Jawność posiedzeń Sejmu i Senatu oraz jej ograniczenia w Konstytucji RP
Celem podjętej w książce pracy badawczej jest określenie zakresu jawności
posiedzeń izb polskiego parlamentu.
Problem jest o tyle złożony, że na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów
Konstytucji RP jawność ta ujęta została w dwóch jej artykułach (art. 61 i art. 113)
zawartych w dwóch odmiennych pod względem problematyki rozdziałach – w rozdziale
poświęconym wolnościom, prawom i obowiązkom człowieka i obywatela oraz rozdziale
poświęconym Sejmowi i Senatowi. Z jednej strony na gruncie aktualnie obowiązujących
przepisów konstytucyjnych wszyscy obywatele posiadają prawo do uzyskania informacji o
działalności izb parlamentu. Z dniem wejścia w życie Konstytucji z 1997 r. prawo to
zostało po raz pierwszy wprowadzone do polskiego porządku prawnego. Stanowi ono nowy,
dodatkowy, do tej pory nie akcentowany wymiar jawności. Z treści art. 61 Konstytucji
wynika „prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej”,
i dotyczy „dostępu do dokumentów oraz wstępu na posiedzenia kolegialnych organów
władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji
dźwięku i obrazu”. Z drugiej strony tradycyjne, bo występujące już w
poprzedniczkach Konstytucji z 1997 roku ujęcie jawności zostało zawarte w art. 113
Konstytucji. Zgodnie z normą wyrażoną w tym artykule izby parlamentu dokonują
swych prac w sposób jawny.
Na tą samą jawność można zatem spojrzeć z perspektywy dwóch podmiotów –
zainteresowanego informacją (obywatela) oraz posiadającego informację (Sejmu oraz
Senatu). Zachodzi tu zatem klasyczna korelacja uprawnienia jednej strony do obowiązku
drugiej. Jawność nie ma charakteru nieograniczonego, a jej granice wyznaczane są przez
przepisy konstytucyjne. Problem jednak w tym, że dwa wskazane wyżej przepisy w różny,
a zasadniczo przeciwstawny sposób wskazują ograniczenia jawności. Zastosowanie
jednego może wykluczyć zastosowanie drugiego i odwrotnie. Przykładowo ograniczenie
jawności w pierwszym z przedstawionych ujęć – obywatelskiego prawa do jawności może
nastąpić tylko ze względu na określone w art. 61 ust. 3 przesłanki np. ochronę
wolności i praw jednostki, natomiast ograniczenie drugiego ujęcia – jawnych prac
parlamentarnych (art. 113 zd. 2) może nastąpić tylko ze względu na dobro państwa. Tym
samym ograniczenia tego samego (jawności) mogą stać się nie do pogodzenia ze sobą.
Głównym celem niniejszej pracy jest zatem zaproponowanie takiego
rozwiązania dotyczącego ograniczeń jawności, aby stały się one spójne, co w
konsekwencji będzie miało przełożenie na wskazanie precyzyjnego zakresu jawności
posiedzeń Sejmu i Senatu
Od Autora
Wykaz skrótów
Wykaz literatury
Rozdział 1. Wprowadzenie
§ 1. Cel badań
§ 2. Zakres badań
§ 3. Struktura pracy
§ 4. Istniejący stan wiedzy w zakresie tematu badań
§ 5. Metodologia badań
Rozdział 2. Jawność posiedzeń i jej ograniczenia w parlamentach wybranych
państw europejskich oraz Parlamencie Europejskim
Rozdział 3. Jawność posiedzeń jako immanentna cecha polskiego parlamentaryzmu
- perspektywa historyczna
§ 1. Czasy słowiańskie (IV-XIII w.)
§ 2. Pierwsza Rzeczpospolita
§ 3. Epoka porozbiorowa
§ 4. Druga Rzeczpospolita
§ 5. Polska Rzeczpospolita Ludowa
§ 6. Okres transformacji ustrojowej
§ 7. Podsumowanie
Rozdział 4. Jawność i jej ograniczenia w pracach nad Konstytucja z 1997 r.
Rozdział 5. Miejsce jawności posiedzeń Sejmu i Senatu w Konstytucji RP
§ 1. Standard jawności w Konstytucji RP - pytanie o konstytucyjną zasadę jawności
posiedzeń Sejmu i Senatu
§ 2. Jawność posiedzeń Sejmu i Senatu a tekst Preambuły do Konstytucji RP
§ 3. Jawność posiedzeń Sejmu i Senatu w demokratycznym państwie prawnym
§ 4. Jawność posiedzeń Sejmu i Senatu a zasada suwerenności Narodu
§ 5. Jawność posiedzeń Sejmu i Senatu a wolność środków społecznego przekazu
Rozdział 6. Charakter jawności posiedzeń Sejmu i Senatu w Konstytucji RP
§ 1. Stopniowalność jawności posiedzeń Sejmu i Senatu
§ 2. Prawo do jawności posiedzeń Sejmu i Senatu jako publiczne prawo podmiotowe -
optyka jednostki
§ 3. Jawność posiedzeń Sejmu i Senatu jako zasada opisująca funkcjonowanie tych
organów - optyka instytucji
§ 4. Przedmiot jawności posiedzeń Sejmu i Senatu
§ 5. Jawność posiedzeń Sejmu i Senatu jako sposób informowania społeczeństwa o
działalności innych organów
Rozdział 7. Ograniczenia jawności posiedzeń Sejmu i Senatu
§ 1. Stanowienie a stosowanie norm prawnych o charakterze ograniczeń
§ 2. Charakter uchwały o tajności obrad Sejmu i Senatu
§ 3. Pojęcie "dobro państwa"
§ 4. Relacja norm art. 113 zd. 2 do norm art. 61 ust. 3 Konstytucji RP
§ 5. Relacja norm art. 61 ust. 3 do norm art. 31 ust. 3 Konstytucji RP
§ 6. Relacja norm art. 113 zd. 2 do norm art. 31 ust. 3 Konstytucji RP
§ 7. Kryterium "wymagalności" wprowadzenia ograniczeń jawności posiedzeń
Sejmu i Senatu
Rozdział 8. Procedury jawnych posiedzeń Sejmu i Senatu i ich ograniczeń
§ 1. Terminy "obrady" a "posiedzenie"
§ 2. Tryb udostępniania informacji
§ 3. Tryb ograniczeń jawności posiedzeń Sejmu i Senatu
Zakończenie
Indeks rzeczowy
196 stron, Format: 14.5x20.5cm, oprawa miękka