O dwóch namiętnościach Rosjanina
Semantyczna funkcja napojów w prozie rosyjskiej XIX wieku
Kuszący i wzbudzający ciekawość jest już sam tytuł książki. Pytanie pierwsze,
jakie się nasuwa dotyczy dwóch namiętności i by ową zagadkę rozwikłać trzeba
monografię Matyldy Chrząszcz po prostu przeczytać. Co więcej, czytelnik może
widniejące w podtytule słowo „napoje” odebrać nazbyt szeroko, jednak lektura
zweryfikuje skutecznie jego zapędy.
Autorka bowiem (…) skoncentrowała swoją uwagę badawczą na herbacie i wódce –
swoistych opus magnum kultury rosyjskiej w jej wymiarze społecznym, obyczajowym,
literackim wreszcie.
Spod pióra Autorki wypłynęła rozprawa (…) niezwykle potrzebna,
otwierająca drogę dla dalszych badań nad toposem, nazwijmy go, konsumpcyjnym w
literaturze rosyjskiej. Niekłamanym sukcesem badaczki jest także i to, że, nie
zląkłszy się mało naukowego, z pozoru, tematu, śmiało wzięła go na warsztat i
udowodniła, że to, co pijemy staje się w złożonym procesie kulturowym nośnikiem
różnorodnych treści. Obrazy literackie, choć mają określoną strukturę, jak
pokazuje M. Chrząszcz, funkcjonują w wielorakich formach, co sprawia z kolei, że
semantycznej jedności bazowej toposu towarzyszy symboliczna niejednoznaczność. Dlatego
też kategoria jednoliniowości stoi w sprzeczności zarówno do jakości merytorycznej
podjętego w rozprawie problemu, jak i do jego, danej nam przez Autorkę, wykładni. Jest
to, w moim przekonaniu, najważniejsza zaleta tego dyskursu naukowego. Sama książka zaś
stanie się z pewnością ciekawą i pożyteczną lekturą dla każdego, komu nieobce są
fascynacje szeroko pojętą humanistyką.
Z recenzji prof. dr hab. Izabelli Malej
WSTĘP 7
Z DZIEJÓW WÓDKI I HERBATY W ROSJI 15
Rozdział pierwszy
O ANTYNOMII WÓDKA–HERBATA W KULTURZE ROSYJSKIEJ 31
Rozdział drugi
WINO I HERBATA JAKO ELEMENTY ŚWIATA PRZEDSTAWIONEGO W EPICE ALEKSANDRA PUSZKINA
41
Rozdział trzeci
„SAMOWAR JEST NAJKONIECZNIEJSZĄ Z RZECZY ROSYJSKICH”. SEMANTYKA HERBATY W
PROZIE FIODORA DOSTOJEWSKIEGO 55
Rozdział czwarty
SŁOWO PRZY HERBACIE. SPECYFIKA RYTUAŁÓW HERBACIANYCH ILII OBŁOMOWA I PORFIREGO
GOŁOWLEWA 77
Rozdział piąty
„?????????” I „?????????”. OPOZYCJA WINO–HERBATA W WYBRANYCH UTWORACH
MICHAIŁA SAŁTYKOWA-SZCZEDRINA, NIKOŁAJA LESKOWA I LWA TOŁSTOJA 89
Rozdział szósty
HERBATA PO KUPIECKU 95
Rozdział siódmy
RYTUAŁ NIESPEŁNIONY – CZYLI O SAMOTNOŚCI W DRAMATACH ANTONIEGO CZECHOWA 107
ZAKOŃCZENIE 123
BIBLIOGRAFIA 129
?????? 135
INDEKS NAZWISK 139
142 strony, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka
