Pożegnanie z Matką Polką?
Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce
Jak w okresie transformacji ustrojowej i ekonomicznej zmieniało się w Polsce
macierzyństwo?
Jak ewoluowały wzorce, ideologie, postawy, reprezentacje, a także praktyki życiowe
związane z rolą matki?
Autorki książki odpowiadają na te pytania w sposób kompleksowy i wielowątkowy,
stawiając jednocześnie świetnie udokumentowaną, a przy tym prowokacyjną hipotezę:
że mit Matki Polki w naszej kulturze się wyczerpał i pora się z nim ostatecznie
pożegnać.
Potocznie macierzyństwo jest postrzegane jako coś oczywistego,
wolnego od komplikacji: miłość i opiekuńcza rola matki to prosty efekt kobiecej
natury, pochodna "instynktu", [...] zarazem pragnienie i obowiązek każdej
kobiety. Jednak pod powłoką tych gładkich oczywistości kryje się głęboka
ambiwalencja. Wewnętrznie sprzeczny, pełen napięć, lęków i pęknięć okazuje się
zarówno kulturowy przekaz dotyczący macierzyństwa (prasa, poradniki, seriale,
powieści), jak i narracje samych kobiet (głosy z forów internetowych lub opowieści z
przeprowadzonych przez badaczki wywiadów).
[...]
Tom Pożegnanie z Matką Polką to prawdziwa kopalnia genderowej wiedzy z różnych
dyscyplin. [...] Zarazem jest to swoisty manifest młodego pokolenia politycznie
zaangażowanych badaczek tej problematyki. Pożegnanie... pokazuje dobitnie, iż w polskim
feminizmie akademickim następuje przesunięcie akcentów, a może nawet zmiana
paradygmatu. Książka rzuca też istotne wyzwanie badaczom współczesnej polskiej
kultury, a także twórcom i komentatorom polskiej polityki społecznej. Powinien ją
przeczytać każdy, kto zastanawia się, dlaczego w ojczyźnie Matki Polki - kraju,
którego obywatele i obywatelki od lat niezmiennie deklarują, że najważniejsza w ich
życiu jest rodzina - rodzi się tak mało dzieci.
Z recenzji Agnieszki Graff
Wstęp: Pożegnanie z Matką Polką? (Renata E. Hryciuk, Elżbieta Korolczuk)
Część I. NOWE DYSKURSY – NOWE PRAKTYKI
Figura Matki Polki. Próba demitologizacji (Anna Titkow)
Naturalna troska o ciało i moralność versus profesjonalna produkcja
osobowości. Konstruowanie modelu człowieka w dyskursach macierzyńskich w latach 70.
(PRL) i na początku XXI wieku (Sylwia Urbańska)
Czy Matka Polka czeka na „powrót taty”? Konstruowanie poczucia rodzicielstwa
u mężczyzn przez deprecjonowanie kobiet w rolach macierzyńskich w „Gazecie
Wyborczej” (Karolina Stefaniak, Edyta Zierkiewicz)
Tradycyjna polska stygmatyzacja czy ponowoczesne neoliberalne wykluczenie? Analiza
internetowego dyskursu kobiecej bezdzietności (Agata Młodawska) .
Terror laktacyjny versus nagonka butelkowa. O konfliktach między kobietami w
zakresie praktyk macierzyństwa (Anna Zdrojewska-Żywiecka)
Twórcze odgrywanie Matki Polki i Matki Boskiej. Religia a symbolika macierzyńska
w Polsce (Agnieszka Kościańska)
Część II. POZA GŁÓWNYM NURTEM – KLASA, SEKSUALNOŚĆ, ETNICZNOŚĆ
Grzeszne wiersze o matce. Pożegnanie z Jidysze Mame? (Agnieszka
Gajewska, Joanna Lisek)
Wzorce macierzyństwa wśród Romów mieszkających w Polsce. Przyczynek do
analizy (Marta Godlewska-Goska)
Ciało z ciała matki? Konstruowanie macierzyństwa i seksualności w kontekście
międzypokoleniowym (Elżbieta Korolczuk)
Czy macierzyństwo jest już od zawsze heteroseksualne? Próba refleksji (Joanna
Mizielińska)
Część III. NOWY AKTYWIZM
O znikającej matce. Upolitycznione macierzyństwo w Ameryce Łacińskiej i w
Polsce (Renata E. Hryciuk)
Feministyczne macierzyństwo: AKCJA! Nowe formy feministycznego aktywizmu na
przykładzie Fundacji MaMa (Julia Kubisa)
Rodzicielstwo wirtualne. Duchowa adopcja jako nowa forma rodzicielstwa (Klaudyna
Świstow)
Część IV. KONSTRUOWANIE MACIERZYŃSTWA W KONTEKŚCIE NOWYCH TECHNOLOGII
REPRODUKCYJNYCH I MEDYCYNY
Aaaby wynająć brzuch. Antropologiczne konteksty macierzyństwa zastępczego (Magdalena
Radkowska-Walkowicz)
Matki gorszego Boga (Barbara Banasiuk)
Część V. REPREZENTACJE MACIERZYŃSTWA W KULTURZE
Matki biedne, nieszczęśliwe, złe. Luki dominującego dyskursu macierzyństwa w
popularnych magazynach kobiecych (Katarzyna Stańczak-Wiślicz)
Ciąża i macierzyństwo. Serialowe reprezentacje jako element społecznego
dyskursu (Beata Łaciak)
Polka, Europejka, obywatelka. Figura Matki Polki w najnowszej twórczości i
działalności politycznej Manueli Gretkowskiej (Agnieszka Mrozik)
Indeks rzeczowo-osobowy
Noty o autorkach
458 stron, B5, oprawa miękka
