Z tej ważnej książki, adresowanej przede wszystkim do młodych dziennikarzy,
można się dowiedzieć, czym jest dziennikarstwo śledcze i jakie umiejętności są
potrzebne do wykonywania tego zawodu. Czerpiąc z doświadczenia wielu znanych
reporterów, autor opisuje nie tylko ich umiejętności, lecz także szczególne
okoliczności, które zaważyły na wielu prowadzonych przez nich śledztwach.
David Spark, który bogate doświadczenie zdobył, pracując jako wolny strzelec,
radzi, jak znaleźć temat i wykorzystać okazję do śledztwa, w jaki sposób przekonać
informatorów, żeby ujawnili potrzebne informacje, oraz jak i gdzie te informacje
sprawdzać. Szczegółowo opowiada na przykład, jak wyglądała praca reporterów
śledczych prowadzących dwa klasyczne dochodzenia: śledztwo w sprawie tajemniczego
weekendu, jaki w Paryżu spędził brytyjski minister obrony Jonathan Aitken, oraz
historię superszpiega Kima Philby’ego.
Reporterzy śledczy prowadzą dochodzenia w świecie polityki i w sferze biznesu (osobny
rozdział jest poświęcony oszustwom Roberta Maxwella), interesują się działaniami
służb specjalnych i policji. Nic więc dziwnego, że autor podkreśla
niebezpieczeństwa, na jakie są narażeni, i ograniczenia prawne, z jakimi się
borykają.
Dogłębna analiza zaprezentowana w książce prowadzi do konkluzji, które można
odnieść nie tylko do dziennikarstwa śledczego – znajdują one zastosowanie również
w pracy reporterów innych specjalności.
SPIS TREŚCI
Przedmowa
1. Czym jest dziennikarstwo śledcze?
Ustalanie faktów – news: ukryte rejony - dziennikarstwo ogólne, specjalistyczne i
śledcze - walka w imieniu czytelników - wymagania tematyczne
2. Warunki powodzenia w dziennikarstwie śledczym
Wymagania – droga dziennikarstwa śledczego - wsparcie kierownictwa - dziennikarstwo
specjalistyczne i śledcze - wolny strzelec w roli dziennikarza śledczego
3. Insight i techniki śledcze
Insight - poruszenie w prasie opiniotwórczej - pomoc ludziom – przede wszystkim prawda
i dokładność - dziennikarstwo śledcze w radiu i telewizji - lata dziewięćdziesiąte
4. Znajdowanie tematów
Kontakty i informacje poufne - historia, którą warto opowiedzieć - okna w ukrytych
miejscach - między wierszami - nazwisko, które się pamięta - czy to ma sens? - tematy
z przeszłości - jedna historia prowadzi do drugiej
5. Prowadzenie dochodzenia – jak się do tego zabrać?
Cel: rozstrzygnąć kwestię sporną - heroina w city : historia bardzo prawdopodobna -
prawidłowe wykonanie zadania – prawnicy - notatki i nagrania na taśmie – dokumenty -
ochrona przywileju - sądowe upomnienia - działanie w interesie publicznym
6. Prowadzenie dochodzenia – jak robić to prawidłowo?
Czy tę historię warto opowiedzieć? – przyjąć wyzwanie tematu - fakty ogólnie
dostępne
7. Znajdowanie ludzi
Rozmawiaj z każdym, kto może mieć coś do powiedzenia - znajdź ekspertów – Internet
-informatorzy i ludzie załatwiający swoje interesy - idź, rozejrzyj się - jaka jest
nasza historia?
8. Praca z dokumentami
Podróbki i fałszywki - sprawdzanie autentyczności - jak to robił Peter Watson -
reakcja na materiał - pozorne obalenie zarzutów
9. Przekonać ludzi do mówienia
Musisz być miły, dobrze zacząć rozmowę i umiejętnie ją poprowadzić - nie bądź
ani zbyt ostry, ani zbyt przymilny - dziewięć zasad udanej rozmowy - reakcja i
odpowiedź na zarzuty - informacja przez konfrontację - dziennikarz w przebraniu -
przemytnik zdemaskowany - reporter w przebraniu
10. Pisanie: problemy i pułapki
Analiza sprawy sądowej - uczciwie przedstawiaj fakty: niech mówią same za siebie - nie
owijaj w bawełnę - od czego zacząć - zniesławienie: co może się stać - sytuacje,
które spaliły na panewce - zobowiązanie i poufność informacji - źródła informacji
- prywatność i kodeksy etyczne w mediach - śledztwo i jego konsekwencje - niezaliczony
egzamin trafił na pierwszą stronę
11. Dwa klasyczne dochodzenia
Jonathan z Arabii - konfrontacja listowna - znalezienie tematu - połów informacji -
właściwa równowaga - rak, który toczy skorumpowane dziennikarstwo - przeszukiwanie
dokumentów - Kim Philby, superszpieg - trop z Cambridge - konflikt z rządem - aspekt
amerykański - albańska katastrofa
12. Śledztwo w firmie
Dyrektor – wolny strzelec - dokumenty ogólnie dostępne - raport i rachunki dyrektora -
jak pozycja wyjątkowa staje się częścią aktywów niematerialnych - gdzie znaleźć
sprawozdania i rachunki - informacje na giełdzie papierów wartościowych - prospekty
emisyjne - idź i sprawdź - inne organizacje gospodarcze - sprawa Polly Peck - biznes i
polityka - sprzedaż, której nie było - dokumenty poufne - łapówki za kontrakty -
badanie drogi do sukcesu - czy to wierzchołek góry lodowej?
13. Sprawa Maxwella
Maxwell i The Sunday Times - Maxwell i Panorama - Maxwell kontra Bower
14. Sprawy społeczne i konsumenckie
Bieda w Leeds - skargi konsumentów: Watchdog - czy płacisz za dużo? - śledztwa w
służbie zdrowia: dziecięce ofiary w Bristolu - budowniczowie, których nikt by nie
chciał spotkać - nowe domy - czy kominy są żaroodporne? - gdzie szukać pomocy?
15. Przestępstwa
Uważaj na siebie! - rozwiązanie sprawy morderstwa - relacje ze światem przestępczym -
relacje z policją - wyłudzenie 40 milionów dolarów – prowokacja - świat Wyne’a
– włamanie – gwałt - to mogłeś być ty
16. Sprzedajni gliniarze
Irańska whisky - nadużycia w policji - seksizm w policji - pomyłki sądowe - proces o
zniesławienie - korupcja w londyńskiej policji - gliniarz i złodziejaszek - czwórka w
sprawie Bidgewatera - szóstka w Brmingham - „komisarz musi odejść”
17. Wywiad i służby bezpieczeństwa
Nowe oblicze służb specjalnych - stare złe czasy - Bttaney i reforma - nadzór służb
specjalnych – MI 6
18. Dochodzenie w samorządzie lokalnym
Symptomy korupcji - kontrola rady miasta - kontakty i informacje - zachowanie w tajemnicy
źródła informacji - sprawa stoku narciarskiego w Kirkby - skandal w magistracie -
władza, która korumpuje
19. Korupcja w polityce
Interpelacja za łapówkę - jak wydawca Guardiana spotkał Al Fayeda - The Sunday Times
wchodzi do gry - obietnica dowodu - Hamilton i Greer oskarżają o zniesławienie -
następstwa dochodzenia - łapówki za dojście
20. Przemoc i korupcja zagranicą
Kto potrzebuje dziennikarskiego śledztwa - śmierć w ziemi Matabele - wykorzystanie
kontaktów - tajne obozy - szpitalne horrory - prowizja i korupcja - organizacje
międzynarodowe - eurooszustwo
Załącznik 1 Literatura
Załącznik 2 Reporterzy, którzy pomogli mi w pracy nad książką
Załącznik 3 Dokumenty rady miasta do wglądu publicznego
Załącznik 4 Obowiązujący w Wielkiej Brytanii Kodeks Etyki Dziennikarskiej przyjęty
przez Komisję Skarg Prasowych
Załącznik 5 Wybrane etyczne kodeksy dziennikarskie przyjęte w Polsce
Załącznik 6 Spis głównych aktów prawnych obowiązujących w Polsce, dotyczących praw
obywatela do informacji, informacji chronionej, informacji publicznej niejawnej oraz
tajemnicy: państwowej, zawodowej, bankowej i dóbr osobistych
Załącznik 7 Ustawa o dostępie do informacji publicznej
Indeks
258 stron, B5, oprawa miękka
