W bezliku przeciwieństw gubi się wszelką orientację („Czy jest jeszcze
jakieś »na górze« i jakieś »na dole«?"). A sam Nietzsche rzeczywiście staje
się „dynamitem" („Nie jestem człowiekiem, jestem dynamitem"), który
eksploduje na naszych oczach i dzięki naszym oczom, wszystko rozrywając, rozrzucając
(„Czy nie spadamy bez ustanku? W tył, w bok, wprzód, we wszystkie strony?"). W
wyrwie pośród wszystkiego - i w wyrwie po oczach, bosko zwanej oczodołami - ukazuje
się nic („Czy nie błądzimy jak przez nieskończoną nicość?"), ukazu/e s/ę
najbardziej pierwotne i źródłowe przeciwieństwo: istnienia i nicości.
Gdy odkrywamy, że nasza miłość jest odwzajemniana, właściwie powinno nas to
otrzeźwić w stosunku do umiłowanej. „Darzyć miłością nawet kogoś takiego jak ja:
czy nie jest to dość skromne? Lub dość głupie? Lub - lub -"
To nie ich miłość do ludzi, lecz bezsilność ich miłości do ludzi nie pozwala
dzisiejszym chrześcijanom - spalić nas na stosie.
Często się zdarza, że zmysłowość zbyt przyśpiesza wzrost łodygi miłości, stąd
korzenie pozostają słabe i łatwo dają się wyrwać.
Wszystko, co robimy z miłości, odbywa się poza dobrem i złem.
Miłość dobywa na światło szczytne a ukryte właściwości miłującego - jego
rzadkie, jego wyjątkowe cechy; o tyle też łudzi co do charakterystyk, które są u
niego regułą.
Z miłości do ludzi czasami obejmujemy pierwszego lepszego - bo nie sposób objąć
wszystkich; ale właśnie tego nie wolno mu zdradzić...
Miłować swych wrogów? Myślę, że nieźle się tego nauczono: dzisiaj dzieje się tak
po tysiąckroć, w drobnych i wielkich sprawach; ba, czasami dzieje się już coś
wyższego i wznioślejszego - uczymy się gardzić, gdy miłujemy, gdy najbardziej
miłujemy.
Grzeworz Sowinski, Poza dobrem i złem: na strunie przeciwieństwa, w
horyzoncie tytułu VII
Przedmowa 3
Część pierwsza: o przesądach filozofów 7
Część druga: wolny duch 35
Część trzecia: istota religijna 61
Część czwarta: sentencje i interludia 83
Część piata: historia naturalna moralności 113
Część szósta: my, uczeni 139
Część siódma: nasze cnoty 161
Część ósma: narody i ojczyzny 193
Część dziewiąta: co jest dostojne? 221
Indeks nazw własnych 263
Indeks pojęć 267
268 stron, B5, oprawa miękka
