Praca składa się z trzech
części i dwóch osobnych rozdziałów, z których jeden otwiera całość, a
drugi ją zamyka.
W rozdziale pierwszym,
otwierającym, jest mowa o zastosowanych sposobach prezentacji i analizy materiału oraz o
zakresie, w jakim ten materiał rozpatrujemy.
Część pierwsza zajmuje
się ustrojem gospodarczym Polski. W rozdziale drugim o zmianach ustrojowych omawianych
jest następujących pięć najważniejszych, według mnie, procesów: szczególne
właściwości rozwoju kapitalizmu w niepodległym państwie - w II Rzeczypospolitej -
oraz ingerencja państwa w gospodarkę w tym okresie, niszczenie dotychczasowej struktury
własnościowej w PRL, powrót do kapitalizmu w III Rzeczypospolitej, dostosowania
instytucjonalne w przeddzień wejścia do Unii Europejskiej. W rozdziale trzecim omawiamy
zmiany systemu pieniężnego, który w Polsce w XX wieku zmieniał się jak kameleon, a
który uważamy za najważniejszy składnik współczesnej gospodarki. Rozdział czwarty
zawiera analizę porównawczą trzech panujących w tym czasie w Polsce ustrojów
gospodarczych: zacofanego kapitalizmu sprzed wojny, gospodarki centralnie kierowanej i
powracającego w ostatnich kilkunastu latach kapitalizmu. Rozdział piąty jest próbą
podsumowania tego, co powiedzieliśmy w tej części.
Część druga poświęcona
jest rozpatrzeniu wybranych procesów zmian, jakie dokonywały się w sferze realnej: w
produkcji, konsumpcji, inwestycjach, wymianie z zagranicą itd. W rozdziale szóstym
omawiamy cztery wybrane ważne procesy zmian: postępującą w całym rozpatrywanym
okresie degradację tradycyjnego rolnictwa, uprzemysłowienie kraju dokonywane w II
Rzeczypospolitej głównie ze środków budżetowych, rozbudowę przemy słu w PRL w
ramach tzw. socjalistycznej industrializacji, zmiany struktury gospodarczej w III
Rzeczypospolitej. Rozdział siódmy zajmuje się falowaniem aktywności gospodarczej, a
więc jest próbą zbadania, czy można mówić o występowaniu w Polsce w XX wieku
jakichś regularności (cykli?) zmian wielkości produkcji i jej składników. K-ończy
się on uwagami podsumowującymi część drugą.
Część trzecia mówi o
postawach Polaków i ich wyobrażeniach o gospodarce. Składa się ona z dwóch
komplementarnych, jak sądzimy, rozdziałów. W rozdziale ósmym biorę pod uwagę pięć
wybranych procesów zmian: postępujący upadek autorytetu dawnych elit własności i
wykształcenia, dalsze trwanie, a nawet umacnianie się etatyzmu i antyliberalizmu,
trwanie i rozwój negatywnych postaw wobec państwa i rynku, zmiany postaw
przedsiębiorców oraz trwanie, mimo zmiany warunków instytucjonalnych, postaw
charakteryzujących człowieka określanego jako homo sovieticus. Rozdział
dziewiąty jest całkowitym novum w polskiej literaturze ekonomicznej: daje on
analizę wybranych tekstów z literatury bardziej lub mniej pięknej z punktu widzenia
tego, co mówi ona o postawach Polaków i ich wyobrażeniach o gospodarce. Teksty te
traktujemy, z jednej strony, jako swoiste odbicie stanu świadomości społecznej, z
drugiej zaś jako czynnik, który wpływał na świadomość przynajmniej tych Polaków,
którzy mają zwyczaj czytać.
Na koniec, już poza
częścią trzecią, rozdział dziesiąty stanowi podsumowanie całości i próbę
wysunięcia pewnych wniosków na przyszłość.
206 stron