ŚLEPY TRAF ROLA PRZYPADKU W SUKCESIE FINANSOWYM TALEB N.N. Księgarnia

WSTĘP DO WYDANIA POLSKIEGO

Wbrew imponującemu rozwojowi teoretycznych i aplikacyjnych badań nad prawdopodobieństwem i ryzykiem, myślenie probabilistyczne ciągle sprawia ludziom duże kłopoty.

Pokazuje to długa seria badań zapoczątkowanych w latach siedemdziesiątych przez Amora Tversky'ego i Daniela Kahnemana. Prolemy z myśleniem probabilistycznym nie sprowadzają się przy tym tylko do błędów popełnianych przy ocenianiu różnych prawdopodobieństw, już sama idea wyjaśnień probabilistycznych jest ludziom obca. Stąd reakcją na stwierdzenie probabilistycznej zależności między paleniem papierosów a zachorowalnością na niektóre schorzenia może być czyjeś stwierdzenie, że pewien staruszek palił przez całe życie, a zdrowie ma wyśmienite. Ludzie szukają raczej wyjaśnień deterministycznych niż probabilistycznych.

Jednym z najważniejszych przesłań niniejszej książki jest to, że w wielu dziedzinach bardzo trudno jest odróżnić sukcesy, które osiągnęliśmy dzięki własnej wiedzy czy własnym zdolnościom, od tego, co zdarzyło się przypadkowo.

Nawet gdybyśmy opierali się na systematycznej obserwacji, choć zwykle tego nie czynimy, rozstrzygnięcie, czy jakaś seria zdarzeń (np. wzrostów i spadków cen akcji na giełdzie) jest czy nie jest losowa, wydaje się bardzo trudne. Trudne od strony teoretycznej. Ale nadto, jak pokazują badania, ludzka percepcja ciągu losowego jest daleka od teoretycznego pojęcia losowości. Na ogół ciągi zdarzeń przypadkowych wcale nie są przez ludzi odbierane jako losowe. Wszyscy mamy błędne wrażenie, że zawierają zbyt dużą liczbę powtórzeń tego samego zdarzenia czy zbyt dużo regularności. Paradoksalnie jednak o ciągu bez żadnych regularności możemy myśleć, że został skonstruowany przez człowieka i że nie jest losowy.

W codziennym życiu nasze obserwacje ciągów zdarzeń pomyślnych i niepomyślnych są narażone na podobne błędy, jak w sytuacjach eksperymentalnych. Rzeczywiście, kiedy na przykład obserwujemy, że jakiś znachor (mówi się teraz bioenergoterapeuta) od czasu do czasu wyprowadza kogoś z choroby, powstaje pytanie, czy uzdrowienie jest wynikiem oddziaływania energii znachora, czy po prostu zdarzeniem losowym. W takich i podobnych przypadkach ludzie mają nieprzepartą skłonność do szukania powiązań i wyjaśnień deterministycznych raczej niż uznania uleczenia za przypadkowe.

Nassim Nicholas Taleb przekonuje w swojej książce, że wiele ludzkich powodzeń i niepowodzeń jest w dużym stopniu dziełem przypadku raczej niż wiedzy czy zdolności. Dotyczy to w równym stopniu zarówno zwykłych ludzi (np. inwestorów na giełdzie), jak i uznanych ekspertów (np. doradców finansowych). Poszukiwanie rady u tych, którym się powiodło, może przypominać poszukiwanie rady, jak wygrać w toto-lotka u tych, którym udało się trafić w tej grze.

Książka Taleba pokazuje dziesiątki pułapek, w które wpadają ludzie. Świetny przykład stanowi traktowanie przez ludzi koincydencji. Przypadkowe spotkanie kogoś bliskiego w obcym mieście wydaje się nam czymś niezwykłym, bo mało prawdopodobnym. Jednakże zdarzenie tego rodzaju, obiektywnie rzecz biorąc, nie jest aż tak mało prawdopodobne. Nassim Taleb wyjaśnia, skąd bierze się ta rozbieżność. Pokazuje też, w jaki sposób możemy być zwodzeni przez pozornych ekspertów. Prześledźmy to na prostym przykładzie podanym przez Taleba. Przy zwykłym rzucaniu monetą, gdy weźmie w tym udział 10 tyś. osób, średnio 5 tyś. przewidzi trafnie wynik jednego rzutu, 2,5 tyś. trafnie przewidzi wyniki dwu kolejnych rzutów, 1,25 tyś. - wyniki trzech kolejnych rzutów, 625 - wyniki czterech kolejnych rzutów i wreszcie 313 -wyniki pięciu kolejnych rzutów. Ci ostatni łatwo mogą być uznani za ekspertów w przewidywaniu wyników rzutu monetą, choć

żaden z nich nie ma prawdziwych kompetencji. Czyż nie jest to świetny przykład ilustrujący tezę, że populacja złożona z kompletnych ignorantów jest w stanie doprowadzić do pewnej liczby wysoce trafnych przewidywań.

O książce Taleba można powiedzieć krótko: przedstawia ważną problematykę dotyczącą rozumienia i właściwego traktowania zjawisk losowych, które towarzyszą różnym aspektom naszego życia. Jest napisana -jak na trudną z natury rzeczy problematykę - w sposób najbardziej przystępny, jaki można sobie wyobrazić: roi się od przykładów pokazujących jak łatwo możemy zostać zmyleni przez losoWość.

Tadeusz Tyszka

SPIS TREŚCI

Wstęp do wydania polskiego

Od Autora dla polskich czytelników

Uwolniony z biblioteki.

Podziękowania do pierwszego wydania.

Wstęp do drugiego wydania

Wstęp do pierwszego wydania.

CZĘŚĆ PIERWSZA

Ostrzeżenie Solona - zniekształcenia, asymetria i indukcja

Rozdział 1 Jeśli jesteś taki bogaty, dlaczego nie jesteś taki mądry? .

Rozdział 2 Dziwna metoda oceniania.

Rozdział 3 Matematyczne rozważania o historii

Rozdział 4 Losowość, nonsens i inteligencja naukowa

Rozdział 5 Czy losowość potrafi oszukać ewolucję? .

Rozdział 6 Zniekształcenia i asymetria. •

Rozdział 7 Problem indukcji . '

CZĘŚĆ DRUGA

Małpy przy maszynie do pisania, czyli o błędzie przyglądania się tylko tym, którym się udało, i o innych błędach. •

Rozdział 8 Zbyt wielu milionerów w sąsiedztwie '

Rozdział 9 Łatwiej jest kupować i sprzedawać niż usmażyć jajko 1

Rozdział 10 Przegrany bierze wszystko, czyli o nielinearności życia . 1

Rozdział 11 Losowość i nasz mózg, czyli o tym, że jesteśmy krótkowzroczni w ocenie prawdopodobieństwa ,

część TRZECIA

Wosk w uszach, czyli życie z przewlekłą chorobą zmysłu rozpoznawania przypadku.;

Rozdział 12 Sztuczki hazardzisty i gołębie w pudełku .

Rozdział 13 Karneades przybywa do Rzymu, czyli o prawdopodobieństwie i sceptycyzmie;

Rozdział 14 Bachus porzuca Antoniusza

Epilog

Solon ci mówił, że. strzeż się londyńskich korków

Powrót do biblioteki ;

Bibliografia

303 strony, twarda lakierowana oprawa

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.