działających była wynikiem przyjętego założenia,
że opowieści o tzw. świecie rzeczywistym konstruujemy tak, jak opowieści fikcyjne,
wykorzystując te same reguły tworzenia i struktury narracyjne. Zostało to ukazane na
tle egzemplifikacji narracji dziecięcych, poddanych analizie morfologicznej. Na
wspomnianą kategorię „dziecięce znaczenia historyczne", kluczową z punktu
widzenia konstruowania historii rodzinnych, składają się opisy i interpretacja
obszarów historii prywatnej uczniów związanych z: bogactwem życia codziennego
(czynności kobiet i mężczyzn, święta i zwyczaje, dzieciństwo, szkoła) oraz odbiciem
tzw. wielkiej historii w historiach prywatnych (obrona ojczyzny, tragedie wojenne, utrata
domu, przedmioty pamięci rodzinnej, historia powojenna).
350 stron, B5, oprawa miękka