Właściwie prowadzona polityka monetarna w świecie nacechowanym
niepewnością stanowi wyzwanie dla każdego banku centralnego. Niepewność co do
ekonomicznych relacji oraz możliwych zmian w strukturze gospodarki jest szczególnie
dotkliwa w przypadku nowego i zróżnicowanego obszaru walutowego. Strategia polityki
monetarnej EBC stanowi solidną podstawę dla działań mających stawić czoła owej
niepewności. Nic dziwnego, że podejście EBC do kwestii polityki monetarnej wywołało
ogromne zainteresowanie i stało się przedmiotem intensywnych badań. Celem niniejszej
publikacji jest dostarczenie czytelnikowi wyczerpującego przeglądu polityki monetarnej
EBC oraz jej ekonomicznego i instytucjonalnego zaplecza, tudzież udzielenie możliwie
pełnych informacji związanych z rozszerzeniem UE-15 o 12 nowych państw członkowskich.
Praca niniejsza składa się z 5 części. Część I stanowi wprowadzenie do polityki
monetarnej EBC, realizowanej z początkiem trzeciego tysiąclecia.
Część II obejmuje 5 rozdziałów. Rozdział l wymienia te aspekty instytucjonalne,
które są najważniejsze dla zrozumienia polityki monetarnej EBC. Rozdział 2 zawiera
przegląd najważniejszych gospodarczych i finansowych struktur strefy euro. Rozdział 3
przedstawia strategię polityki monetarnej EBC. Rozdział 4 wyjaśnia, w jaki sposób
decyzje podjęte w ramach polityki monetarnej wdrażane są przy użyciu dostępnych
narzędzi monetarnych. I wreszcie rozdział 5 opisuje sposób prowadzenia polityki
monetarnej w pierwszych dwóch latach Trzeciego Etapu EUM.
Tematem części III jest rozszerzenie UE o nowe kraje członkowskie w kontekście
problemu zmniejszenia nierówności społeczno-ekonomicznych. Część III składa się z
sześciu rozdziałów. Rozdział l opisuje zmiany demograficzne w Europie i na świecie na
przełomie wieków, starzenie się ludności i perspektywę rozwoju ludności na świecie
sięgającą roku 2050 i 2100. Rozdział 2 przedstawia poszczególne etapy rozwojowe
europejskiego zjednoczenia, czyli Europę 6-27, zaś rozdział 3 - wpływ rozszerzenia UE
na budżet Wspólnoty. Rozdział 4 analizuje nierówności społeczne między regionami w
rozszerzonej Unii Europejskiej. Rozdział 5 rozważa warianty konwergencji, czyli
perspektywy zmniejszenia różnic w dochodach państw Unii Europejskiej. Wreszcie w
rozdziale 6 dokonano oceny rozszerzenia UE z perspektywy krajów przyjmujących i
wstępujących.
Część IV poświęcona jest rozszerzeniu Unii w kontekście gotowości nowych państw
członkowskich do wejścia do Europejskiej Unii Walutowej. W rozdziale l omówiono
kwestię zdolności nowych krajów członkowskich UE do przystąpienia do EUW (kryteria
nominalne i kryteria realne). Rozdział 2 traktuje o zmianach w Pakcie
Stabilizacyjno-Wzrostowym. Rozdział 3 bada politykę monetarną EBC w okresie
rozszerzania się UE od l maja 2004 r. Rozdział 4 obrazuje współpracę europejską i
międzynarodową. Natomiast rozdział 5 opisuje rolę Europejskiego Banku Centralnego w
powiększonej Unii Europejskiej.
Na część V i zarazem ostatnią składają się dwa rozdziały. Pierwszy z nich
porusza kwestię możliwości i perspektywy dalszego rozszerzenia Unii Europejskiej o nowe
kraje ze szczególnym uwzględnieniem tzw. zdolności absorpcyjnej UE, jako nowego
kryterium jej poszerzania. Rozdział 2 natomiast poświęcony jest zjawisku nierówności
społeczno-ekonomiczych w skali światowej.
Koniec dzieła wieńczy aneks: statystyka EBC opublikowana w styczniu 2007 r.
Damian Maksymilian Mazur jest absolwentem Wydziału Elektrycznego
Politechniki Rzeszowskiej oraz Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Marii
Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Otrzymał nagrodę Ministra Edukacji i Sportu za pracę
doktorską, którą obronił w Instytucie Elektrotechniki w Międzylesiu. Napisał
kilkadziesiąt prac z dziedzin nauk technicznych i nauk społecznych, które zostały
opublikowane w czasopismach krajowych i zagranicznych. Jest członkiem wielu
międzynarodowych organizacji naukowych związanych z elektrotechniką i informatyką.
Marek Jan Mazur pracował przez około 20 lat w gospodarce narodowej,
w tym m.in. w kopalni węgla kamiennego na dole pod ziemią, w izbie skarbowej, branżowym
instytucie naukowo-badawczym. Był stypendystą Wydziału Nauk Społecznych Polskiej
Akademii Nauk. Jest autorem około 70 publikacji naukowych, w tym trzech książek.
Wśród nich znajdują się monografie i artykuły o postępie ekonomicznym w technologii
spawalniczej, wpływie wynalazków, patentów, licencji i know-how na wzrost gospodarczy,
eksport i inwestycje, o moralnym cieniu procentu, stabilizacji wartości pieniądza, Banku
Federalnym Niemiec, Europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej, o rozwoju i perspektywach
gospodarki Azji Południowo-Wschodniej.
Spis treści
PRZEDMOWA
I. CZĘŚĆ WPROWADZAJĄCA
1. Był pierwszym "Panem Euro"
2. Bliższa koszula ciału
3. Wymagane reformy strukturalne
4. Issing broni jednolitej polityki pieniężnej
5. Dlaczego euro pozostanie stabilne
6. Globalizacja utrudnia politykę monetarną
7. Europa motorem pokoju
8. O czym milczą statystyki
9. Polska odwleka wprowadzenie euro
10. Po siedmiu latach jedno euro warte jest już tylko 84 centy
11. W Waszyngtonie zachwiana teza o mocnym dolarze
12. Azjaci i Europejczycy tracą cierpliwość do USA
II. POLITYKA MONETARNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO
l. Ramy instytucjonalne jednolitej polityki monetarnej
1.1. Organa decyzyjne EBC
2. Struktura ekonomiczna i finansowa strefy euro
2.1. Podstawowe wskaźniki gospodarcze
2.2. Rynek pracy
2.3. Sektor państwowy
2.4. Handel zagraniczny
2.5. Struktura finansowa
2.6. Rynki finansowe
2.7. Pośrednicy finansowi
3. Strategia polityki monetarnej EBC
3.1. Stabilność cen nadrzędnym celem jednolitej polityki monetarnej
3.2. Mechanizm transmisyjny polityki monetarnej
3.3. Analiza zagrożeń stabilności cenowej w prostabilizacyjnej strategii polityki
monetarnej EBC
3.4. Odpowiedzialność, przejrzystość działań i informacja
4. Wdrażanie polityki monetarnej
4.1. Ogólne zasady działania i cele szkieletu operacyjnego
4.2. Istota szkieletu operacyjnego Eurosystemu
4.3. Operacje na rynku otwartym
4.4. Rezerwy minimalne
4.5. Udogodnienia depozytowo-kredytowe
4.6. Zasoby płynności banku centralnego i zapotrzebowanie na płynność ze strony
systemu bankowego
4.7. Doświadczenia lat 1999-2000
5. Decyzje polityki monetarnej w latach 1999-2000
5.1. Najważniejsze wydarzenia
5.2. Pierwsza próba oceny
III. ROZSZERZENIE UNII EUROPEJSKIEJ O NOWE KRAJE CZŁONKOWSKIE A PROBLEM ZMNIEJSZANIA
NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNO-EKONOMICZNYCH
l. Zmiany demograficzne
1.1. Stan ludności świata od 1960 do 2003 r.
1.2. Starzenie się ludności
1.3. Ludność Unii Europejskiej (UE-25) w 2004 i w 2025 r.
1.4. Prognoza przyrostu ludności na świecie na lata 2025-2050
2. Etapy rozwojowe procesu europejskiego zjednoczenia, czyli Europa 6-27
2.1. Od początków procesu zjednoczenia do Unii Europejskiej
2.1.1. Powstanie Wspólnot Europejskich
2.1.2. Rozbudowa Wspólnot
2.1.3. Dalszy rozwój w kierunku utworzenia Unii Europejskiej
2.2. Rozszerzenie i stosunki zewnętrzne
2.3. Cechy rozszerzenia wschodniego
2.4. Fundusze Strukturalne
3. Wpływ rozszerzenia Unii na budżet Wspólnoty
3.1. Prawo budżetowe i procedury budżetowe
3.2. Problematyka wkładów netto do budżetu Wspólnoty Europejskiej
3.3. Wolumen budżetu i wydatki budżetowe w latach 1988, 1992 i 1996
3.4. Zmiany w polityce rolnej i strukturalnej wUE
3.4.1. Budżet UE: rozkład wydatków
3.4.2. Efekty redystrybucji
3.4.3. Analiza składników
3.4.4. Niemcy płatnikiem netto
3.4.5. Dyskusja na temat reformy europejskiej polityki rolnej i strukturalnej po
rozszerzeniu Unii na Wschód
3.4.6. Wydatki budżetu Unii na rozszerzenie w latach 1990-2006
3.5. Budżet Unii na lata 2000-2006 i 2007-2013
3.6. Pozostałe budżety i instrumenty finansowania Wspólnoty
3.6.1. Budżet funkcyjny Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali
3.6.2. Działalność pożyczkodawcza i pożyczkobiorcza Wspólnoty
3.7. Kontrola finansowa
4. Nierówności społeczne między regionami w rozszerzonej Unii Europejskiej
4.1. Wyzwanie dla polityki integracyjnej
4.2. Kraje "ubogie" i "bogate" w porównaniu
4.3. Zróżnicowanie regionalne
4.4. Większe regionalne różnice w poziomie dobrobytu
4.5. Bezrobocie jako wskaźnik
4.6. Efekty strukturalne
4.6.1. Regiony o najmniejszym i największym udziale sektora rolnego
4.6.2. Zużycie nośników energii w krajach OECD
4.7. Presja dostosowawcza
4.8. Wyliczenia modelowe
5. Warianty konwergencji, czyli o perspektywach zmniejszenia różnic w dochodach państw
Unii Europejskiej
5.1. Tempo konwergencji
5.2. Podstawa obliczeń
5.3. Kraje nowo wstępujące rzucają wyzwanie doścignięcia krajów UE-15
5.4. Perspektywy zmniejszenia różnic w dochodach państw Unii Europejskiej
6. Pozytywna ocena rozszerzenia Unii przez kraje przyjmujące i wstępujące
IV. ROZSZERZENIE UNII A GOTOWOŚĆ PAŃSTW DO WEJŚCIA DO EUROPEJSKIEJ UNII WALUTOWEJ
l. O zdolności nowych krajów członkowskich UE do przystąpienia do EUW
1.1. Podstawy prawne
1.2. Nominalne kryteria konwergencji z Maastricht
1.2.1. Stabilność cen
1.2.2. Wysokość stóp procentowych
1.2.3. Stan zadłużenia
1.2.4. Nowe zadłużenie
1.2.5. Stabilność kursu wymiany
1.3. Ocena dojrzałości nowych krajów do przystąpienia do Unii Walutowej na podstawie
realnych kryteriów konwergencji
1.3.1. Wahania wzrostu gospodarczego rozwiniętych gospodarczo krajów świata
1.3.2. Powiązania w handlu zagranicznym
1.3.3. Elastyczność cenowa i ilościowa
1.3.4. Uwagi końcowe
l.4. Prognozy dotyczące przystąpienia nowych krajów do Europejskiej Unii Walutowej
1.4.1. Plusy i minusy przystąpienia Polski do strefy euro
1.4.2. Kolejne akcesje do mechanizmu kursów wymiany
1.4.3. Węgry odsuwają przyjęcie euro
2. Zmiany w Pakcie Stabilizacyjno-Wzrostowym
2.1. Zmiany w części prewencyjnej Paktu
2.2. Zmiany w trybie wdrażania procedury deficytowej
2.3. Ocena wprowadzanych zmian
2.4. Wnioski
3. Polityka monetarna EBC w okresie rozszerzania się UE
3.1. Polityka monetarna Europejskiego Banku Centralnego
3.2. Szanse i zagrożenia ze strony EUW dla krajów przystępujących
3.3. Procedura na wypadek deficytu budżetowego wg art. 104 Traktatu UE
4. Współpraca europejska i międzynarodowa
4.1. Postępująca integracja monetarna w Europie w gorszych warunkach ramowych
4.1.1. Rozluźnienie Paktu na rzecz Stabilizacji i Wzrostu
4.1.2. Nowy kierunek strategii lizbońskiej po rozczarowaniu na półmetku
4.1.3. Konstytucja europejska póki co nie do przeforsowania
4.2. Problemy międzynarodowego systemu walutowo-finansowego
5. Sterowanie Europejskiego Banku Centralnego w powiększonej Unii Europejskiej
5.1. Organizacje międzynarodowe i organizacje ponadpaństwowe (ponadnarodowe)
5.2. Zarządzanie EBC w poszerzonej strefie euro
5.3. Alternatywy dotyczące sposobu podejmowania decyzji w poszerzonym eurosystemie
V. ROZSZERZENIE UNII O NOWE KRAJE I NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNO-EKONOMICZNE NA ŚWIECIE
l. Rozszerzenie Unii Europejskiej
1.1. Dzieje Unii Gospodarczej i Walutowej
1.2. Problemy dalszego rozszerzenia Unii o nowe kraje. Zdolność absorpcyjna nowym
kryterium rozszerzenia Unii
2. Nierówności społeczno-ekonomiczne na świecie
2.1. Falowanie upodobań ludzkich
2.2. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ
2.3. Demokracja a gospodarka rynkowa
2.4. Niuanse w relacjach pomiędzy gospodarką rynkową a państwem
2.5. Granice wzrostu
2.6. Co jest bardziej etyczne: zabijanie ludzi w czasie wojny czy zabijanie ich głodem w
czasie pokoju?
2.7. Międzynarodowy handel papierami wartościowymi w latach 1975-2005
2.8. Nierówności społeczno-ekonomiczne na świecie w latach 1960-2000
2.9. Podział światowych osiągnięć gospodarczych w latach 1996 i 1997 wg Banku
Światowego
2.10. Produkt krajowy brutto wybranych krajów w ujęciu nominalnym i wg parytetu siły
nabywczej
2.11. Różne interpretacje pojęcia kraju rozwijającego się
2.12. Kilka słów o rzeczywistej "potędze" społeczno-gospodarczej Chin i
Indii
2.13. Zakończenie
Słowniczek ważniejszych terminów
LITERATURA
ANEKS. STATYSTYKA styczeń 2007
1. Porównanie największych obszarów gospodarczych (Overview of major economic areas)
2. Ludność i rynek pracy (Population and the labour market)
3. Wskaźniki makroekonomiczne (Macroeconomic indicators)
4. Wskaźniki zewnętrzne (External)
5. Ceny (Prices)
6. Dochody i oszczędności (Income and saving)
7. Finansowanie i inwestycje finansowe (Financing and financial investment)
8. Polityka monetarna (Monetary policy)
9. Zmiany i tendencje na rynku finansowym (Financial market developments)
10. Systemy płatności i rozliczeń (Payment and settlement systems)
11. Wybrane wskaźniki państw członkowskich UE (Selected indicators for EU Member
States)
437 stron, B5, miękka oprawa
