WPROWADZENIE
Aktualności tematowi podjętemu w prezentowanym tomie przez
badaczy z polskich ośrodków naukowych dodaje przebieg kryzysu finansowego
zapoczątkowanego w USA w 2007 roku. Panuje dość powszechne przekonanie, że kapitalizm
wyjdzie z niego ze zmienioną rolą sektora publicznego i mechanizmów rynkowych w
podejmowaniu ekonomicznych decyzji.
Zasadnicze zmiany poglądów na temat właściwych proporcji w tym
zakresie nie są, w dotychczasowej historii teorii ekonomii oraz praktyki gospodarczej
kapitalizmu, czymś wyjątkowym. W swojej dość szeroko znanej książce Michel Albert
wyróżnia w związku z tym trzy fazy kapitalizmu. Początek pierwszej z nich datowany
jest na 1791 rok, kiedy zostały stworzone warunki niezbędne dla wolnego handlu i
przemysłu. Był to zatem proces, w którym kapitalizm wystąpił przeciwko państwu. Jako
początek fazy drugiej, kiedy kapitalizm zaczął być wspomagany przez państwo,
przyjęty został rok 1891. Apogeum tego procesu przypada na lata dominacji keynesizmu w
teorii i praktyce polityki gospodarczej. Z pewnym opóźnieniem etap ten rozpoczął się
w gospodarce amerykańskiej. Kolejna zmiana priorytetów została zapoczątkowana w latach
80. ubiegłego wieku. Za prymusów w tym procesie uznano, z ich kwestionowaniem
efektywności państwa oraz deregulacyjnymi działaniami, Anglosasów.
Dość szybko skala deregulacji, szczególnie w sektorze finansowym,
stworzyła sytuację, w której rynki wykazały swoją ograniczoną efektywność.
Towarzyszy temu narastające przekonanie o tym, że model gospodarki rozwijany przez
Anglosasów zawiódł, natomiast działania regulacyjno-kontrolne powinny zostać nie
tylko rozwinięte, ale także nabrać charakteru adekwatnego do natury współczesnych
procesów globalizacyjnych.
Do głównych niesprawności rynku zaliczane są zwykle:
1) niestabilność makroekonomiczna,
2) efekty zewnętrzne,
3) niesprawiedliwy podział dochodów i bogactwa,
4) istnienie monopoli i oligopoli,
5) dobra publiczne,
6) asymetria informacji, która, jak się okazało, dotyka w
szczególności rynków finansowych.
Sceptycyzm dotyczący ekonomicznej roli państwa uległ złagodzeniu,
wiec należy spodziewać się wzrostu znaczenia sektora publicznego. Problemem jest jednak
to, aby niesprawności rynku nie zostały zastąpione jeszcze większymi niesprawnościami
rządu. Aby tak się nie stało, potrzebna byłaby klasa polityczna o odpowiednich
kompetencjach oraz przestrzegająca zasad etyki zawodowej. Docenienie znaczenia regulacji
w różnych sektorach gospodarki dość łatwo może bowiem przejść w nadregulację,
która staje się wtedy źródłem korupcji i hamulcem dla gospodarczego wzrostu.
Oddajemy do rąk czytelnika piąty tom „Ekonomii i Prawa",
który ma ambicję wpisać się w dyskusję dotyczącą powyższych trudnych, a przy tym
niezwykle aktualnych i ważnych wyborów. Problematyka ta będzie kontynuowana także w
tomie szóstym.
Barbara Polszakiewicz
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie (Barbara Polszakiewicz)
1. Etyczny wymiar ekonomii w ordoliberalizmie (Katarzyna Kamińska)
2. Odpowiedzialność państwa za rynki finansowe (Jan K. Solarz)
3. Jakość informacji na rynku finansowym w kontekście kryzysu finansowego
(Michał Muszyński)
4. Funkcjonowanie światowych giełd papierów wartościowych w obliczu
globalnego kryzysu finansowego (Elżbieta Gruszczyńska-Brożbar)
5. Prawo Wagnera po ponad stu latach - wzrost czy zmniejszenie wydatków
publicznych motorem wzrostu gospodarczego? (Krzysztof Szlichciński)
6. Zawodność operacyjnej aktywności gospodarczej państwa w realiach nowej
globalnej gospodarki (Adam P. Balcerzak)
7. Cykl koniunkturalny w Polsce w kontekście cyklu światowego
(Barbara Polszakiewicz)
8. Konkurencyjność handlu zagranicznego a zasady ekonomii społecznej -
przykład Polski (Ewa Szymanik)
9. Kontrola kursu walutowego - doświadczenia węgierskie (Dorota
Zbierzchowska)
10. Zawodność rynków - zmowa graczy. Metody detekcji w świetle polityki
konkurencji (Sylwester Bejger)
11. Alternatywne mechanizmy regulacji rynku pracy (Izabela Ostoj)
12. Oszczędności emerytalne z perspektywy behawioralnej (Arkadiusz
Graczyk)
13. Zawodność rynku w gospodarce komunalnej (Piotr Jeżowski)
14. Spełnianie przez Polskę kryteriów konwergencji w zakresie długu
publicznego i deficytu publicznego. Wybrane aspekty prawno-ekonomiczne (Krystyna
Niziot)
15. Wolność gospodarcza a istota ingerencji państwa w procesy koncentracji
przedsiębiorców (Rafał Stankiewicz)
16. System szkolnictwa wyższego w Polsce w okresie transformacji (Mikołaj
Klimczak)
17. Realia wprowadzenia świadectw charakterystyki energetycznej budynków i
lokali mieszkalnych w Polsce (Kinga Chalecka)
Bibliografia
Autorzy publikacji
275 stron, oprawa twarda