Prezentowana publikacja jest pierwszą w polskim prawoznawstwie monografią
dotyczącą konstytucyjnoprawnych aspektów wolności gospodarczej.
Podstawowym celem pracy jest wskazanie, w jaki sposób rozstrzygnięcia konstytucyjne
wpływają na rozwiązanie szczegółowych problemów z płaszczyzny stanowienia i
stosowania prawa. W publikacji zamieszczona została krytyczna analiza orzecznictwa
Trybunału Konstytucyjnego, a także orzeczeń SN, NSA, ETS, ETPCz. W szczególności
uwzględniono orzecznictwo w sprawach skarg konstytucyjnych opierających zarzut
niezgodności z Konstytucją o jej art. 22 stanowiący o wolności działalności
gospodarczej. Monografia adresowana jest do adwokatów, radców prawnych, sędziów, urzędników,
a także wszystkich osób zainteresowanych prawami przedsiębiorcy.
Monografie Prawnicze to seria, w której ukazują się publikacje
omawiające w wyczerpujący sposób określone instytucje czy zagadnienia prawne.
Adresujemy ją przede wszystkim do prawników poszukujących wnikliwego ujęcia tematu,
łączącego teorię (poglądy doktryny, elementy prawnoporównawcze) i praktykę (bogaty
wybór orzecznictwa). A tego - ze względu na brak miejsca - nie znajdziemy nawet w
komentarzach.
Spis treści
Wstęp
.........................................................................................................................
IX
Wykaz skrótów
....................................................................................................
XIII
Wykaz literatury
................................................................................................
XVII
Wykaz wykorzystywanych orzeczeń Trybunału
Konstytucyjnego
.........................................................................................
XXXI
Rozdział I. Kształtowanie się pojęcia wolności gospodarczej
i jego konstytucjonalizacja
................................................................... 1
§ 1. Uwagi wstępne
....................................................................................... 1
§ 2. Z historii idei wolności gospodarczej ............................................
1
I. Wolność jako problem filozoficzny ..................................... 1
II. Kształtowanie się idei wolności gospodarczej
w myśli ekonomicznej .............................................................. 4
§ 3. Konstytucjonalizacja wolności gospodarczej ............................ 7
I. Ekonomiczna funkcja konstytucji – gospodarka
przedmiotem materii konstytucyjnej ................................. 7
II. Konstytucyjna regulacja wolności gospodarczej
w wybranych państwach europejskich ............................. 9
III. Konstytucyjna regulacja wolności działalności
gospodarczej w Polsce do roku 1997 .................................. 15
§ 4. Wnioski
......................................................................................................
18
Rozdział II. Konstytucyjna zasada wolności działalności
gospodarczej
..................................................................................................
21
§ 1. Uwagi wstępne
....................................................................................... 21
§ 2. Pojęcie zasady konstytucyjnej
.......................................................... 21
§ 3. Zasada społecznej gospodarki rynkowej jako podstawa
społeczno-gospodarczego ustroju RP ............................................ 24
I. Zasada własności prywatnej ................................................... 31
II. Zasada wolności działalności gospodarczej ..................... 33
III. Zasada solidarności, dialogu i współpracy partnerów
społecznych
.................................................................................. 38
§ 4. Wnioski
......................................................................................................
42
Rozdział III. Wolność działalności gospodarczej jako publiczne
prawo podmiotowe
..................................................................................... 45
§ 1. Uwagi wstępne
....................................................................................... 45
§ 2. Publiczne prawo podmiotowe w kontekście art. 22
Konstytucji
...............................................................................................
45
§ 3. Konstytucyjne gwarancje proceduralne wolności
działalności gospodarczej
.................................................................. 54
§ 4. Wnioski
......................................................................................................
63
Rozdział IV. Wolność działalności gospodarczej w ujęciu
podmiotowym
..............................................................................................
65
§ 1. Uwagi wstępne
....................................................................................... 65
§ 2. Zasada równości przedsiębiorców
................................................. 65
§ 3. Podstawy podejmowania działalności gospodarczej
przez osoby fizyczne
............................................................................ 72
§ 4. Zakazy prowadzenia działalności gospodarczej kierowane
do osób sprawujących funkcje publiczne .................................... 80
I. Uwagi o znaczeniu pojęć „władza publiczna”,
„służba publiczna”, „funkcja publiczna”
oraz „funkcjonariusz publiczny” ........................................... 81
II. Konstytucyjne uzasadnienie wprowadzenia
ograniczeń działalności gospodarczej osób
pełniących funkcje publiczne ............................................... 89
III. Zakazy podmiotowe prowadzenia działalności
gospodarczej jako element uregulowań
antykorupcyjnych .......................................................................
92
§ 5. Konstytucyjne podstawy działalności gospodarczej
jednostek organizacyjnych ................................................................
104
§ 6. Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez
organizację ze względu na jej cel – przypadek partii
politycznych
............................................................................................
117
§ 7. Wnioski
......................................................................................................
121
Rozdział V. Wolność działalności gospodarczej w ujęciu
przedmiotowym
..........................................................................................
123
§ 1. Uwagi wstępne
.......................................................................................
123
§ 2. Konstytucyjne pojęcie działalności gospodarczej .................... 126
I. Krytyka kryterium rodzajowego jako elementu
definicji działalności gospodarczej ..................................... 126
II. Działalność gospodarcza działalnością o określonych
cechach
...........................................................................................
130
A. Działalność gospodarcza jako działalność
zarobkowa ...............................................................................
130
B. Działalność gospodarcza jako działalność
zorganizowana ...................................................................... 133
C. Działalność gospodarcza jako działalność ciągła ..... 134
D. Inne cechy działalności gospodarczej .......................... 136
III. Działalność gospodarcza a działalność zawodowa ........ 138
IV. Działalność gospodarcza a zakładanie szkół
niepublicznych
............................................................................ 141
§ 3. Swoboda przedsiębiorczości w prawie europejskim .............. 146
§ 4. Wolność działalności gospodarczej jako zespół swobód ....... 149
§ 5. Wolność działalności gospodarczej a swoboda zawierania
umów
.........................................................................................................
154
§ 6. Wolność działalności gospodarczej a swoboda w zakresie
zatrudniania
............................................................................................
158
§ 7. Wolność działalności gospodarczej a swoboda reklamy ........ 162
§ 8. Wnioski
......................................................................................................
166
Rozdział VI. Ograniczenia wolności działalności
gospodarczej
..................................................................................................
169
§ 1. Uwagi wstępne
.......................................................................................
169
§ 2. Klasyfikacja ograniczeń wolności działalności
gospodarczej
...........................................................................................
172
§ 3. Przesłanki ograniczeń wolności działalności gospodarczej
z art. 22 Konstytucji
.............................................................................. 176
I. Wymóg ustawowej formy ograniczeń ................................ 176
II. Materialne przesłanki ograniczania wolności
działalności gospodarczej ....................................................... 184
A. Klauzula interesu publicznego ........................................ 184
B. Klauzula ważnego interesu publicznego z art. 22
Konstytucji a art. 31 ust. 3 Konstytucji ........................ 186
C. Ważny interes publiczny .................................................... 188
D. Interes fiskalny państwa ważnym interesem
publicznym? ...........................................................................
207
§ 4. Konstytucyjne ograniczenia ingerencji w wolność
działalności gospodarczej
.................................................................. 216
I. Zasada proporcjonalności ....................................................... 218
II. Istota wolności działalności gospodarczej ....................... 220
A. W poszukiwaniu pojęcia istoty wolności
działalności gospodarczej ................................................ 220
B. Art. 17 ust. 1 Konstytucji a stopniowalność
ograniczeń wolności działalności gospodarczej ..... 222
C. Monopol jako postać zakazu prowadzenia
działalności gospodarczej ................................................ 224
D. Zakaz ingerencji w istotę wolności działalności
gospodarczej a zakazy prowadzenia działalności
gospodarczej ..........................................................................
229
§ 5. Ograniczenia wolności działalności gospodarczej
w stanach nadzwyczajnych ...............................................................
234
§ 6. Wolność działalności gospodarczej a reglamentacja
działalności gospodarczej w Polsce ............................................... 241
§ 7. Wnioski
......................................................................................................
251
Zakończenie
..........................................................................................................
255
Indeks rzeczowy
................................................................................................
259
296 stron, oprawa miękka
