Tabula rasa
Steven Pinker omawia moralne, emocjonalne i polityczne zabarwienie pojęcia natury
ludzkiej we współczesnym świecie.
Próbuje odtworzyć bieg historii, który doprowadził do tego, że naturę ludzką
zaczęto spostrzegać jako pojęcie niebezpieczne. Zaprzeczanie istnieniu natury ludzkiej
porównuje do wiktoriańskiego zażenowania w sprawach seksu. Uważa je jednak za znacznie
bardziej szkodliwe - zniekształca bowiem współczesną naukę i oświatę, wypacza
dyskusje publiczne i wpływa na nasze życie codzienne. Teoria, zgodnie z którą własne
dzieci można kształtować jak glinę, narzuciła rodzicom nienaturalne, a czasem nawet
okrutne metody wychowawcze. Spotęgowała cierpienia rodziców, których dzieci nie
spełniły pokładanych w nich nadziei. Przekonanie zaś, że ludzkość można
przemodelować dzięki prowadzonym na wielką skalę projektom inżynierii społecznej,
doprowadziło do okrutnych zbrodni w historii naszego gatunku.
Lęk związany z naturą ludzką można sprowadzić do czterech obaw:
* Jeśli między ludźmi występują różnice, to uzasadniony jest ucisk i
dyskryminacja.
* Jeśli ludzie są z natury niemoralni, to trzeba porzucić nadzieję na poprawę
ludzkiej kondycji.
* Jesli ludzie są wytworami biologii, to wolna wola okazuje się mitem, a ludzie nie
ponoszą odpowiedzialnosci za swoje czyny.
* Jeśli ludzie są wytworami biologii, to życie nie ma wyższego sensu ani celu.
Pinker przekonuje jednak, że uznanie istnienia natury ludzkiej nie jest równoznaczne
z akceptacją rasizmu, wojny, ludobójstwa czy zaniedbywania dzieci i osób pokrzywdzonych
przez los. Tym samym, opowiada się za uznaniem odkryć dotyczących natury człowieka,
które są często lekceważone lub zatajane we współczesnych rozważaniach nad ludzką
kondycją. Pokazuje, w jaki sposób nowa wiedza może przyczynić się do zrozumienia
licznych zagadnień i znalezienia rozwiązań problemów, które od dawna trapią ludzkie
społeczeństwa - równouprawnienie płci, likwidacja ksenofobii i uprzedzeń
międzygrupowych, walka z przemocą, tworzenie skutecznego ładu społecznego i programów
wychowawczych.
Założenia, że istoty ludzkie są identyczne pod względem biologicznym, nie mają
niegodziwych motywów i mogą dokonywać całkowicie wolnych wyborów są poddawane w
wątpliwość. Jednak myśl o wrodzonej konstrukcji psychicznej bywa niemal rozpaczliwie
odpychana przez badaczy. Wielu intelektualistów zaprzeczając istnieniu natury odwołuje
się do trzech metafor: "czystej karty" (przyrównującej umysł nowonarodzonego
człowieka do czystej tablicy, która zapisana zostanie na skutek doświadczenia),
"szlachetnego dzikusa" (założenia, że człowiek pierwotnie był dobry i
szlachetny, a dopiero potem został zdeprawowany przez cywilizację) i "ducha w
maszynie" (założenia, że w poddanym prawom fizyki i biologii ciele zamieszkuje
dusza, z istoty swej niezmienna i nie poddająca się prawom natury).
Książka jest w istocie dyskusją nad trafnością i zasadnością tych zażarcie
bronionych metafor, w świetle osiągnięć współczesnej psychologii, socjologii,
biologii i antropologii.
Steven Pinker jest znakomitym psychologiem pracującym w Massachusetts Institute
of Psychology, autorem oryginalnych badań nad rozwojem języka i percepcją przestrzenną
oraz wielu książek, które przyniosły mu światową sławę, między innymi The
Language Instinct czy How The Mind Works (wydanie polskie: Jak działa umysł).
Spis treści:
Przedmowa
Część I
Czysta tablica, szlachetny dzikus i duch w maszynie
1. Teoria oficjalna
2. Modelina
3. Ostatni mur
4. Kulturoentuzjaści
5. Ostatni bastion
Część II
6. Nauki polityczne
7. Trójca święta
Część III
Natura ludzka z ludzką twarzą
8. Lęk przed nierównością
9. Lęk przed niedoskonałością
10. Lęk przed determinizmem
11. Lęk przed nihilizmem
Część IV
Poznaj samego siebie
12. Kontakt z rzeczywistością
13. Z głębi siebie
14. Liczne źródła naszego cierpienia
15. Zwierzę z poczuciem wyższości
Część V
Gorące tematy
16. Polityka
17. Przemoc
18. Płeć
19. Dzieci
20. Sztuka
Część VI
Głos gatunku
664 strony, Format: 16.6x23.5cm, oprawa miękka
- 
- 
- 
-