Nauka o karze Sądowy wymiar kary
SYSTEM PRAWA KARNEGO Tom 5
Tom 5. Systemu Prawa Karnego, pod redakcją prof. dr hab.
Tomasza Kaczmarka, wybitnego specjalisty w zakresie prawa karnego pt. Nauka o karze.
Sądowy wymiar kary prezentuje w sposób wyczerpujący i pełny ważną dla prawa karnego
problematykę prawa karnego jaką jest nauka o karze.
W niniejszej publikacji, składającej się z 9 rozdziałów
kompleksowo i precyzyjnie, w oparciu o najnowszy stan prawny (ale również dokonując
analizy prawno-porównawczej) i aktualne orzecznictwo omówiona została tematyka:
pojęcia kary i jej racjonalizacja;
socjologicznych, kulturowych i aksjologicznych uwarunkowań kary;
koncepcji sprawiedliwości naprawczej;
problematyki ustawowego a sądowego wymiaru kary;
ogólnej dyrektywy sądowego wymiaru kary oraz szczególnej dyrektywy sądowego
wymiaru kary;
dyrektywy wymiaru kary wobec nieletnich i młodocianych;
zagadnienia nadzwyczajnego złagodzenia oraz nadzwyczajnego zaostrzenia kary;
wymiaru kary łącznej.
Tom 5. Systemu Prawa Karnego, odnoszący się do kluczowych
kwestii dotyczących istoty kary napisany został przez 8 wybitnych Autorów, praktyków,
specjalistów z dziedziny prawa karnego. Dużym walorem jest fakt, iż reprezentują oni
różne ośrodki naukowe i różne pokolenia prawników, wyrażając często
odmienne, polemiczne poglądy na prezentowane zagadnienia, co pozwala zapoznać się
Czytelnikowi z przekrojowym spojrzenie na dany problem. Ze względu na niezwykle ważną
dla nauki prawa karnego tematykę, niniejsze Działo stanowi niezbędnik każdego
karnisty. Skierowane jest ono zarówno do praktyków prawa: adwokatów, radców prawnych,
notariuszy oraz sędziów i prokuratorów, jak również teoretyków, a także młodych
adeptów zawodów prawniczych – doktorantów i aplikantów oraz studentów pragnących
pogłębić swoją wiedzę.
Przedmowa
Wykaz skrótów
Rozdział I. Kara kryminalna i jej racjonalizacja
§ 1. Kara kryminalna, jej istota i cele
I. Pojęcie kary kryminalnej i jej kulturowo-historyczne uwarunkowania
II. Teorie kary i ich klasyfikacja (w kręgu tradycyjnego dylematu
kary odwetowej i celowej)
III. Reinterpretacja sprawiedliwej odpłaty i jej celowościowe ujęcie
IV. Utylitaryzm karania. Krytyka idei resocjalizacyjnego prawa karnego
V. Utylitaryzm karania i jego krytyka z pozycji neoklasycyzmu
VI. Teoria ekonomiczna kary a polityka karna oparta na analizie kosztów i zysków
§ 2. Sprawiedliwość naprawcza
I. Uwagi wstępne
II. Sprawiedliwość naprawcza a prawo UE
III. Historiozoficzne założenia restorative justice
IV. Filozoficzne, socjologiczne i psychologiczne podstawy sprawiedliwości naprawczej
V. Multikulturowość sprawiedliwości naprawczej
VI. Początki sprawiedliwości naprawczej we współczesnym prawie.
Modele sprawiedliwości naprawczej
VII. System kompensacji w polskim prawie karnym
VIII. Pluralistyczna koncepcja celów karania a postulaty zmiany paradygmatu
sprawiedliwości i jego konsekwencje de lege ferenda
IX. Zamiast zakończenia
Rozdział II. Ustawowy a sądowy wymiar kary
§ 3. Wyjaśnienie pojęć podstawowych
I. Pojęcie sankcji karnej, podziały i typologie
II. "Ustawowy" a "sądowy" wymiar kary
§ 4. Zasady sądowego wymiaru kary
I. Pojęcie i systematyka zasad wymiaru kary
II. Zasady wymiaru kary
1. Zasada humanitaryzmu
2. Zasada względnej swobody sądu przy wymiarze kary
3. Zasada indywidualizacji kary
4. Zasada oznaczoności kar i środków karnych
5. Zasada zaliczania okresu rzeczywistego pozbawienia wolności na poczet orzeczonej kary
oraz okresu faktycznego stosowania ieizolacyjnych środków zapobiegawczych na
poczet orzeczonych środków karnych
Rozdział III. Ogólne dyrektywy sądowego wymiaru kary
§ 5. Ogólne dyrektywy sądowego wymiaru kary jako problem kodyfikacyjny
I. Wprowadzenie. Ekspozycja problemów
II. Teoretyczne i praktyczne aspekty problemu dyrektywy nadrzędnej
III. Indywidualizacja wymiaru kary według jej współmierności do stopnia społecznej
szkodliwości czynu i winy
IV. Indywidualizacja wymiaru kary według dyrektywy prewencji szczególnej
V. Indywidualizacja wymiaru kary według wymogów prewencji ogólnej
VI. Wpływ osobowości sędziego i jego autonomicznych postaw oceniających na wymiar kary
VII. Znaczenie uzasadnienia wyroku w części dotyczącej wymiaru kary dla oceny
zgodności z wymogami art. 53 § 1 KK
Rozdział IV. Szczególne dyrektywy sądowego wymiaru kary
§ 6. Pojęcie i rodzaje dyrektyw szczególnych sądowego wymiaru kary
I. Pojęcie dyrektyw szczególnych i ich podział
II. Dyrektywy szczególne przewidziane w prawie karnym powszechnym
1. Dyrektywy szczególne przewidziane w KK z 1932 r.
2. Dyrektywy szczególne przewidziane w KK z 1969 r.
3. Dyrektywy szczególne przewidziane w KK z 1997 r.
A. Dyrektywa szczególna dotycząca przestępczości drobnej, nakazująca traktowanie
bezwzględnej kary pozbawienia wolności jako ultima ratio (art. 58 § 1 KK)
B. Dyrektywa szczególna pozwalająca na orzekanie zamiennych kar wolnościowych w wypadku
przestępstw z grupy o lżejszym - średnim ciężarze gatunkowym (art. 58 § 3 KK)
C. Dyrektywa szczególna pozwalająca na samoistne orzekanie środka karnego w przypadku
przestępstw o niedużym ciężarze gatunkowym (tj. w przypadku przestępczości drobnej i
lżejszej średniej - art. 59 KK)
D. Dyrektywa szczególna pozwalająca na samoistne orzeczenie środka karnego w wypadku
przestępstw o niedużym ciężarze gatunkowym (tj. w przypadku przestępczości drobnej i
niezbyt groźnej średniej) w razie dobrowolnego poddania się karze (projektowany art.
60a KK)
E. Dyrektywa szczególna zobowiązująca (względnie) do umorzenia postępowania karnego w
przypadku przestępstw o niedużym ciężarze gatunkowym (tj. w przypadku przestępczości
drobnej i ściśle określonej o wadze lżejszej - średniej) w wypadku naprawienia szkody
lub zadośćuczynienia wyrządzonej krzywdzie (art. 59a KK)
F. Dyrektywa szczególna pozwalająca na orzekanie grzywny obok kary pozbawienia wolności
(art. 33 § 2 KK)
G. Dyrektywa szczególna nakazująca uwzględnianie przy ustalaniu stawki dziennej grzywny
sytuacji ekonomicznej sprawcy (art. 33 § 3 KK)
H. Dyrektywa szczególna zakazująca orzekania kary grzywny (art. 58 § 2 KK)
I. Dyrektywa szczególna zakazująca orzekania kary ograniczenia wolności związanej z
obowiązkiem wykonywania pracy na cele społeczne (art. 58 § 2a KK)
III. Dyrektywy szczególne przewidziane w prawie karnym skarbowym
1. Dyrektywa szczególna uprawniająca do udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie
się odpowiedzialności (art. 17 i 18 KKS)
2. Dyrektywy szczególne pozwalające na zupełne lub niezupełne odstąpienie od
wymierzenia kary (art. 19 KKS)
A. Dyrektywy szczególne pozwalające na odstąpienie od wymierzenia kary w wypadkach
przewidzianych w KKS, w wypadku drobnych przestępstw skarbowych oraz w wypadku wykroczeń
skarbowych (art. 19 § 1 KKS)
B. Dyrektywa pozwalająca na ograniczenie reakcji karnej wyłącznie do przepadku
przedmiotów w postępowaniu w stosunku do nieobecnych (art. 19 § 4 KKS)
3. Dyrektywa szczególna nakazująca traktowanie bezwzględnej kary pozbawienia wolności
jako ultima ratio (art. 58 § 1 KK w zw. z art. 20 § 2 KKS)
4. Dyrektywa szczególna pozwalająca na zastąpienie kary pozbawienia wolności karą
ograniczenia wolności (art. 26 KKS)
5. Dyrektywa szczególna zakazująca orzekania kary ograniczenia wolności związanej z
obowiązkiem wykonywania pracy na cele społeczne (art. 58 § 2a KK w zw. z art. 20 § 2
KKS)
IV. Dyrektywy szczególne przewidziane w prawie wykroczeń
1. Dyrektywa szczególna pozwalająca w wypadku każdego wykroczenia na poprzestanie na
reakcji o charakterze pozakarnym (art. 41 KW)
2. Dyrektywa szczególna uprawniająca do orzeczenia kary nagany (art. 36 KW)
3. Dyrektywa szczególna ograniczająca wybór i orzekanie kary aresztu (art. 35 KW)
4. Dyrektywa szczególna zakazująca orzekania kary aresztu ze względu na warunki
osobiste sprawcy (art. 26 KW)
5. Dyrektywa szczególna nakazująca orzekanie kary grzywny obok kary aresztu (art. 24 §
2 KW)
6. Dyrektywa szczególna wymiaru grzywny nakazująca uwzględnianie sytuacji ekonomicznej
sprawcy (art. 24 § 3 KW)
Rozdział V. Dyrektywy wymiaru kary wobec nieletnich i młodocianych
§ 7. Postępowanie z nieletnimi w prawie polskim
I. Ewolucja zasad postępowania z nieletnimi do czasu wejścia w życie ustawy o
postępowaniu w sprawach nieletnich z 1982 r.
II. Zasady postępowania z nieletnimi w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich z
1982 r.
§ 8. Prawne podstawy stosowania kar wobec nieletnich
I. Podstawy stosowania kar wobec nieletnich w przepisach KK z 1932 r., KK z 1969 r. oraz
ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich z 1982 r.
II. Podstawy stosowania kar wobec nieletnich w przepisach KK z 1997 r.
III. Kary przewidziane wobec nieletnich oraz dyrektywy ich wymiaru w świetle przepisów
KK z 1997 r.
§ 9. Odpowiedzialność karna młodocianych w polskim prawie karnym
I. Kary i dyrektywy ich wymiaru wobec młodocianych w KK z 1969 r.
II. Kary i dyrektywy ich wymiaru wobec młodocianych w KK z 1997 r.
1. Pojęcie młodocianego
2. Modyfikacja odpowiedzialności karnej i dyrektywy wymiaru kary wobec młodocianych
Rozdział VI. Nadzwyczajne złagodzenie kary
§ 10. Uwagi ogólne
§ 11. Zasady wymiaru kary nadzwyczajnie złagodzonej w Kodeksie karnym (art. 60 § 6 i 7
KK)
Rozdział VII. Nadzwyczajne obostrzenie kary
§ 12. Zagadnienia ogólne
§ 13. Podstawa nadzwyczajnego obostrzenia kary z art. 57a KK (występek o charakterze
chuligańskim)
§ 14. Podstawa nadzwyczajnego obostrzenia kary z art. 64 KK (recydywa specjalna)
I. Uwaga wstępna
II. Recydywa specjalna jednokrotna (zwykła) z art. 64 § 1 KK
III. Recydywa specjalna wielokrotna (multirecydywa) z art. 64 § 2 KK
§ 15. Podstawa nadzwyczajnego obostrzenia kary z art. 65 § 1 KK
I. Uwaga wstępna
II. Uczynienie sobie z popełnienia przestępstwa stałego źródła dochodu (tzw. sprawca
zawodowy)
III. Popełnienie przestępstwa w zorganizowanej grupie lub związku mającym na celu jego
popełnienie
IV. Popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym
§ 16. Podstawa nadzwyczajnego obostrzenia kary z art. 178 § 1 KK
Rozdział VIII. Wymiar kary łącznej
§ 17. Uwagi wprowadzające
§ 18. Kara łączna jako sposób redukowania, kumulowania lub sumowania konsekwencji
wynikających z przypisania sprawcy wielu przestępstw popełnionych wieloma czynami
§ 19. O sposobach ujmowania instytucji kary łącznej w polskim systemie prawa karnego
oraz jej związkach z innymi mechanizmami redukcyjnymi
§ 20. Normatywne przesłanki wymiaru kary łącznej. Czyli o kryteriach różnicowania
zbiegu przestępstw. Charakter zbiegu przestępstw a kara łączna
§ 21. Charakter prawny kary łącznej. Czyli o teoretycznych sposobach objaśniania
funkcji... i celów kary łącznej
I. Teoretyczne i dogmatyczne ujęcia kary łącznej
II. Kara łączna jako instytucja związana z płaszczyzną wykonania kary. Mechanizm
redukcyjny służący do redukcji i racjonalizacji wykonania wielości orzeczonych za
pozostające w zbiegu przestępstwa kar
III. Kara łączna jako instytucja sądowego wymiaru kary. Mechanizm redukcyjny służący
do globalnego "podsumowania" działalności przestępczej sprawcy
racjonalizujący wymiar kary za wielość przestępstw
IV. Kara łączna jako instytucja o mieszanym charakterze, związana zarówno z
płaszczyzną wymiaru kary za pozostające w zbiegu przestępstwa, jak i racjonalizująca
proces wykonania kar orzeczonych za wielość przestępstw
§ 22. Wymiar kary łącznej
§ 23. Granice kary łącznej
§ 24. Dyrektywy wymiaru kary a wymiar kary łącznej. Status i charakter dyrektyw wymiaru
kary łącznej
§ 25. Ogólne dyrektywy sądowego wymiaru kary a zagadnienie wymiaru kary łącznej
§ 26. Szczególne dyrektywy wymiaru kary łącznej
§ 27. Szczegółowe dyrektywy wymiaru kary łącznej wymierzanej w ramach wyroku
łącznego... . Problematyka materialnoprawna
§ 28. Wymiar kary łącznej grzywny
§ 29. Wymiar kary łącznej ograniczenia wolności
Indeks rzeczowy
668 stron, Format: 15.5x23.5cm, oprawa miękka