POWSTANIE WIELKICH MORAW MORAWIANIE CZESI I EUROPA ŚRODKOWA TRESTNIK D.

Powstanie Wielkich Moraw

Morawianie, Czesi i Europa Środkowa w latach 791-871

Powstanie Wielkich Moraw jest pokłosiem wieloletnich badań Dušana Třeštíka nad historią Słowian we wczesnym średniowieczu. Książka pomyślana została jako dopełnienie dzieła "Początki Przemyślidów..." ("Počátky Přemyslovců..."), monumentalnej pracy Třeštíka na temat najdawniejszych dziejów Czechów, opublikowanej w 1997 r.

Powstanie Wielkich Moraw prezentuje szeroką panoramę wydarzeń politycznych i zjawisk kulturowych, które doprowadziły do ukształtowania się państwowości Morawian i chrystianizacji Moraw.

Bardzo interesujące są np. uwagi Autora na temat tworzenia się plemion słowiańskich na zasiedlonych przez nich terenach, a także ukazanie ich kultury materialnej.

Třeštík starał się też ukazać m.in. związki pomiędzy książętami i możnymi słowiańskimi, a arystokracją państw wschodnich Franków. W rezultacie książka Třeštíka ukazuje tworzenie się nowego kształtu politycznego i kulturalnego tej części Europy.

Marcin Rafał Pauk, Historyk w czasach niepewności. Dušan Třeštík (1933–2007)

Rozdział 1. Tytułem wstępu
Archeologia o kulturowym kontakcie Słowian z imperium Karola Wielkiego około roku 800 * Słowiańska arystokracja, przyjęcie chrześcijaństwa i powstanie państwa * Narodowa historiografi a a powstanie narodów i państw środkowoeuropejskich * Archeologia a historia * „Antropologia polityczna” jako zadanie.

Rozdział 2. Europa Środkowa od upadku Imperium Rzymskiego do czasów Karola Wielkiego
Geografi a Europy Środkowej pod koniec epoki rzymskiej * Etnogeneza i migracje, Słowianie * Germanie w Kotlinie Panońskiej po upadku potęgi Hunów, Goci, Gepidzi * Longobardowie i Bawarowie * Przyjście Słowian na ziemie czeskie * Walki longobardzko- gepidzkie * Pojawienie się Awarów * Chaganat Awarów * Awarowie i Słowianie, osiedlanie się Słowian w Panonii * Awarowie a Bizancjum * Oblężenie Konstantynopola w roku 626 * Ucisk Awarów * Legenda o „rozejściu się Słowian (od Dunaju)” * Powstanie Słowian pod wodzą Samona * Dagobert I a Samo * Gdzie leżał Wogastisburg? * Kryzys awarskiego chaganatu * Początki rolnictwa u Awarów * Państwo Franków * Geografi czny i kulturowy obraz Europy Środkowej za czasów Karola Wielkiego.

Rozdział 3. Karantanie i Bawarowie (743–789)
Conversio Bagoariorum et Carantanorum * Misja w Karyntii * Książę Borut * Książę Chocimir a przyjęcie chrześcijaństwa * Biskup Wergiliusz a misja Modesta * Lokalizacja kościołów Modesta * Powstanie przeciwko Bawarom i przeciwko chrześcijaństwu * Książę Waltunc, kapłan Ingo * Gens Carantanorum * Rytuał intronizacji * Kosezi.

Rozdział 4. Wojny Karola Wielkiego z Awarami (782–805)
Odsunięcie od władzy bawarskiego księcia Tassilona a Awarowie * Granica na Enns * Jej handlowe znaczenie * Wyprawa Karola przeciwko Awarom w roku 791 * Droga Sasów i Fryzów „przez Czechy” * Czy naprawdę chodzi o ziemie dzisiejszych Czech? * Prawdopodobny udział Czechów w tej wyprawie * Załamanie się chaganatu w roku 795 * Przyczyny upadku chaganatu * Atak „Vonomira Słowianina”, będącego na usługach Eryka z Friulu, na awarski „ring” * Wyprawa Pepina przeciwko Awarom, pertraktacje z nowym chaganem, zdobycie „ringu” w roku 796 * „Powstanie” Awarów w latach 799–803 * Czy w walkach z Awarami brał udział także bułgarski chan Krum?
* Prawdopodobnie nie, głównymi nieprzyjaciółmi Awarów stali się Słowianie, kapkan Teodor domagał się w roku 805 ochrony przed nimi * Pozostali awarscy dostojnicy o ochronę poprosili Karola i przyjęli chrzest * Chaos w państwie Awarów.

Rozdział 5. Karol Wielki i Czesi (805–806)
Dlaczego Karol zaatakował Czechów? * Źródła o wojnach w latach 805–806 * Wyprawa do Czech w roku 805 * Jej cel „planities Behaim” – środkowa i dolna dolina Ohrzy * Oblężenie Canburgu * Próby jego lokalizacji * Czy to okolice Litomierzyc? * Kolejna wyprawa w roku 806, udział Longobardów Pepina, Chronicon Gothanum * Trybut nałożony na Czechów przez Pepina? * Dlaczego Czesi się poddali? * Kim był książę Lech?

Rozdział 6. Dolina Dunaju i Ljudevit z doliny Sawy (805–828 )
Walka Słowian przeciwko Awarom * Kim byli książęta Słowian osiadłych nad Dunajem w roku 811? * Conversio… o hrabiach w Panonii * Koniec Awarów. Starania Karola o ich chrystianizację, synod „nad Dunajem” w roku 796 * Arno z Salzburga a misja u Awarów, niechlubna porażka tego pomysłu * Dolina Sawy, Istria i Liburnia z miastami
dalmatyńskimi * Wojna z Ljudevitem znad Sawy * Druga wojna * Trzecia wojna i niezwykła śmierć Ljudevita * Czy Ljudevit był Chorwatem? Konstantyn Porfi rogeneta o „Kocelu” * Dalsze losy Doliny Sawy, Ratimir.

Rozdział 7. Dalmacja, Słowianie i Bułgarzy na wschodzie Kotliny
Karpackiej (około 800–838)
Borna, „dux Dalmatiae” * Borna jako frankijski „dux gentis” * Czy był jednak księciem wielkiego ludu Chorwatów? * Legenda o etnogenezie Chorwatów * Powstanie państwa chorwackiego w pierwszej połowie IX wieku, wpływy awarskie * Słowianie na zjeździe we Frankfurcie w roku 822: Czesi, Morawianie jako poddani imperium * Obodryci – Praedenecenti * Wzrost znaczenia bułgarskiego chanatu za czasów Kruma i jego domniemana „slawizacja” * Atak Omurtaga na Timoczan i na Obodrytów, jego pertraktacje z Ludwikiem Pobożnym „o granicach” 824–826 * Bułgarzy w roku 827 atakują Dolną Panonię i ją zajmują, pozbawienie władzy margrabiego Baldericha w roku 828.

Rozdział 8. Powstanie Moraw Mojmira (około 790–831)
Grody nad rzeką Morawą * …i w zachodniej Słowacji * Początki pochówków szkieletowych, książęce groby * Conversio… o Pribinie * Poświęcenie kościoła Pribiny w Nitrze – chodzi o późniejszy dodatek do Conversio… * Czy doszło do tego w roku 828? *Nitra nigdy nie należała do diecezji pasawskiej * Wygnanie Pribiny przez Mojmira z Nitry krótko po roku 832/833 * Chrzest „wszystkich Morawian” w roku 831 * Pewność tej
informacji * Późniejsze przekonanie Morawian, że przyjęli chrzest z Rzymu * Pribina postawił kościół w Nitrze jeszcze jako poganin. Dlaczego? * Czy budował go jako katechumen, którym się stał, kiedy przysiągł przyjąć chrześcijaństwo podczas ślubu z bawarską arystokratką? * Początki Moraw Mojmira w latach 800–831.

Rozdział 9. Pribina i Mojmir (831–832)
Zmiany w organizacji grodów na Morawach i na Słowacji a przemiany w społeczeństwie * Znaczenie chrztu Morawian * Charakter władzy Mojmira * Czy Pribina był „księciem plemiennym”? * Zasiedlenie zachodniej Słowacji a Frankowie * Geograf Bawarski o dwóch typach Morawian * „Merehani” z Nitry jako Równieżmorawianie” * Ich terytorium.
Rozdział 10. Kryzys cesarstwa i próba odnowienia stosunków na wschodniej granicy; wojna z Czechami (830–853)
Sytuacja na wschodniej granicy państwa Franków około roku 830, upadek chaganatu awarskiego * Awans słowiańskich książąt * Nieskuteczna polityka wschodnia Ludwika Pobożnego, zwłaszcza wobec Bułgarów * Początki kryzysu cesarstwa po roku 800 i pierwsze lata Ludwika Pobożnego * Przyczyny kryzysu * „Reforma” cesarstwa, Kościoła i arystokracji * Narodowa historiografi a a rozpad imperium Karola Wielkiego
* Ordinatio imperii z roku 817 * Powstanie w roku 830 * Traktat z Verdun w roku 843 i powstanie państwa wschodniofrankijskiego * Sytuacja na wschodniej granicy ze Słowianami * Koniec hegemonii cesarstwa w latach 830–843 * Ofensywa Ludwika Niemieckiego, na początku przeciwko Obodrytom w roku 844 * Prewencyjna reakcja Czechów, chrzest czeskich książąt w roku 845 * Atak Ludwika Niemieckiego na Morawy w roku 846 i uczynienie władcą Rościsława * Dlaczego wracał przez Czechy? * Osadzenie Pribiny nad Jeziorem Błotnym (Balaton) * Pribina i Rościsław jako „duces” * Wojna z Czechami w roku 849 * Bitwa na granicznej przesiece * Porównywalny poziom życia czeskiej i frankijskiej arystokracji * Grób kolińskiego księcia a pochówek Eberharda
z Friulu * Nie chodziło o walkę przeciwko „poganom”.

Rozdział 11. Rościsław, Cześcibór i synowie Vistracha (855–857)
Albigis na Morawach w roku 852, Rościsław jako „dux gentis” * Atak Bułgarów i Słowian (nie Morawian) na cesarstwo w roku 853 * Zdrada Ratboda * Ludwik Niemiecki atakuje Morawy w roku 855 * Porażka Ludwika * Pozbawienie władzy Ratboda i ogłoszenie władcą Karlomana, Rościsław w roli „króla” * Walka z Serbami * Serbscy książęta * Wojna z Czechami w roku 856 * Kolejna wojna w roku 857, gród Vistracha * Rządy tyrana Slavitaha * Książęta i grody.

Rozdział 12. Na drodze ku „Wielkim” Morawom (858–870)
Porażka polityki Ludwika Niemieckiego zmierzającej do odnowienia hegemonii nad gentes przy wschodniej granicy państwa * Ostatnia, niezrealizowana próba w roku 858 * Karloman łączy się z Rościsławem * Jego bunt przeciwko ojcu w roku 860 * Ludwik Niemiecki organizuje „czystkę” wśród bawarskiej arystokracji * Rościsław jest u szczytu władzy * Plan założenia arcybiskupstwa na Morawach * Pierwszy krok to żądanie od Rzymu „nauczyciela”, który skonsolidowałby Kościół na Morawach i uczył miejscowych księży * Po porażce w Rzymie zwraca się z tą samą prośbą do Bizancjum * Argumentem za kościelną samodzielnością Moraw jest fakt, iż biskup posawski Hartwig zachorował i nie może zarządzać diecezją, a więc także Morawami * Ludwik Niemiecki pertraktuje o przymierzu z bułgarskim Borysem i atakuje Karlomana w Karyntii * Michał III wysyła na Morawy misję Konstantyna * Czy miało to jakiś podtekst polityczny? * Czy Ludwik Niemiecki sprzymierzył się z Borysem przeciwko Rościsławowi? Wyprawa na Morawy w roku 863, Rościsław, oblężony w Děvínie, poddaje się * Czy chodziło o słowacki Děvín? * Ludwik Niemiecki dzieli państwo między synów, powstanie Ludwika Młodszego, do którego Ludwik próbuje wciągnąć również Rościsława * Ucieczka hrabiego Gundakara na Morawy * Prośba Borysa o misjonarzy * Wysłanie nowego biskupa pasawskiego Hermanaryka do Bułgarii w roku 867, spór o misję morawską * Odejście Konstantyna i Metodego z Moraw * Wielki atak Ludwika Niemieckiego na Morawy w roku 869 * „Regnum” Świętopełka, nieznaczna porażka Rościsława * Zdrada Świętopełka * Anegdota o próbie zamordowania Świętopełka * Rościsław pojmany i wydany Ludwikowi Niemieckiemu, Karloman obejmuje władzę na Morawach w roku 870 * Powstanie Morawian, wyprawa przeciwko nim, Świętopełk dochodzi do władzy na
Morawach * Defi nitywne umocnienie morawskiej państwowości, powstanie Wielkich Moraw.

Posłowie: „Prawda” Morawian
Unikalne zawieszki w kształcie książki znalezione na Morawach: kodeks w oprawie typu „crux gemmata – krzyż z drogocennymi kamieniami”. Krzyż jako bojowy znak frankijskiego wojska * Analogia z obrazami Chrystusa w majestacie. Chrystus trzyma w ręku „Księgę Żywota”, w której spisani są ci, którzy zostaną zbawieni * Chodzi raczej o „lex Dei” i o to, co Morawianie nazywali „prawdą” * „Prawda” jako prasłowiański porządek życia, upomnienie się o „prawdę” chrześcijan.

Drzewo genealogiczne Karolingów w IX i X wieku
Bibliografia
Indeks

332 stron, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.

POWSTANIE WIELKICH MORAW MORAWIANIE CZESI I EUROPA ŚRODKOWA

TRESTNIK D. - W LATACH 791-871