Świat arabski wobec globalizacji. Uwarunkowania gospodarcze, kulturowe i
społeczne
Relacje pomiędzy światem islamu a globalizacją, czy islamem a
nowoczesnością, ujmowane są zazwyczaj przez pryzmat społeczno-kulturowy bądź przez
pryzmat gospodarki. Książka łączy te dwie perspektywy, przedstawiając przemiany
społeczne i gospodarcze zachodzące we współczesnym świecie arabskim - wyodrębnionym
z kręgu cywilizacji muzułmańskiej.
Tłem dla analizy są procesy globalizacyjne, którym poddany jest Bliski
Wschód i Północna Afryka - podobnie jak inne regiony rozwijające się. Opracowanie
ukazuje zróżnicowanie uczestnictwa państw arabskich w procesie globalizacji, które
wykracza poza - utrwalony w powszechnej świadomości - eksport surowców energetycznych.
Podejmuje także dyskusję na temat roli islamu w procesie rozwoju
społeczno-gospodarczego regionu.
"Wprawdzie o podejściu Arabów do globalizacji napisano wiele, w
rzeczywistości jednak nikomu nie udało się dotychczas w sposób wszechstronny poddać
analizie arabskiego stosunku do przemian globalizacyjnych. Dotychczasowe prace grzeszyły
przede wszystkim stronniczością: zachodnie - eurocentryzmem, arabskie zaś podszyte
były kompleksem przekonania o zachodniej agresji. Autorka podjęła się bezstronnej
analizy, starając się przedstawić jasny obraz tendencji zarówno pozytywnych, jak i
negatywnych. Innymi słowy pokusiła się o przełamanie stereotypów panujących w
zachodnim odbiorze, uznającym neokonserwatywne mrzonki o zderzeniu cywilizacji islamu z
Zachodem".
Prof. Janusz Danecki
Katarzyna Górak-Sosnowska - doktor nauk ekonomicznych,
absolwentka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Studium Stosunków
Międzykulturowych przy Instytucie Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Adiunkt w
Katedrze Socjologii SGH, sekretarz Stowarzyszenia ARABIA.pl i sekretarz redakcji rocznika
"Bliski Wschód: społeczeństwa-polityka-tradycje". Zajmuje się
społeczno-gospodarczymi problemami świata arabskiego oraz społecznościami
muzułmańskimi w Europie. Autorka ponad 30 artykułów i współredaktor dwóch
książek: "Kuwejt: historia i współczesność" (2005) oraz "Islam i
obywatelskość w Europie" (2006).
Spis treści
Wstęp
Rozdział 1. Spory wokół globalizacji
1. Spory o istotę procesu
1.1. Wielość definicji
1.2. Ujęcie ekonomiczne a społeczno-kulturowe
1.3. Kontrola procesu globalizacji
1.4. Historia procesów globalizacyjnych
1.4.1. Protoglobalizacja
1.4.2. Globalizacja w czasach nowożytnych
1.4.3. Globalizacja jako proces współczesny
1.4.4. Unikatowy charakter współczesnej globalizacji
2. Globalizacja w sferze gospodarczej
2.1. Globalizacja czy umiędzynarodowienie: spory o zasięg procesu
2.2. Przejawy globalizacji w życiu gospodarczym
2.2.1. Rynki towarowe i usługowe
2.2.2. Rynki finansowe
2.2.3. Korporacje transnarodowe
2.2.4. Rynek pracy
2.2.5. Globalizacja czy marginalizacja?
2.3. Globalizacja a nierówności i ubóstwo
2.4. Przyczyny nierównomiernego rozwoju
2.4.1. Położenie geograficzne
2.4.2. Kultura
2.4.3. Egzogenne czynniki rozwoju: teorie modernizacji i systemu światowego
2.4.4. Polityka wewnętrzna i międzynarodowa
3. Kulturowe przejawy globalizacji: między globalnością a lokalnością
3.1. Rola technik komunikacji w globalizacji kulturowej
3.2. Kontrowersje wokół scenariusza homogenizacji
3.3. Globalizacja a procesy heterogenizacji
3.4. Perspektywa zderzeń kulturowych w dobie globalizacji
Rozdział 2. Świat arabski a Zachód w perspektywie historycznej i
ideologicznej
1. Świat arabski a Zachód
1.1. Perspektywa historyczna
1.2. Reakcje świata arabskiego na kolonializm
1.2.1. Muhammad Ali i jego projekt modernizacyjny
1.2.2. Arabski ruch odrodzenia: zmiany w życiu społecznym
1.2.3. Przemiany struktury społecznej
2. Nowoczesny islam czy zislamizowana nowoczesność: dylematy przemian współczesnego
świata arabskiego
2.1. Ruchy modernistyczne: w kierunku nowoczesnego islamu
2.2. Fundamentalizm muzułmański
2.2.1. Fundamentalizm muzułmański jako islamizacja nowoczesności
2.2.2. Inne oblicza współczesnego fundamentalizmu muzułmańskiego
2.3. Inne scenariusze dla świata arabskiego
2.3.1. Panislamizm
2.3.2. Panarabizm
2.3.3. Nacjonalizm
2.3.4. Socjalizm
2.3.5. Sekularyzm
3. Stosunek świata arabskiego do globalizacji
3.1. Arabowie wobec globalizacji w świetle badań empirycznych
3.1.1. Arabowie o globalizacji
3.1.2. Arabowie o Zachodzie
3.2. Globalizacja w oczach arabskich intelektualistów
3.2.1. Globalizacja, westernizacja, amerykanizacja
3.2.2. Zarzuty wobec globalizacji i obawy z nią związane
3.2.3. Muzułmański wkład do globalizacji
Rozdział 3. Uczestnictwo świata arabskiego w procesie globalizacji
1. Zróżnicowanie społeczno-gospodarcze świata arabskiego
1.1. Charakterystyka świata arabskiego
1.2. Podstawowe tendencje w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego
1.2.1. Rozwój społeczny
1.2.2. Rozwój gospodarczy świata arabskiego
1.3. Kryteria uczestnictwa państw arabskich w procesie globalizacji
2. Wymiary uczestnictwa świata arabskiego w globalizacji
2.1. Globalizacja rynków towarowych
2.1.1. Udział świata arabskiego w globalnej wymianie towarów
2.1.2. Struktura handlu
2.1.3. Ropa naftowa
2.2. Globalizacja rynków usługowych
2.2.1. Turystyka międzynarodowa
2.2.1. Usługi pielgrzymkowe
2.3. Globalizacja rynków finansowych
2.3.1. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie
2.3.2. Sektor bankowy
2.3.3. Giełdy papierów wartościowych
2.4. Przepływ informacji
2.4.1. Wiedza i technologie
2.4.2. Telekomunikacja i mass media
2.5. Przepływ kapitału ludzkiego
2.5.1. Państwa importujące siłę roboczą
2.5.2. Państwa eksportujące siłę roboczą
Rozdział 4. Uwarunkowania uczestnictwa świata arabskiego w procesie
globalizacji
1. Uwarunkowania społeczne
1.1. Kapitał ludzki
1.1.1. Edukacja
1.1.2. Udział kobiet w życiu publicznym
1.2. Granice społecznej reakcji
1.2.1. Rola trybalizmu w kształtowaniu stosunków społecznych
1.2.2. Zależność polityczna i gospodarcza od państwa
1.2.3. Typ rządów a uczestnictwo aktorów społecznych w procesie globalizacji
2. Uwarunkowania kulturowe
2.1. Religia
2.1.1. Spory o znaczenie islamu w wyjaśnianiu realiów świata muzułmańskiego
2.1.2. Islam i globalizacja - możliwości adaptacji
2.2. Postawy myślowe
2.2.1. Orientacja na przeszłość
2.2.2. Wpływ sił zewnętrznych
3. Uwarunkowania gospodarczo-polityczne
3.1. Polityka handlowa
3.2. Rola państwa i elementy polityki wewnętrznej
3.2.1. Biurokracja
3.2.2. Bezpośrednie otoczenie przedsiębiorstw
3.3. Regionalna i międzynarodowa integracja gospodarcza
Zakończenie
Spis tabel
Spis wykresów i rysunków
Bibliografia
247 stron, B5, miękka oprawa