Książka "Prawo finansowe w Unii Europejskiej" jest pierwszym w Polsce oraz
w innych krajach Europy Wschodniej i Centralnej podręcznikiem akademickim, przeznaczonym
dla studentów prawa, europeistyki, administracji i nauk ekonomicznych.
Autor przedstawia obowiązujące w Unii Europejskiej prawo finansowe, na
które składają się zarówno regulacje dotyczące waluty i europejskiego systemu
bankowego oraz gospodarki finansowej Wspólnot Europejskich, jak i prawo finansowe Unii
Europejskiej, z którym musi być zharmonizowane krajowe prawo finansowe państw
członkowskich UE.
Przedmiotem opisu są w szczególności rozwiązania prawne obowiązujące w
zakresie wspólnej waluty i jednolitego rynku finansowego oraz dochodów i wydatków oraz
budżetu i funduszy Wspólnot Europejskich, a także rozporządzenia i dyrektywy w
zakresie budżetu, podatków, bankowości i instytucji finansowych, które wytyczają
kierunek harmonizacji prawa krajowego z prawem UE. Po każdym rozdziale zestawiona jest
bogata bibliografia przedmiotu.
Opracowanie zostało podzielone na wykłady. Pierwszy z nich wyjaśnia pojęcie i
zakres oraz źródła prawa finansowego w systemie prawa Unii Europejskiej. Następny jest
poświęcony problematyce walutowej i bankowej. Kolejne wykłady (III-V) dotyczą
gospodarki finansowej Wspólnot Europejskich, na którą składają się unormowania
dotyczące wydatków i dochodów, planowania finansowego, budżetu Wspólnot oraz funduszy
Wspólnoty Europejskiej. Trzy ostatnie wykłady są natomiast poświęcone wspólnotowemu
prawu finansowemu, tj. prawu, które adresowane jest do państw członkowskich i które
nakłada na nie obowiązek implementacji dyrektyw w zakresie sektora finansów
publicznych, przeciwdziałania nadmiernemu deficytowi, ochrony interesów finansowych
Wspólnoty oraz prawu podatkowemu i prawu rynku finansowego.
Ze względu na przyjęcie Nowej Perspektywy Finansowej na lata 2007-2013 w Unii
Europejskiej radykalnie zmienił się stan prawny dotyczący finansów publicznych.
Sprawia to, że wszystkie dotychczasowe opracowania, poświęcone z reguły odrębnie
poszczególnym elementom finansów Wspólnot Europejskich, straciły swoją aktualność.
Publikacja podręcznika wypełnia tę lukę.
Opracowanie uwzględnia stan prawny na dzień 1 września 2007 r. Zawiera przy tym
bardzo szczegółową dokumentację tego stanu wraz z orzecznictwem Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości. W pracy uwzględniono także najnowsze dane statystyczne. Po
każdym wykładzie jest podana bibliografia.
Cezary Kosikowski - profesor zwyczajny nauk prawnych, specjalista w
zakresie prawa finansowego oraz publicznego prawa gospodarczego; Przewodniczący Głównej
Komisji Orzekającej w sprawach naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
Spis treści:
Wykaz skrótów
Wstęp
Wykład I. Pojęcie i zakres oraz źródła prawa finansowego w systemie prawa
Unii Europejskiej
1. Cele i zadania oraz charakter prawny Wspólnoty Europejskiej i Unii
Europejskiej jako czynniki wyznaczające rozwiązania finansowe
1.1. Droga do Wspólnoty Europejskiej oraz jej cele i charakter prawny
1.2. Powstanie Unii Europejskiej i jej cele oraz charakter prawny
2. Prawo i zasady obowiązujące w Unii Europejskiej
3. Dwa zakresy prawa finansowego obowiązującego w Unii Europejskiej
3.1. Miejsce regulacji finansowych w prawie Unii Europejskiej
3.2. Prawo finansów Wspólnot Europejskich
3.3. Wspólnotowe prawo finansowe
Bibliografia
Wykład II. Prawo walutowe oraz Europejski System Banków Centralnych
1. Geneza i ewolucja oraz stan obecny unii gospodarczej i walutowej
1.1. Geneza i ewolucja tworzenia unii gospodarczej i walutowej
1.2. Monetarne kryteria konwergencji i zasady wejścia do strefy euro
1.3.Konsekwencje nieuczestniczenia państw członkowskich Unii Europejskiej w strefie euro
1.4.Pakt Stabilności i Wzrostu oraz programy stabilności i programy konwergencji
2. Euro jako waluta Unii Europejskiej i Wspólnot Europejskich
2.1. Podstawy prawne wprowadzenia euro
2.2. Funkcje euro i zakres jego stosowania
3.Jednolite instytucje prawa walutowego realizujące zasadę swobody przepływu
płatności
3.1. Elektroniczne instrumenty płatnicze
3.2. Płatności transgraniczne
3.3. Usługi finansowe na odległość
3.4. Zwalczanie zjawiska tzw. prania brudnych pieniędzy
4. Europejski System Banków Centralnych
4.1. Podstawy prawne powołania i organizacji ESBC
4.2. Cel i zadania ESBC
4.3. Sytuacja prawna narodowych banków centralnych przed wejściem i po wejściu do ESBC
4.4. Europejski Bank C
4.4.1. Status EBC
4.4.2. Organy EBC
4.4.3. Zadania EBC i rodzaje kompetencji
4.4.4. Kompetencje prawotwórcze oraz konsultacyjne i opiniodawcze EBC
4.4.5. Kompetencje monetarne i dewizowe EBC
4.4.6. Kompetencje EBC w zakresie nadzoru bankowego
5. Pozostałe instytucje
5.1. Europejski Bank Inwestycyjny i Europejski Fundusz Inwestycyjny
5.2. Komitet Ekdnomiczno-Finansowy (Komitet Walutowy)
5.3. Europejski Komitet Bankowy
5.4. Europejski Komitet Kontrolerów Bankowych
5.5. Komitet ds. Statystyki Walutowej, Finansowej i Bilansu Płatniczego
Bibliografia
Wykład III. Finanse Wspólnot Europejskich
1. Wydatki Wspólnot Europejskich
1.1. Źródła wydatków na tle zmieniających się celów i zadań Wspólnot
1.2. Rodzaje wydatków
1.3. Formy prawne wydatków
1.4. Struktura wydatków
2. Dochody Wspólnot Europejskich
2.1. Zasada koncentracji dochodów Wspólnot Europejskich w budżecie
2.2. Katalog dochodów budżetu Wspólnot Europejskich oraz ich struktura
2.3. Problem dochodów własnych a autonomia finansowa Wspólnot Europejskich
3. Wieloletnie programowanie i planowanie finansowe we Wspólnotach Europejskich
3.1.Dotychczasowe rozwiązania i doświadczenia (Agenda 2000, Strategia Lizbońska)
3.2.Podstawy prawne wieloletniego planowania finansowego (ramy finansowe)
3.3. Nowa Perspektywa Finansowa na lata 2007-2013
4. Ochrona interesów finansowych Wspólnot Europejskich
Bibliografia
Wykład IV. Budżet Wspólnot Europejskich
1. Podstawy prawne
2. Pojęcie i zakres oraz charakter prawny budżetu Wspólnot Europejskich
3. Zasady budżetowe
3.1. Katalog zasad
3.2. Zasada powszechności
3.3. Zasada uniwersalizmu
3.4. Zasady jedności i rzetelności budżetowej
3.5. Zasada autonomii finansowej
3.6. Zasada równowagi budżetowej
3.7. Zasady jednoroczności i uprzedniości budżetu
3.8. Zasada szczegółowości
39. Zasada dyscypliny budżetowej (zasada ochrony trwałości budżetu)
3.10. Zasada dopuszczalności zaliczkowego wykonywania budżetu przed jego ostatecznym
przyjęciem
3.11.Zasada należytego zarządzania finansami (prawidłowej gospodarki finansowej)
3.12.Zasady kontroli wykonania budżetu i odpowiedzialności za jego wykonanie
3.13. Zasada jednostki rozliczeniowej
3.14. Zasada przejrzystości
4. Procedura budżetowa
4.1. Przygotowanie projektu budżetu
4.2. Ostateczne przyjęcie budżetu ogólnego przez Parlament Europejski
4.3. Zmiany budżetu w ciągu roku budżetowego
4.4. Wykonywanie budżetu
4.5. Kontrola budżetu i rola Europejskiego Trybunału Obrachunkowego
4.6. Sprawozdawczość budżetowa oraz absolutorium budżetowe
Załącznik 1. Wyciąg z Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii
Atomowej
Bibliografia
Wykład V. Fundusze Wspólnoty Europejskiej
1. Klasyfikacja funduszy
2. Fundusze strukturalne
2.1. Cele funduszy strukturalnych
2.2. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
2.3. Europejski Fundusz Społeczny (Socjalny)
2.4. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Wsparcia Obszarów Wiejskich
3. Fundusz Spójności i pozostałe fundusze niestrukturalne
3.1. Fundusz Spójności
3.2. Europejski Fundusz Inwestycyjny
3.3. Fundusz Solidarności Unii Europejskiej
3.4. Europejski Fundusz Przystosowania do Globalizacji
3.5. Europejski Fundusz Rozwoju
4. Fundusze przeznaczone na realizację programów przedakcesyjnych
5. Inicjatywy wspólnotowe
6. Instrumenty finansowe
6.1. Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa
6.2. Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa
6.3. Instrument na rzecz Stabilności
6.4. Instrument finansowania współpracy na rzecz rozwoju
6.5. Instrument Finansowy Ochrony Ludności
6.6. Inne instrumenty finansowe
7.Mechanizmy Finansowe EOG
Załączniki:
I - Roczny podział środków na zobowiązania w latach 2007-2013
II - Ramy finansowe
III - Pułapy mające zastosowanie do poziomu współfinansowania
IV - Kategorie wydatków
Bibliografia
Wykład VI. Wspólnotowe prawo finansów publicznych
1. Przedmiot i zakres obowiązywania
2. System rachunków narodowych i regionalnych Wspólnoty Europejskiej (ESA\'95) oraz jego
znaczenie dla określenia pojęcia sektora finansów publicznych
3. Harmonizacja obliczania produktu krajowego brutto oraz dochodu narodowego brutto (DNB)
4. Budżetowe (fiskalne) kryteria konwergencji oraz ich respektowanie w praktyce państw
członkowskich Unii Europejskiej
5. Przeciwdziałanie nadmiernemu deficytowi budżetowemu i zadłużeniu publicznemu
państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej według przepisów TWE
5.1. Pojęcie nadmiernego deficytu budżetowego
5.2. Procedura badania i ustalania nadmiernego deficytu budżetowego
5.3. Środki prawne Wspólnoty Europejskiej wobec państw członkowskich wykazujących
nadmierny deficyt budżetowy
Bibliografia
Wykład VII. Wspólnotowe prawo podatkowe
1. Idea kontroli i harmonizacji krajowych systemów podatkowych w ramach
Wspólnoty Europejskiej (ewolucja zagadnienia)
2. Harmonizacja opodatkowania pośredniego (stan obowiązujący)
2.1. Podatek od wartości dodanej
2.2. Podatek akcyzowy
2.3. Podatek od gromadzenia kapitału
3. Harmonizacja opodatkowania bezpośredniego (stan obowiązujący)
3.1. Uwagi ogólne
3.2. Opodatkowanie dochodów spółek dominujących i spółek zależnych
3.3. Konwencja Arbitrażowa
3.4. Opodatkowanie w przypadku łączenia, podziałów, wydzielenia, wnoszenia majątku
oraz zamiany udziałów dotyczących spółek różnych państw członkowskich oraz
przeniesienia statutowej siedziby spółki europejskiej lub spółdzielni europejskiej z
jednego państwa do drugiego państwa członkowskiego
3.5. Opodatkowanie dochodów z oszczędności w postaci odsetek
3.6.Opodatkowanie przychodów spółek powiązanych w postaci odsetek oraz należności
licencyjnych
3.7.Nowa Strategia Komisji Europejskiej w sferze opodatkowania bezpośredniego
4. Współpraca administracyjna państw członkowskich w sferze podatkowej
Bibliografia
Wykład VIII. Prawo jednolitego rynku finansowego Wspólnoty Europejskiej
1. Pojęcie jednolitego rynku finansowego oraz jego szczególny reżim prawny
1.1. Pojęcie jednolitego rynku finansowego i jego elementy
1.2. Zakres i formy prawne tworzenia jednolitego rynku finansowego
2. Instytucje kredytowe na jednolitym rynku finansowym
2.1. Pojęcie instytucji kredytowej i jej formy organizacyjne
2.2.Warunki podejmowania i wykonywania działalności przez instytucje kredytowe
2.3. Nadzór nad instytucjami kredytowymi
2.3.1. Wspólnotowe zasady nadzoru nad instytucjami kredytowymi
2.3.2. Wspólnotowe instrumenty nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi
2.3.3.System gwarancji i odpowiedzialności instytucji kredytowych wobec klientów
3. Instytucje finansowe na jednolitym rynku finansowym
3.1. Pojęcie instytucji finansowej i jej formy organizacyjne
3.2.Jednolite zasady tworzenia i funkcjonowania oraz nadzoru finansowego nad instytucjami
finansowymi
3.2.1. Instytucje ubezpieczeniowe
3.2.2. Instytucje publicznego obrotu papierami wartościowymi
3.2.3. Fundusze (firmy) inwestycyjne
3.2.4. Fundusze emerytalne
3.2.5. Konglomeraty finansowe
3.3.Nadzór nad instytucjami finansowymi (skonsolidowany, dodatkowy, uzupełniający)
3.3.1. Nadzór skonsolidowany i dodatkowy
3.3.2. Nadzór uzupełniający
Bibliografia
244 stron, B5, miękka oprawa
