Wokół rozumienia szaleństwa
Redaktorzy tomu - obecnie doktoranci w Instytucie Filozofii UMK w Toruniu - w ramach
działalności Koła Naukowego Filozofii Praktycznej podjęli się zorganizowania
konferencji naukowej pt.: „Białe ściany czy orszak Dionizosa? Zrozumieć szaleństwo -
między psychologią a filozofią", która odbyła się w dniach 22-23 kwietnia 2010
roku.
Szczególnie mocny akcent chcieliśmy położyć na interdyscyplinarność omawianego
problemu, co potwierdziły napływające do nas propozycje wystąpień. Kluczowym zadaniem
konferencji stało się więc wyeksponowanie polifoniczności paradygmatów, w ramach
których zachodzi naukowy namysł nad zjawiskiem szaleństwa. Ramy merytoryczne
przygotowanego programu skierowały naszą uwagę na następujące kwestie: zjawisko
szaleństwa w kulturze (przejawiające się jako np. praktyki magiczne, rytuały czy
popędy), w religii (jako przeżycia mistyczne, droga do sacrum, ekstatyczne połączeniez
bóstwem), w sztuce (jako kategoria piękna dionizyjskiego czy jako „szał
twórczy"), a także szaleństwo przejawiające się w relacjach międzyludzkich
(jako negatywnie aksjologiczny stosunek wobec określonych grup społecznych, np.
trędowatych czy prostytutek). Uwidacznia się ono także pod postacią ascetycznej
ucieczki od bodźców cywilizacji, wizjonerskich, pełnych symboliki stanach
nadświadomości, wywołanych za pomocą środków halucynogennych, praktykowanych przez
ludzi chcących wyzwolić się z okopów Kartezjańskiego „cogito".
O szaleństwie mówiono już wiele i różnymi językami, za każdym razem
pozostawiając słuchaczy z dużym niedosytem. Niedosyt ten wzbudził w nas, redaktorach
niniejszej książki, ogromny zapał do kroczenia ścieżką kolejnych spekulacji, do
postawienia pytań na nowo i dotarcia do nowych odpowiedzi.
Słowo wstępne/ 5
Część pierwsza Szkice psychologiczno-psychiatryczne
Magdalena Harasimowicz
Czy szaleństwo to słowo wytrych?
O interdyscyplinarnym charakterze badań nad szaleństwem/ 13
Aleksandra Szczęsna
Co się stało z homo demens?
Rzecz o kulturach choroby i kulturach szaleństwa/ 27
Mira Marcinów
Historia szaleństwa po polsku - słowo wstępne o początkach rodzimej
Psychiatrii/ 39
Małgorzata Budzowska
Efekt Lucyfera - emocje jako źródło szaleństwa/ 51
Jarosław Dalke
O genezie i strukturze przeżyć w schizofrenii według R. D. Lainga/ 65
Anna Maria Dubaniewicz
Żydzi, artyści, onaniści precz. Klinika psychiatryczna Burghölzli jako
przykład instytucji totalnej/ 77
Urszula Zbrzeźniak
Psychiatria - wiedza czy władza?/ 91
Część druga Szkice filozoficzno-antropologiczne
Joanna Posłuszna
Uwiedzenie muzyką. Między orfickim oczarowaniem a bachicznym szaleństwem/
99
Anna Szymańska
Cynizm filozofią szaleńców? Cynicka definicja szaleństwa/ 109
Justyna Figas
Między prorokiem a głupcem - idee szaleństwa w Biblii hebrajskiej/ 117
Przemysław Dzięgielewski
Między szaleństwem a doświadczeniem mistycznym. Problemy konceptualizacji
mistyki/ 129
Adam Dyrda
Rozważania o racjonalnym szaleństwie. Frankfurtczyków ucieczka z klatki
„żelaznej racjonalności"/ 137
Magdalena Marciniak
Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu Foucaulta odczytana przez Derridę/
145
Tomasz Markiewka
Szaleństwo kultury, szaleństwo interpretacji: wokół Wahadła Foucaulta
refleksji kilka/ 155
Kamil Sokołowski
Jednostka, wspólnota i szaleństwo w myśli S. I. Witkiewicza/ 167
Część trzecia Szaleństwo - studium przypadku
Tomasz Falkowski
Szaleństwo jako fenomen historyczny. Przykład „szalonych cezarów"/
175
Piotr Koprowski
Szaleniec czy mędrzec? Szkic do portretu ruskiego jurodiwego/ 185
Monika Wąsik
Szaleniec czy genialny idiota? O paradoksach, maskach i zręcznym aktorstwie,
czyli postać błazna w kilku odsłonach/ 197
Maria Magdalena Beszterda
Mania. Aporia czy epifania. Historie maniaków Romana Jaworskiego. Szkic
rozchełstany/ 207
Paulina Prus
Zamiast zakończenia. Zagadnienie szaleństwa w filozofii i psychiatrii. Rozmowa z
dr. Andrzejem Kapustą/ 221
235 stron, Format: 158 x 226 mm, oprawa miękka