Siegfried Zielinski należy do klasyków współczesnego medioznawstwa.
Jego wczesniejsza monografia Audiovisonen. Kino und Fernsehen als Zwischenspiele in der
Geschichte (1989), przetłumaczona na wiele języków, należy nieodmiennie do światowego
kanonu mediologii - jest pozycją prototypową, paradygmatyczną, która w sposób
najpełniejszy w światowym piśmiennictwie medialnym zainicjowała dyskurs zwany
właśnie archeologicznym, określając jego współrzędne.
Zieliński swą – jak sam mówi – an-archeologię mediów rozumie jako alternatywną
wobec „oficjalnej” historii mediów, pisanej pod dyktando kolejnych, zrealizowanych
wynalazków, których nie byłoby może, gdyby nie przedsięwzięcia marginalne,
traktowane przez otoczenie wynalazców jako dziwactwa, odstępstwa od normy. One właśnie
zostały tu omówione, bogato zilustrowane i włączone w szeroki kontekst kulturowy. Z
perspektywy dzisiejszego dynamicznego rozwoju mediów owe marginalizowane
przedsięwzięcia okazały się bowiem „prehistorią” naszych czasów. Przygotowały
one grunt pod eksplozję dwudziestowiecznych przekaźników masowych, stanowiąc jej
podstawy technologiczne, zwłaszcza zaś mentalne, bo włączyły do dyskursu refleksję
nad rolą maszyn widzenia i słyszenia jako aparatów z pogranicza magii i nauki.
Wyraźnym spełnieniem tych ongi dziwacznych idei jest dziś praktyka wirtualnej
przestrzeni.
Autor jak archeolog odkrywa kolejne warstwy przeszłości.
Dzieje kultury materialnej splatają się w narracji Zielinskiego z dziejami
kultury symbolicznej. Archeologia mediów uzupełnia panoramę mediów o utracone,
zaniechane bądź zrepresjonowane formy świadomości medialnej z „głębokiej
przeszłości”, jak magiczne maszyny obrazowe, latarnia magiczna, aparaty do
przybliżania tego, co odległe, camera obscura… Ich repertuar jest niezwykle bogaty, a
nowe media jawią się tu jako już nie tak bardzo nowe, bo mają swoje źródła w sile
imaginacji głębokiej przeszłości.
Spis treści:
Od Redaktora serii
Przedmowa do wydania polskiego
Podziękowania
Archeologia mediów
1. Wprowadzenie: O idei głębokiego czasu technicznie zapośredniczonego
słuchania i widzenia
2. Szczęśliwy traf zamiast daremnego poszukiwania.
Metodyczne zapożyczanie i poszukiwanie odniesień dla an-archeologii mediów
O luminescencji 19; Physica sacrorum 21; Astronomia na odwrót 26; Środki i
morza>> 34; Rzeczywistość jako cień możliwości 37; Trwanie i moment 39;
Pochwala osobliwości 44
3. Przyciąganie i odpychanie: Empedokles
4. Magia i eksperyment: Giovan Battista delia Porta
Niezmordowana praca nad wieloma sprawami 77; Inkwizycja 93; Pisma tajemne 99; Szkła i
refrakcje 113
5. Światło i cień - konsonans i dysonans: Athanasius Kircher
Strój 137; Rzymskie kolegium jako centralna dyspozytornia 152; Kombinatoryka i
analogizowanie 158; Uniwersum muzyczne 162; Magiczne maszyny do wytwarzania obrazów 172;
Skrzyneczki kombinatoryczne do użytku osobistego 188
6.Elektryzowanie, dalekopisanie, widzenie z bliska: Johann W. Ritter, Josef Chudy,
Jan Evangelista Purkyne Virtus electrica 209; Ritter to rycerz, my
jesteśmy tylko giermkami" 222; Audiowizualny telegraf z Węgier 238; Belladonna i
digitalis 250
7. Camera obscura jako jaskinia zbójców: Cesare Lombroso
Antropologia kryminalna 278; Žfossa occipitalis media>> 286; Hiper 293
8. O ekonomii czasu: Aleksiej Kapitonowicz Gastiew
9. Tezy końcowe z zarysem kartografii dla an-archeologii mediów
Literatura uzupełniająca
Spis ilustracji
Słowniczek terminologiczny
Indeks nazw geograficznych
Indeks osób i postaci
Indeks pojęć i terminów
Nota biograficzna
Publikacje Siegfrieda Zielinskiego
430 stron, A5, oprawa twarda
