FILOZOFIA NAUK EMPIRYCZNYCH PIERRE'A DUHEMA SZLACHCIC K. Księgarnia

Filozofia nauk empirycznych Pierre'a Duhema

Autor monografii, Krzysztof Szlachcic, od lat komentuje i propaguje filozofię nauki Pierre'a Duhema — badacza i myśliciela niezwykle wszechstronnego i płodnego.

Zajmował się bowiem Duhem fizyką i chemią, filozofią nauk empirycznych, metodologią, zostawił po sobie także przełomowe prace z historii nauki (zwłaszcza średniowiecznej).

Jednak to nie Duhemem jako przyrodnikiem i historykiem nauki zajmuje się autor monografii. Interesuje go Duhem jako współtwórca, obok Henri Poincarego, nowoczesnego filozoficznego obrazu nauk empirycznych – konwencjonalizmu.

Od autora

Rozdział 1. Wprowadzenie

Kłopotliwy klasyk

Czy istnieje wyrżniona (prawdziwa) interpretacja dzieła Duhema?

Fantom w roli fi lozofi i nauki Duhema — mechanizmy jego tworzenia i długiego trwania

Filozofi a Duhema z kryzysem nowożytnego ideału nauki w tle

Obciążająca okoliczność — zaangażowanie religijne Duhema

Trzecie źródło trudności interpretacyjnych — zmiana terminologii

Siła autorytetu w reprodukowaniu błędnych diagnoz

Kilka reguł lektury pism Duhema

Intencje

Rozdział 2. Duhemowska filozofia nauki a francuski konwencjonalizm przełomu stuleci

Kłopot z wyodrębnieniem konwencjonalizmu

Pozycja Duhema wewnątrz środowiska nouvelle critique des sciences

Rozdział 3. Koleje życia i badań naukowych Pierre’a Duhema

Dzieciństwo, wczesna młodość

Studia w École normale supéieure

Lille i Rennes

Profesura w Bordeaux

Rozdział 4. Religijność Duhema a jego filozofia nauk empirycznych. Kilka uwag

Psychoanaliza filozoficzna kluczem do oceny diagnoz teoretycznych Duhema?

Duhem apologetą religii?

Rozdział 5. Panoramiczny skrót Duhemowskiej filozofii nauki

Podstawowe idee Duhemowskiej filozofii nauki

Historycznie poinformowany teoretyk poznania naukowego

Rozdział 6. Wiedza przyrodnicza w perspektywie historycznej: tradycje i społeczności uczonych

Jednostka wobec Natury

„Robotnik łączny” tworzy wiedzę naukową

Jednostka tworzy nową teorię fizyczną

Materiał budulcowy tworzonej teorii

Twóczość naukowa w perspektywie ciągłego i ewolucyjnego wzrostu wiedzy naukowej

Możliwość racjonalnej rekonstrukcji rozwoju wiedzy w perspektywie Duhemowskiej filozofii nauki

O genezie nauki nowożytnej: wypadki roku 1277

Historia nauki potwierdza zasadność wyboru programu badawczego energetyki?

Rozdział 7. Metodologiczne diagnozy elementy wiedzy fizycznej: fakty, prawa, teorie

O charakterze faktów naukowych w fizyce

Prawa nauk fizycznych

Teorie fizyczne

Uwaga o holizmie

Rozdział 8. Teza o nieistnieniu eksperymentu krzyżowego w fizyce

Teza Duhema — pierwsze sformułowania

Teza Duhema w sformułowaniach z Kilku refleksji i z La théorie physique

Teza Duhema — o czym warto pamiętać

Z historii debaty nad tezą Duhema: Quine, Carnap, Popper

Jeszcze jedno dopowiedzenie historyczne: Henri Poincaré a idea experimentum crucis

Rozdział 9. Teoria uwolniona od bagażu metafizyki. Cztery kroki tworzenia teorii empirycznej

Wyjaśnianie a teoria fizyczna

Program „zachowania zjawisk” w praktyce naukowej

Cztery kroki tworzenia teorii empirycznej

Uwaga o właściwościach prostych

Fundamentalne hipotezy teorii i „instrumentalistyczne” dyrektywy Duhema

Sprawdzian empiryczny teorii — niedostrzegany aspekt teorii wiedzy Duhema

O możliwościach krytyki doświadczalnej teorii. Kryteria ocen teorii empirycznych

Duhem o hipotezach fi zycznych niewrażliwych na krytykę doświadczalną. Polemiki z Le Roy i Poincarém

Uwaga o „wykrętach konwencjonalistycznych” i o szkodliwej etyce postępowania badawczego

Rozdział 10. Kryterium prostoty. Wartości estetyczne a zagadnienie eliminacji teorii empirycznych

Rozwój wiedzy wedle standardowego ujęcia

Trzy obszary obecności problematyki estetycznej

Prostota — jakość piękna

Idea prostoty i jeden z typów pragmatycznych dyrektyw w badaniach przyrody

Wymiar estetyczny — klasyczne ujęcie kryterium prostoty w filozofiach Poincarégo i Duhema

Problem prostoty — poza porządek wiedzy

Zdrowy rozsądek (bon sens) oparciem dla badacza z dylematami teoretycznymi

Rozdział 11. Realistyczna interpretacja wiedzy fizycznej. Nauka w oczach historycznie poinformowanego filozofa nauki

Krok pierwszy — wiedza naukowa jako opis rzeczywistości

Idea klasyfikacji naturalnej

Klasyczny argument na rzecz realizmu: jasnowidzące przepowiednie teorii

Krok drugi — pytanie o prawdziwość (resp. fałszywość) teorii fizycznej

Trzy konteksty odwoływania się do idei prawdy

Prawda jako podstawowa wartość poznawcza

Filozofujący metodolog o prawdziwości praw i teorii fizyki

Résumé. Trzy wymiary Duhemowskiej argumentacji na rzecz realizmu

Rozdział 12. Kilka niesystematycznych spostrzeżeń o recepcji dzieła Duhema w myśli Zachodu

Francja

Obszar języka niemieckiego

Anglojęzyczne publikacje odwołujące się do filozofii nauki Duhema

Polska tradycja filozoficzna

Wybrana literatura

Summary

Indeks nazw osobowych

* * *

Wybór pism Pierre’a Duhema

342 strony, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.