Ewolucja systemu zbiorowego bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych po zimnej wojnie
Książka ukazuje ewolucję, jakiej podlegał system zbiorowego bezpieczeństwa
Narodów Zjednoczonych w nowych warunkach, jakie powstały po zakończeniu zimnej wojny,
zwłaszcza wskutek zmieniających się zagrożeń pokoju i bezpieczeństwa.
Omawia główne obszary działalności Rady Bezpieczeństwa, jakimi stały się
konflikty wewnętrzne i terroryzm międzynarodowy, w ramach których zaszły największe
zmiany w zakresie kompetencji i funkcji Rady. Prezentuje też przekształcenia, jakie
objęły główne instrumenty, tj. środki wymuszające oraz operacje pokojowe.
Identyfikuje i omawia główne wymiary ewolucji w sferze normatywnej i operacyjnej, jak
również relacje między globalnym systemem bezpieczeństwa a szeroko rozumianymi
porozumieniami regionalnymi.
W pracy podkreśla się, że rozwój międzynarodowej ochrony praw człowieka oraz
wybuch licznych konfliktów wewnętrznych, niezwykle brutalnych, w trakcie których
dochodziło do masowego i poważnego łamania praw człowieka, włącznie z przypadkami
ludobójstwa, jak również nasilanie się terroryzmu międzynarodowego, spowodowały, że
Rada Bezpieczeństwa musiała na nowo określić zakres swoich kompetencji i
odpowiedzialności, rozszerzając je zwłaszcza na ochronę praw człowieka w czasie
konfliktów zbrojnych oraz stosując nowe instrumenty.
Przedmiotem rozważań są również towarzyszące temu procesowi problemy i
kontrowersje, w tym dotyczące pogodzenia międzynarodowej ochrony praw człowieka oraz
kształtującej się zasady odpowiedzialności za ochronę z zasadami tworzącymi podstawy
porządku międzynarodowego, suwerennością i nieingerencją w sprawy wewnętrzne oraz
zakazem użycia siły, jak również wymogami zwalczania międzynarodowego terroryzmu.
Książka jest pierwszą monografią na polskim rynku ukazującą całościowo
ewolucję i funkcjonowanie systemu zbiorowego bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych,
opartą na bogatym materiale źródłowym.
Wykaz skrótów
Wstęp
I. Zbiorowe bezpieczeństwo - koncepcje i próby realizacji
1. Istota i koncepcja zbiorowego bezpieczeństwa
2. Prekursorzy idei zbiorowego bezpieczeństwa
3. System zbiorowego bezpieczeństwa Ligi Narodów
II. System zbiorowego bezpieczeństwa według Karty Narodów Zjednoczonych i
próby jego uruchomienia w czasie zimnej wojny
1. System zbiorowego bezpieczeństwa w Karcie Narodów Zjednoczonych
2. Adaptacja systemu bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych do warunków zimnej wojny
III. Główne uwarunkowania i czynniki ewolucji systemu zbiorowego bezpieczeństwa
Narodów Zjednoczonych po zakończeniu zimnej
wojny
IV. System zbiorowego bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych wobec wewnętrznych
konfliktów zbrojnych i naruszeń praw człowieka
1. Wzrost znaczenia czynnika humanitarnego w definiowaniu zagrożeń pokoju i
bezpieczeństwa międzynarodowego
2. Odpowiedzialność za ochronę - próba legitymizacji interwencji humanitarnej
3. Rozwój funkcji Rady Bezpieczeństwa w zakresie ochrony ludności cywilnej w czasie
konfliktów zbrojnych
4. Odpowiedzialność za odbudowę - rozwój funkcji Rady Bezpieczeństwa w zakresie
odbudowy po konflikcie
V. System bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych wobec terroryzmu
międzynarodowego
1. Włączanie problemu terroryzmu międzynarodowego w obszar działania Rady
Bezpieczeństwa w czasie zimnej wojny
2. Skupienie uwagi Rady Bezpieczeństwa na zwalczaniu terroryzmu państwowego po
zakończeniu zimnej wojny
3. Nowe elementy w działalności antyterrorystycznej Rady Bezpieczeństwa po "11
września"
VI. Ewolucja w zakresie stosowania środków wymuszających
1. Rozszerzenie zakresu autoryzacji użycia siły
2. Kwestia autoryzacji dorozumianej
3. Od sankcji kompleksowych do ukierunkowanych
4. Sankcje przeciw terrorystom i organizacjom terrorystycznym
5. Sankcje przeciw państwom naruszającym Traktat o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej
VII. Ewolucja operacji pokojowych Narodów Zjednoczonych
1. Dorobek operacji pokojowych do schyłku zimnej wojny
2. Nowa dynamika operacji pokojowych po zakończeniu zimnej wojny
3. Różnicowanie się natury pozimnowojennych operacji pokojowych
4. Ukształtowanie nowej generacji operacji pokojowych
5. Doświadczenia operacji pokojowych po zimnej wojnie i ich implikacje
VIII. Główne cechy ewolucji systemu zbiorowego bezpieczeństwa Narodów
Zjednoczonych po zimnej wojnie
1. Ewolucja ujęcia zagrożeń pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego
2. Zmiana konceptualna: humanizacja bezpieczeństwa.
"Nowy paradygmat dla nowego wieku"?
3. Zmiany w zakresie środków i metod działania
4. Zmiana relacji między systemem zbiorowego bezpieczeństwa a porozumieniami
regionalnymi
Posłowie
Aneks
Posiedzenia Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych według typu i regionu w latach
1980-2009
Posiedzenia otwarte i zamknięte Rady Bezpieczeństwa NZ w latach 1946-2012
Liczba rezolucji Rady Bezpieczeństwa NZ uchwalonych i zawetowanych w latach 1946-2012
Liczba weto i zawetowanych rezolucji w kolejnych dekadach przez stałych członków Rady
Bezpieczeństwa
Trwające operacje pokojowe ONZ (lipiec 2013 r.)
Operacje zakończone
Operacje trwające (lipiec 2013 r.)
Bibliografia
1. Monografie
2. Artykuły
3. Dokumenty (wybrane) i wydawnictwa encyklopedyczne
330 strony, B5, oprawa miękka
