WSPÓLNA POLITYKA ROLNA UNII EUROPEJSKIEJ A ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ KNIEĆ W. / OBSZARÓW WIEJSKICH POLSKI ANALIZA SOCJOLOGICZNA Księgarnia

Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Polski

Analiza socjologiczna

Książka jest próbą socjologicznej analizy funkcjonowania unijnych funduszy wiejskich i rolnych na obszarach Polski z perspektywy założonego zrównoważonego charakteru ich zastosowania.

Na podstawie badań autora prowadzonych w latach 2006–2011 przedstawiono liczne dysfunkcje programów unijnego wsparcia wsi i rolnictwa. Wśród nich pojawiają się zarówno te generowane przez instytucje zarządzające wdrażaniem funduszy unijnych (np. absurdalnie rozdmuchana biurokracja), jak i te będące skutkiem swoistej adaptacji chłopskiej racjonalności do warunków funkcjonowania gospodarstw w dobie wsparcia publicznego dla rolnictwa.

Spis treści:

Wstęp / 9

Uwagi metodologiczne / 15

Przegląd badań / 23

Część 1. Rozwój zrównoważony. Konceptualizacja teoretyczna / 29

1.1. Konstruowanie koncepcji rozwoju zrównoważonego / 30

1.2. Cechy i wymiary rozwoju zrównoważonego / 36

1.3. Cele rozwoju zrównoważonego / 40

1.4. Rozwój zrównoważony a ekorozwój / 42

1.5. Atrakcyjność poznawcza i krytyka koncepcji zrównoważonego rozwoju / 43

1.6. Krytyka koncepcji zrównoważonego rozwoju / 44

1.7. „Humanistyczny wymiar” zrównoważonego rozwoju / 45

1.8. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich / 46

1.8.1. Koncepcje zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich / 47

1.8.2. Rolnictwo zrównoważone / 52

1.8.3. Koncepcja zrównoważonego rozwoju w dokumentach programowych absorpcji funduszy Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce – deklaracje i realia / 58

Część 2. Ewolucja Wspólnej Polityki Rolnej w kierunku zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich / 65

2.1. Okres od połowy lat 50. do połowy lat 80. – paradygmat rolnictwa zależnego / 69

2.2. Plan Mansholta / 73

2.3. Krytyka WPR z początków lat 90. – w tle czy u źródeł zmiany paradygmatu rozwoju obszarów wiejskich? / 77

2.4. Wielofunkcyjny rozwój wsi i rolnictwa – nowy paradygmat czy polityczny wybieg / 80

2.5. Reforma McSharry’ego – w stronę zrównoważonego rozwoju / 82

2.6. Deklaracja z Cork / 86

2.7. Nadkompensacja i nowa tożsamość rolników / 87

2.8. Rozwój obszarów wiejskich jako realizacja interesów wsi i miasta – debata końca lat 90. i reforma Fischlera / 91

2.9. Health check z 2008 roku i poszukiwanie równowagi pomiędzy protekcjonizmem i agrocentryzmem a rozwojem obszarów wiejskich / 96

2.10. Nowe, nieznane wyzwania – unijna polityka rolna a zmiany klimatyczne / 99

2.11. Od presji industrializacyjnej po rozwój zrównoważony – podsumowanie / 103

Część 3. Od SAPARD-u do PROW-u. Wdrażanie mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce – procesy i struktura / 107

3.1. Program SAPARD – efekt demonstracyjny / 108

3.2. Programy poakcesyjne / 118

3.2.1. Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” i Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004–2006 / 118

3.2.2. Dwoisty charakter wsparcia unijnego dla wsi i rolnictwa w Polsce oferowanego w latach 2004–2006 źródłem dysfunkcji / 124

3.2.3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 / 126

3.2.4. Realizacja Wspólnej Polityki Rolnej – Polska na tle innych krajów Wspólnoty / 137

Część 4. Przegląd wybranych instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej z perspektywy zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich / 153

4.1. Program „Modernizacji gospodarstw rolnych” – w stronę zrównoważonego rolnictwa? / 153

4.1.1. „Zrównoważona” modernizacja gospodarstw / 157

4.1.2. „Kreatywne” aplikowanie o środki unijne i „pozorna synchronizacja strategii gospodarstw indywidualnych z założeniami WPR” / 159

4.2. Niekorzystna struktura demograficzna i agrarna jako podłoże stosowania zachęt dla młodych rolników i rent strukturalnych / 170

4.2.1. Program zachęt finansowych dla młodych rolników / 176

4.2.2. „Dziurawy płot” i dochodzenie do szczelności systemu / 177

4.2.3. Program rent strukturalnych / 184

Renty strukturalne dla rolników – rozwiązania w Unii Europejskiej / 184

Zasady programu / 187

4.3. Programy rolno-środowiskowe – w stronę zrównoważonej produkcji rolnej. Zrównoważone gospodarowanie w rolnictwie / 199

4.3.1. Dobra Praktyka Rolnicza – manifest zrównoważonego rolnictwa / 199

4.3.2. Zasada wzajemnej zgodności (cross-compliance – praktyka polityczna dla zrównoważonego rozwoju / 201

4.3.3. Programy rolno-środowiskowe w Unii Europejskiej / 203

4.3.4. Dotychczasowy stan realizacji programu w Polsce / 206

4.3.5. Program rolno-środowiskowy jako najodważniejszy instrument wprowadzania zasad zrównoważonego rozwoju do rolnictwa / 208

4.3.6. Finansowa zachęta do rolnictwa zrównoważonego jako źródło dysfunkcji / 210

4.3.7. Chłopski etos pracy i zaradność życiowa jako ważne podłoże sukcesu programów rolno-środowiskowych w Polsce / 215

4.3.8. Uczestnictwo w programie rolno-środowiskowym jako deklaracja ideowa / 219

4.4. Program „Odnowy wsi – utrata równoważenia rozwoju społeczności wiejskich pomiędzy sektorami / 220

4.4.1. Odnowa wsi – nadmierna biurokratyzacja / 223

4.4.2. Fikcja oddolności i podmiotowości wspólnot wiejskich / 225

4.4.3. Zwątpienie w sens wspólnych działań / 232

4.4.4. Naruszenie zasady dodatkowości. Dotacje unijne jako źródło repozycji priorytetów rozwoju wiejskich społeczności lokalnych / 234

4.5. Program LEADER – partnerstwo dla zrównoważonego i oddolnego rozwoju obszarów wiejskich. Realia polskie / 235

4.5.1. Program LEADER – założenia / 236

4.5.2. Rola LGD w mobilizacji zasobów lokalnych oraz budowie społeczeństwa obywatelskiego na obszarach wiejskich / 240

4.5.3. Władza w Lokalnych Grupach Działania / 243

4.5.4. Mechanizm utraty zaufania do działań oddolnych wskutek deficytu sprawczości Lokalnej Strategii Rozwoju w Lokalnych Grupach Działania / 255

4.5.5. Budżet Lokalnej Strategii Rozwoju jako pretekst zawłaszczania partnerstw wiejskich przez samorządy gminne oraz „przetargu o władzę” / 259

4.6. „Małe projekty – rozwój endogenny czy blef? / 264

4.7. Wdrażanie i zarządzanie mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej – dysfunkcje i ich konsekwencje / 272

4.7.1. Zidentyfikowane dysfunkcje programów unijnych dla wsi i rolnictwa / 273

4.7.2. W stronę biurokratycznego błędnego koła i biurokratycznej anarchii? / 279

4.7.3. Gigantyzacja i koszty funkcjonowania instytucji administrujących absorpcją środków unijnych dla wsi i rolnictwa / 280

4.7.4. Biurokratyczna anarchia / 285

4.7.5. Obniżona efektywność – chaos biurokratyczny i delegowanie odpowiedzialności / 286

4.7.6. Niewłaściwy monitoring i ewaluacja / 291

4.7.7. Środki Unii Europejskiej dla terenów wiejskich jako instrument polityki / 293

Podsumowanie / 299

Wspólna Polityka Rolna w Polsce – pozorny sukces? / 299

Zrównoważony charakter Wspólnej Polityki Rolnej – między ideologią a praktyką / 302

Przyszłość Wspólnej Polityki Rolnej – problemy, wizje, scenariusze / 306

W stronę jakiego modelu wsparcia rolnictwa z europejskich środków publicznych? / 308

Zmiany instytucjonalne / 314

Wspólna Polityka Rolna bez dotacji? / 316

Możliwe scenariusze przyszłości WPR / 317

Bibliografia / 321

Wykaz map / 339

Wykaz schematów / 339

Wykaz tabel / 341

Wykaz wykresów / 342

Wykaz zestawień / 343

Summary / 345

348 stron, Format: 158 x 226 mm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.