Będziesz z chlubą wskazywać synów twoich groby
Mitologizacja mogił bohaterów w literaturze i kulturze polskiej lat 1795-1863
Monografia Będziesz z chlubą wskazywać synów twoich groby… jest
prezentacją złożonego i długotrwałego procesu kształtowania się w kulturze
polskiej — wyraźnie z czasem rozwiniętego — kultu tak rzeczywistych, jak
symbolicznych grobów wielkich bohaterów narodowych.
Zasięgiem chronologicznym praca obejmuje fakty historyczne i
wielorakie rozmaite zjawiska kulturowe oraz literackie w okresie pomiędzy ostatnim
rozbiorem Rzeczypospolitej Obojga Narodów a powstaniem styczniowym. Interdyscyplinarne
ujęcie badawcze oparte zostało na odczytywaniu przekazów literackich i artystycznych
jako cennych dokumentów wyrażających idee i poglądy oraz postawy i zachowania,
zarówno indywidualne, jak i zbiorowe, występujące w dziejach kultury polskiej
omawianego okresu.
Wskazano tu również na rolę literatury i sztuki w procesie kreowania
mitów wyrażających polską świadomość narodową. Podstawę źródłową snutych tu
rozważań stanowią literackie i paraliterackie przedstawienia mogił, które w polskiej
rzeczywistości porozbiorowej znalazły się w centrum społecznego zainteresowania,
współtworząc narodowy panteon. Przedmiotem omówień obok wawelskiej nekropolii stały
się rzeczywiste i symboliczne groby Stanisława Żółkiewskiego, księcia Józefa
Poniatowskiego i Tadeusza Kościuszki, a także owiana legendą zaginiona mogiła
poległego w Egipcie Józefa Sułkowskiego.
Wstęp
Rozdział I
Historyczne i polityczne aspekty polskiego kultu grobów
Katabaza
Polska śmierć
Pomniki nagrobne, sarkofagi i mogiły kurhaniczne
Między poezją a polityką
Rozdział II
Między Cecorą a Żółkwią — dzieje kultu szczątków
Stanisława Żółkiewskiego
Szkarłatna trumna hetmana
Jan III Sobieski jako wykonawca „duchowego testamentu” hetmana
Stanisława Żółkiewskiego
Cecora i Żółkiew w legendzie literackiej
Kult prochów Żółkiewskiego w świetle tradycji wergiliańskiej
Rozdział III
Miasto-grobowisko
Ara patriae
Miasto-grobowisko
Wawelskie pomniki grobowe i królewskie sarkofagi
Edukacja patriotyczna przy wawelskich grobach
Poeci o wawelskich grobach i sarkofagach polskich królów
Mogiły Krakusa i Wandy
Rozdział IV
Znad brzegów Elstery do krypt wawelskich
Sakralizująca śmierć w nurtach Elstery
Droga do kraju i warszawski pogrzeb księcia Józefa
Wawel
Pogrzeb i wawelski grób księcia Józefa w poezji polskiej
Campo Santo Polonorum
Rozdział V
Trzy mogiły Tadeusza Kościuszki
Święty bohater narodu
Śmierć w Solurze i pomnik w Zuchwil
Wawel
Poezja wobec kultu wawelskiego grobu Kościuszki
Kopiec
Poezja wobec idei sypania kopca
Polska Mekka
Kopiec romantyków
Rozdział VI
Mit niezrealizowany
Historia i legenda Józefa Sułkowskiego
Obraz mogiły Sułkowskiego w klasycystycznej i romantycznej elegii
żałobnej
Kilka uwag końcowych
Wybrane pozycje bibliograficzne
Summary
Indeks osób
Indeks utworów
Spis ilustracji
Ilustracje
332 strony, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miękka