Aborcja – między ideologią a doświadczeniem indywidualnym

Monografia zjawiska

Rozprawa jest – w najlepszym rozumieniu tego słowa – pracą demaskatorską. Potrzeba zastosowania takiego właśnie terminu wynika z faktu, iż powyższa charakterystyka obejmuje dwie istotne płaszczyzny (…). Po pierwsze myślę tu o płaszczyźnie poznawczej, ponieważ (...) pokazuje nam „bezmiar” stabuizowania w społecznej świadomości tej sfery życia, która jest związana z seksualnością, zachowaniami prokreacyjnymi, planowaniem rodziny, antykoncepcją. Druga płaszczyzna – ściśle związana z poprzednią – jest równie ważna, choć ma „tylko” walor metodologiczny. Dzieje się tak dzięki szczerości, uczciwości, wiarygodności badawczej Autorki, która pokazuje nam wszystkie ograniczenia metodologii i metod socjologicznych, wówczas gdy przedmiotem naszego zainteresowania są intensywnie uwikłane w normy kulturowe bardzo osobiste/personalne sfery funkcjonowania członków zbiorowości. Funkcje demaskatorskie są działaniami odkrywczymi. (…)

Jestem głęboko przekonana, iż rzetelność opisu i komentarze Autorki dotyczące sposobów dochodzenia do uzyskania materiału empirycznego na temat „aborcji” są samym w sobie badaniem poświęconym „społecznemu postrzeganiu aborcji”. (…)

Rozprawa, dzięki determinacji i włożonej pracy, dużej świadomości badawczej Autorki, w sposób niesłychanie dobitny demaskuje fakt, że sfera życia Polaków związana z seksualnością, prokreacją, reprodukcyjnymi prawami kobiet jest zdominowana przez politykę, kulturę patriarchalną i ich swoistą abnegację.

(fragmenty recenzji prof. dr hab. Anny Titkow)

Wstęp

1. Cel i przedmiot pracy, hipotezy 7
2. Charakterystyka przyjętej strategii badawczej 9
2.1. Respondenci potencjalnie bez doświadczeń aborcji 10
2.2. Respondenci mający doświadczenia aborcyjne 12
3. Etyczne aspekty i problemy pracy socjologa 15

Część I
MACIERZYŃSTWO JAKO NORMA SPOŁECZNO-KULTUROWA IDEOLOGIA I POLITYKA A PRAKTYKI SPOŁECZNE

I. Społeczne role kobiety: dziedzictwo historii i tradycji kulturowej 21
1. „Gorsza płeć” w świecie starożytnym i chrześcijańskim 21
2. Rola i pozycja kobiety w Polsce 32
3. Miłość macierzyńska jako instynkt, mit, wzór kulturowy 41
4. Podsumowanie 53

II. „Kontrola urodzeń” w Polsce – ideologia i polityka a praktyki społeczne 56
1. Sto lat oświaty seksualnej w Polsce 56
2. Dzieje polskich ustaw aborcyjnych 75
3. Statystyka przerwań ciąży w Polsce . 81
4. Ruchy pro-life i pro-choice 88
5. Poglądy Polaków na temat aborcji . 95
6. Podsumowanie 99

Część II
OPINIE O ABORCJI A DOŚWIADCZENIE ABORCJI

III. Postawy studentów wobec wybranych problemów życia seksualnego 103
1. Cel i organizacja badania wśród studentów 103
2. Charakterystyka badanej zbiorowości 104
3. Edukacja seksualna i antykoncepcja 108
3.1. Opinie na temat edukacji seksualnej 108
3.2. Doświadczenia seksualne 110
3.3. Antykoncepcja – teoria a praktyka 111
4. Znajomość ustawy antyaborcyjnej i stosunek do aborcji 117
5. Podsumowanie 124

IV. Doświadczanie aborcji – problem kobiet 128
1. Cel i organizacja badań wśród osób z doświadczeniem aborcji
2. Charakterystyka badanych 129
3. Świat kobiet 132
3.1. Od dzieciństwa do dorosłości
3.2. Zabieg – okoliczności, warunki, konsekwencje 134
3.3. Aborcja – poczucie winy czy ulgi? 138
4. Podsumowanie 141

V. Aborcja on-line . 144
1. Przestrzeń internetowa – nowy obszar badań socjologicznych . 144
2. Techniki i reguły prowadzenia badań własnych w sieci 148
3. Analiza „ukrytego forum” internetowego
3.1. Od grupy dyskusyjnej do sieciowej grupy wsparcia 150
3.2. Doświadczenia, postawy i opinie kobiet 151
3.3. „Wystarczy być”, czyli terapia przez Internet 166
4. Podsumowanie 168
Zakończenie 172
Bibliografia 183
Aneksy 193