Korepetycje poznawcze
Rola pamiêci roboczej i kontroli uwagi w przewidyaniu osi±gniêæ szkolnych
Ksi±¿ka przedstawia zarys g³ównych kierunków badañ psychologii
kszta³cenia oraz psychologii nauczania i opisuje autorski program badawczy,
skoncentrowany na roli kontroli uwagi i pamiêci roboczej jako czynników warunkuj±cych
poziom osi±gniêæ szkolnych (z matematyki oraz jêzyka polskiego).
Kompetentnie przybli¿a wspó³czesne ujêcia problematyki kontroli uwagi oraz roli
pamiêci roboczej jako wa¿nego czynnika bardziej z³o¿onych procesów poznawczych.
Autorka w ciekawy sposób w³±cza w analizê dodatkowe elementy emocjonalne
(zagro¿enie psychologiczne i bezradno¶æ intelektualna), jak te¿ miarê inteligencji
p³ynnej (test Ravena) i ukazuje ich odmienn± rolê w zale¿no¶ci od poziomu
kszta³cenia i rodzaju przedmiotu. Zaprezentowane wyniki badañ s± nowatorskie i
wskazuj± na odmienne wzorce przewidywañ osi±gniêæ szkolnych na ró¿nych poziomach
kszta³cenia.
Autorka wskazuje na wa¿ne aplikacyjne perspektywy w zakresie psychologii kszta³cenia,
zwi±zane z mo¿liwo¶ci± trenowania (z zastosowaniem zaawansowanych technologii
internetowych) pewnych istotnych elementów procesów uwagi i pamiêci roboczej uczniów,
w celu zwiêkszenia poziomu osi±gniêæ szkolnych u dzieci i m³odzie¿y.
Ksi±¿ka jest wa¿nym ¼ród³em wiedzy dla osób zainteresowanych stanem badañ w
interdyscyplinarnym obszarze zwanym psychologi± kszta³cenia, jak i praktycznym
poradnikiem przydatnym ka¿demu nauczycielowi i psychologowi na wszystkich poziomach
kszta³cenia szkolnego oraz niezbêdn± lektur± dla studentów psychologii i kierunków
pedagogicznych.
SPIS TRE¦CI
WPROWADZENIE 9
ROZDZIA£ 1
Proces uczenia siê z perspektywy psychologii poznawczej 12
1.1. Rozwój poznawczy dziecka 12
1.2. Proces uczenia siê a metapoznanie 15
1.3. Tworzenie wiedzy na podstawie interaktywnego
¶rodowiska edukacyjnego 16
1.3.1. Interaktywne i multimodalne uczenie siê 16
1.4. Nauczanie specyficzne dla danej dziedziny 18
1.4.1. Kszta³cenie umiejêtno¶ci matematycznych 19
1.4.2. Transfer umiejêtno¶ci 21
1.5. Sk±d ró¿nice w poziomie osi±gniêæ? 21
ROZDZIA£ 2
W poszukiwaniu poznawczych predyktorów osi±gniêæ szkolnych 23
2.1. Zarys projektu badawczego 24
2.2. Wska¼niki osi±gniêæ szkolnych 25
2.3. Analiza danych – modele liniowo-strukturalne 27
2.4. B±blowa prezentacja wyników 31
ROZDZIA£ 3
Tyle rzeczy mnie rozprasza – procesy kontroli uwagi 33
3.1. Egzogenna i endogenna kontrola uwagi 33
3.2. Kontrola uwagi z perspektywy rozwojowej 36
3.3. Selektywno¶æ uwagi 37
3.4. Dystrakcyjno¶æ i nadruchliwo¶æ uczniów 39
3.5. Kontrola uwagi – proces hamowania dystraktorów 44
3.5.1. Hamowanie w kontek¶cie orientacji uwagi 45
3.5.2. Hamowanie w kontek¶cie prze³±czania siê miêdzy zadaniami 47
3.5.3. Hamowanie w kontek¶cie kontroli interferencji 49
3.6. Efektywno¶æ kontroli uwagi – porównania miêdzy typami szkó³ 52
3.6.1. Kontrola uwagi a osi±gniêcia szkolne 54
3.6.2. Dystrakcyjno¶æ a hamowanie okulomotoryczne 57
3.6.3. Kontrola uwagi a motywacja wewnêtrzna 59
3.6.4. Kontrola uwagi w szkole – podsumowanie wyników 63
ROZDZIA£ 4
Pamiêæ robocza – istotna zmienna w badaniach edukacyjnych 65
4.1. Zarys koncepcji teoretycznych 65
4.2. Pamiêæ robocza a jako¶æ funkcjonowania poznawczego 67
4.3. Funkcje pamiêci roboczej 68
4.3.1. Funkcja przechowywania w trakcie przetwarzania 69
4.3.2. Funkcja nadzoruj±ca 71
4.3.3. Funkcja koordynuj±ca 74
4.4. Funkcje pamiêci roboczej a osi±gniêcia szkolne 76
4.5. Pamiêæ robocza a kontrola uwagi 83
4.6. Pamiêæ robocza a inteligencja p³ynna 87
4.6.1. Inteligencja p³ynna jako mediator zale¿no¶ci miêdzy funkcjami pamiêci roboczej
a ocenami 88
4.7. Podsumowanie 96
ROZDZIA£ 5
Lêk i poczucie bezradno¶ci na lekcjach 100
5.1. Poczucie zagro¿enia a umiejscowienie kontroli 101
5.2. Wyczerpanie poznawcze i poczucie bezradno¶ci 104
5.3. Poczucie zagro¿enia i bezradno¶æ intelektualna jako predyktory ocen 105
5.3.1. Pomiar poczucia zagro¿enia i bezradno¶ci 105
5.3.2. Nasilenie negatywnych odczuæ w¶ród uczniów 106
5.4. Podsumowanie 111
5.4.1. Rola nauczyciela w zapobieganiu bezradno¶ci uczniów 112
ROZDZIA£ 6
Wybrane predyktory osi±gniêæ szkolnych – model podsumowuj±cy 114
6.1. Podsumowanie dla predyktorów w szkole podstawowej – rola pamiêci roboczej 114
6.2. G³ówne predyktory ocen w gimnazjum i liceum – mediacyjna rola poczucia
zagro¿enia 118
6.3. Podsumowanie 121
ROZDZIA£ 7
Poznawcze korepetycje 124
7.1. Treningi pamiêci roboczej 125
7.2. Trening kontroli uwagi i pamiêci roboczej – badania w³asne 128
7.2.1. Internetowy trening poznawczy 129
7.2.2. Zarys wyników treningu 131
7.3. Podsumowanie 136
7.3.1. Zakoñczenie i praktyczne implikacje 138
BIBLIOGRAFIA 141
INDEKS 169
172 strony, B5, oprawa miêkka
