Monografia jest poświęcona cywilnoprawnym skutkom stosowania mobbingu.
Mobbing został w niej określony jako zjawisko polegające na ciągłym naruszaniu dóbr
osobistych osoby, która została poddana przemocy psychicznej. Takie ujęcie jest szersze
niż definicja mobbingu zawarta w art. 943 § 2 k.p., która obejmuje jedynie pracowników
pozostających w stosunku pracy.
W książce przedstawiono roszczenia przysługujące ofiarom mobbingu, których podstawę
materialnoprawną mogą stanowić zarówno przepisy Kodeksu pracy, jak i Kodeksu
cywilnego. Zwrócono również uwagę na problematykę procesową związaną z
dochodzeniem roszczeń oraz na możliwość wykorzystania polubownych sposobów
rozwiązywania sporów w sprawach mobbingowych.
Rozważania szczegółowe zostały poprzedzone analizą zjawiska mobbingu,
przyczyn oraz skutków jego występowania, a także wskazaniem różnic między mobbingiem
a innymi patologicznymi zjawiskami w miejscu pracy.
Publikacja zawiera również bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz sądów
apelacyjnych, które odgrywa ogromną rolę w wykładni ogólnikowych przepisów Kodeksu
pracy regulujących mobbing.
Opracowanie skierowane jest nie tylko do prawników zajmujących się mobbingiem, ale
może okazać się pomocne dla wszystkich osób poddanych mobbingowi. Uzyskają one
informacje o tym zjawisku i o przysługujących im roszczeniach oraz będą mogły
skorzystać ze wzorów pism, zawartych w pracy, co ułatwi dochodzenie tych roszczeń
przed sądem.
Dr Grzegorz Jędrejek – adiunkt w Katedrze Prawa Cywilnego Katolickiego
Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II oraz w Katedrze Postępowania Cywilnego
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Autor wielu publikacji z
zakresu prawa cywilnego materialnego i procesowego.
Spis treści:
Wykaz skrótów
Przedmowa do wydania drugiego
Wstęp
1. Uwagi ogólne
2. Zakres pracy
3. Problemy badawcze i metodologiczne
4. Układ pracy
ROZDZIAŁ 1. Pojęcie, rodzaje i skutki mobbingu
1.1. Pojęcie i cechy charakterystyczne mobbingu
1.1.1. Pojęcie mobbingu
1.1.1.1. Zagadnienia terminologiczne
1.1.1.2. Mobbing w prawie polskim
1.1.1.3. Piśmiennictwo
1.1.2. Cechy charakterystyczne mobbingu
1.2. Orzecznictwo dotyczące pojęcia mobbingu
1.2.1. Działania lub zachowania
1.2.2. Długotrwałość i uporczywość
1.2.3. Cel działania
1.2.4. Konieczność łącznego spełnienia przesłanek
1.2.5. Zagadnienia intertemporalne
1.3. Przyczyny występowania mobbingu
1.4. Przebieg i postacie mobbingu
1.5. Skutki mobbingu
1.6. Podsumowanie
ROZDZIAŁ 2. Skutki prawne mobbingu
2.1. Mobbing jako zjawisko prawne
2.2. Zachowania niebędące lobbingiem
2.2.1. Mobbing a jednorazowe akty przemocy psychicznej
2.2.2. Mobbing a przemoc fizyczna
2.2.3. Mobbing a poczucie dyskomfortu w miejscu pracy
2.2.4. Mobbing a molestowanie seksualne
2.2.5. Mobbing a uzasadniona krytyka w miejscu pracy .
2.2.6. Mobbing a stres w miejscu pracy
2.2.7. Mobbing a naruszenie przez pracodawcę zakazu dyskryminacji i równego traktowania
pracowników
2.2.8. Mobbing a obiektywne uwarunkowania pracy .
2.2.9. Mobbing a niekulturalne zachowania pracodawcy
2.2.10. Mobbing a konflikty w miejscu pracy
2.2.11. Mobbing a maltretowanie menedżerskie .
2.2.12. Naruszenie prawa pracy przez pracodawcę
2.3. Prawna ochrona ofiar mobbingu
2.4. Podsumowanie
ROZDZIAŁ 3. Charakterystyka ogólna dóbr osobistych w aspekcie mobbingu
3.1. Definicja i ratio legis ochrony dóbr osobistych
3.1.1. Definicja dóbr osobistych w orzecznictwie i w doktrynie
3.1.2. Szkoda niemajątkowa, czyli krzywda
3.1.3. Godność jako źródło dóbr osobistych człowieka
3.1.4. Konkretność dobra osobistego
3.1.5. Zakaz wkraczania w sferę dóbr osobistych innych osób
3.1.6. Próba definicji dóbr osobistych
3.2. Dobra osobiste jako przedmiot praw podmiotowych
3.3. Ochrona dóbr osobistych w Konstytucji RP oraz w prawie międzynarodowym i
wspólnotowym
3.3.1. Konstytucja RP
3.3.2. Prawo międzynarodowe i wspólnotowe
3.4. Podsumowanie
ROZDZIAŁ 4. Problem subiektywnej i obiektywnej koncepcji naruszenia dóbr
osobistych
4.1. Stanowisko orzecznictwa
4.2. Stanowisko doktryny
4.3. Problem tzw. kontekstu sytuacyjnego
4.4. Problematyka subiektywnej i obiektywnej koncepcji naruszenia dóbr osobistych w
procesach mobbingowych
4.5. Podsumowanie
Rozdział 5. Problem wyodrębnienia dóbr osobistych pracownika
5.1. Ochrona dóbr osobistych pracownika w Kodeksie pracy
5.2. Krytyka potrzeby wyodrębniania dóbr osobistych pracownika
5.3. Podsumowanie
ROZDZIAŁ 6. Dobra osobiste narażone w sposób szczególny na naruszenie w wyniku
mobbingu
6.1. Otwarty katalog dóbr osobistych
6.2. Dobra osobiste wymienione w art. 23 k.c.
6.2.1. Zdrowie
6.2.2. Wolność
6.2.3. Cześć - dobre imię
6.2.4. Nazwisko
6.2.5. Wizerunek
6.2.6. Tajemnica korespondencji
6.2.7. Twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska
6.3. Inne dobra osobiste
6.3.1. Charakterystyka ogólna
6.3.2. Stan cywilny
6.3.3. Prywatność
6.3.4. Życie intymne
6.3.5. Dane osobowe
6.3.6. Wolność komunikowania się
6.3.7. Swoboda sumienia
6.3.8. Tajemnica wynagrodzenia
6.4. Problem hierarchii dóbr osobistych
6.5. Podsumowanie
ROZDZIAŁ 7. Roszczenia określone w art. 24 k.c. przysługujące poszkodowanemu w
przypadku naruszenia dóbr osobistych
7.1. Charaktersytyka ogólna art. 24 k.c.
7.2. Bezprawność jako przesłanka wyłączająca odpowiedzialność za naruszenie dóbr
osobistych
7.2.1. Pojęcie bezprawności
7.2.2. Wyłączenie bezprawności
7.3. Okoliczności wyłączające bezprawność mogące mieć znaczenie w procesach
mobbingowych
7.3.1. Wypowiedzenie umowy o pracę
7.3.2. Polecenie określonego zachowania się uzasadnione okolicznościami
7.3.3. Krytyka pracownika
7.3.4. Prowadzenie przez pracodawcę samodzielnego postępowania w celu wyjaśnienia, czy
zachowanie pracownika nosi znamiona oczywistości przestępstwa
7.3.5. Problem monitoringu oraz przeszukania pracowników
7.3.6. Postępowanie dyscyplinarne jako okoliczność wyłączająca bezprawność
7.3.7. Inne dozwolone działania podejmowane przez pracodawcę
7.4. Powództwa służące uprawnionemu na podstawie art. 24 k.c
7.5. Podsumowanie
ROZDZIAŁ 8. Zadośćuczynienie przysługujące ofierze mobbingu
8.1. Zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c.
8.1.1. Charakterystyka ogólna art. 448 k.c.
8.1.2. Przesłanki żądania zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c
8.1.3. Wysokość zadośćuczynienia
8.1.3.1. Poglądy doktryny
8.1.3.2. Orzecznictwo
8.1.3.3. Wyłączenie stosowania art. 448 k.c.
8.2. Zadośćuczynienie na podstawie art. 943 ő 3 k.p.
8.3. Roszczenia określone w art. 445 k.c
8.3.1. Charaktersytyka ogólna roszczeń określonych w art. 445 k.c.
8.3.2. Mobbing jako źródło roszczeń określonych w art. 445 k.c.
8.3.3. Wysokość zadośćuczynienia przyznana na podstawie art. 445 k.c.
8.4. Uwagi dotyczące wysokości zadośćuczynienia w ewentualnych procesach mobbingowych
8.5. Podsumowanie
ROZDZIAŁ 9. Szkoda majątkowa będąca następstwem mobbingu
9.1. Charakterystyka ogólna
9.2. Formuła generalna zawarta w art. 415 k.c
9.3. Roszczenia określone w art. 444 ő 1 k.c.
9.4. Renta na podstawie art. 444 ő 2 k.c.
9.5. Odpowiedzialność odszkodowawcza na podstawie art. 471 k.c.
9.6. Odszkodowanie dla ofiary mobbingu na podstawie Kodeksu pracy
9.7. Podsumowanie
ROZDZIAŁ 10. Możliwości uzyskania przez ofiary mobbingu zadośćuczynienia w
postępowaniu karnym
10.1. Prawnokarne skutki mobbingu
10.2. Możliwość uzyskania zadośćuczynienia w postępowaniu adhezyjnym
10.3. Możliwość żądania zadośćuczynienia w ramach orzeczenia środków karnych
10.3.1. Obowiązek naprawienia szkody
10.3.2. Świadczenie pieniężne
10.3.3. Nawiązka
10.4. Zalety i wady żądania prawnokarnego dochodzenia zadośćuczynienia za naruszenie
dóbr osobistych
10.5. Podsumowanie
ROZDZIAŁ 11. Zbieg roszczeń przysługujących ofierze mobbingu
11.1. Uwagi ogólne o zbiegu roszczeń
11.2. Zbieg roszczeń przysługujących pracownikowi na podstawie Kodeksu pracy i Kodeksu
cywilnego
11.3. Zbieg roszczeń z tytułu wypadku przy pracy i roszczeń cywilnoprawnych
11.4. Zbieg roszczeń określonych w art. 445 i 448 k.c.
11.5. Zbieg roszczeń określonych w art. 448 k.c. i w przepisach Kodeksu karnego
dotyczących nawiązki
11.6. Przykłady zbiegu roszczeń w przypadku mobbingu
11.7. Podsumowanie
ROZDZIAŁ 12. Dochodzenie roszczeń przez ofiary mobbingu w procesie cywilnym
12.1. Zakwalifikowanie sprawy mobbingowej do kategorii spraw pracowniczych
12.2. Droga sądowa
12.3. Właściwość i skład sądu
12.4. Koszty sądowe
12.5. Zakaz orzekania ponad żądania
12.6. Postępowanie dowodowe
12.7. Polubowne zakończenie procesu
12.8. Udział organizacji społecznych
12.9. Podsumowanie
ROZDZIAŁ 13. Postulaty de lege ferenda dotyczące cywilnoprawnej ochrony ofiar
mobbingu
13.1. Definicja i katalog dóbr osobistych
13.2. Koncepcja nowelizacji art. 24 k.c.
13.3. Postulaty de lega ferenda dotyczace ustawowej definicji mobbingu
13.4. Propozycje nowelizacji przepisów umożliwiających zadośćuczynienie pieniężne
dla ofiar mobbingu
13.5. Wysokość zadośćuczynienia dla ofiar mobbingu
13.6. Odszkodowanie dla ofiar mobbingu
13.7. Problematyka procesowa
13.8. Podsumowanie
Zakończenie
Wzory pism
Orzecznictwo
Literatura
350 stron, A5, oprawa miękka
