Monografię poświęcono bogatej historii tworzenia giełd na dawnych ziemiach
polskich, na tle doświadczeń światowych.
Zapraszamy do
obejrzenia naszej Galerii Akcji
Skoncentrowano się na giełdach i ich archetypach w dawnych miastach na przestrzeni
wieków - od czasu późnego średniowiecza, I Rzeczypospolitej, okresu przedrozbiorowego
i porozbiorowego, czasów II Rzeczypospolitej. Zwrócono uwagę na ewolucję giełd - od
ich archetypów, poprzez giełdy wekslowe, kupieckie, do giełd pieniężnych (papierów
wartościowych) i później kształtujących się giełd towarowych, w tym specjalnych.
Zamiarem autora było wyszczególnienie wszystkich giełd (co najmniej wzmianek o nich)
istniejących w dawnej Rzeczypospolitej, od późnego średniowiecza do czasów II wojny
światowej - potwierdzenie ich istnienia i znaczenia. Dla najstarszych giełd nie były
istotne szczegółowe aspekty porównawcze - często takie dane nie zachowały się do
współczesności, bądź nimi nie dysponowano. Do realizacji celu w strukturze pracy
wydzielono dziewięć rozdziałów tematycznych. W ich ramach świadomie wyodrębniono
większą liczbę paragrafów, aby uwypuklić istnienie, zmiany dziejowe i znaczenie
poszczególnych giełd.
W rozważaniach podjęto się próby systematyzacji chronologii tworzenia giełd i ich
archetypów, z nałożeniem lat ich powstawania na ziemiach polskich. Ukazują one bogatą
historię organizowania giełd na przestrzeni wieków. Wskazują, że rodzime giełdy
kształtowały się niemal w tym samym czasie co znane dziś giełdy zachodnie. Giełdy
systematyzowano według okresów przedrozbiorowych, czasów zaborów i Polski
niepodległej w dwudziestoleciu międzywojennym. Pewną trudność sprawiała ciągłość
funkcjonowania niektórych giełd, np. Warszawskiej - w tym przypadku rozważania
rozdzielano na poszczególne okresy. Opisy dotyczą najpierw giełd kupieckich,
wekslowych, z kolei analizowane są giełdy pieniężne i jako ostatnie (później
wyodrębniane) giełdy towarowe. Zmienność losów giełd uwypuklono m.in. w tytułach
paragrafów, np. dotyczących giełd i ich nazw - m.in. w Gdańsku i Elblągu.
Cenną pomocą do napisania monografii okazała się m.in. międzywojenna prasa
gospodarcza i lokalna prasa z końca wieku XIX oraz inne antykwaryczne publikacje, w tym
książki niemieckojęzyczne, jak i starodruki z XVIII wieku, które umożliwiły
potwierdzenie istnienia niektórych giełd, prezentację ich wybranych notowań i
charakterystyk. Rozważania uzupełniono ilustracjami gmachów dawnych giełd.
Dr hab. Dariusz Dziuba - wieloletni pracownik Wydziału Nauk
Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, w Katedrze Informatyki Gospodarczej i Analiz
Ekonomicznych, profesor nadzwyczajny. Autor ponad 190 publikacji i opracowań naukowych, w
tym licznych książek oraz artykułów poświęconych tematyce informacji ekonomicznej,
sektora informacyjnego, zastosowań systemów informatycznych w gospodarce, a zwłaszcza
nowych technologii informacyjnych, elektronicznej bankowości i giełd elektronicznych.
Spis treści
Wstęp
Rozdział 1. Giełdy i przedgiełdowe formy handlu
1.1. Giełdy i ich typologia
1.2. Przedgiełdowa organizacja handlu
1.3. Jarmarki i targi na ziemiach polskich
1.4. Giełdy - etymologia i rys tworzenia
Rozdział 2. Dawne giełdy gdańskie
2.1. Gdańsk jako ośrodek średniowiecznego handlu
2.2. Giełda kupiecka na Dworze Artusa
2.3. Danziger Börse - pod zaborem pruskim
2.4. Wolne Miasto Gdańsk - giełda pieniężna i towarowa
Rozdział 3. Giełdy kupieckie w Elblągu i innych miastach hanzeatyckich
3.1. Hanza w rozwoju handlu międzynarodowego
3.2. Giełda kupiecka w Elblągu
3.3. Pruska giełda w Elblągu
3.4. Giełdy kupieckie w Słupsku i Szczecinie
3.5. Giełda Śląska we Wrocławiu
Rozdział 4. Najstarsze giełdy kupieckie na ziemiach polskich
4.1. Etymologia i zestawienie giełd
4.2. Dawne giełdy w Toruniu i Zamościu
4.3. Giełda w Malborku
4.4. Archetyp giełdy w Warszawie
Rozdział 5. Warszawska giełda w Królestwie Kongresowym
5.1. Tworzenie giełdy kupieckiej w Warszawie
5.2. Giełda Warszawska
5.3. Próby tworzenia giełdy towarowej i jej filii
5.4. Lokalizacja Giełdy Warszawskiej
Rozdział 6. Giełdy kupieckie i zbożowe na ziemiach polskich pod zaborami
6.1. Giełda kupiecka w Rzeczypospolitej Krakowskiej
6.2. Giełda Lwowska z oddziałem zbożowym
6.3. Giełda Łódzka w Królestwie Kongresowym
6.4. Giełdy kupieckie w Bydgoszczy i Lesznie
6.5. Giełda zbożowa i spirytusowa w Poznaniu
Rozdział 7. Giełdy pieniężne w II Rzeczypospolitej
7.1. Organizacja giełd pieniężnych, np. Giełdy Warszawskiej
7.2. Giełda w Poznaniu jako dominująca giełda prowincjonalna
7.3. Giełdy pieniężne w Krakowie i Lwowie
7.4. Giełdy pieniężne w Łodzi, Wilnie i Katowicach
7.5. Obroty i transakcje na giełdach prowincjonalnych
Rozdział 8. Giełdy towarowe w dwudziestoleciu międzywojennym
8.1. Organizacja giełd zbożowo-towarowych, np. Giełdy Warszawskiej
8.2. Giełda w Poznaniu - studium przypadku
8.3. Giełdy towarowe jako inicjatywy Izb Przemysłowo-Handlowych
8.4. Giełda Lubelska wraz z filią w Równem
8.5. Giełda Zbożowo-Towarowa w Katowicach jako konkurencja wobec niemieckiej giełdy w
Gliwicach
8.6. Podsumowanie
Rozdział 9. Wyspecjalizowane giełdy i rynki towarowe
9.1. Giełdy drzewne - Bydgoszcz i Warszawa
9.2. Giełdy mięsne - Warszawa, Lublin i Łódź
9.3. Giełda włókiennicza i lniarska - Łódź i Wilno
9.4. Rynki hurtowe i projekty giełd
9.5. Towarowy rynek aukcyjny i arbitraże
Zakończenie: Rynki giełdowe i przedgiełdowe - zapis chronologiczny
Bibliografia
184 strony, B5, miękka oprawa