Racjonalność i komunikacja
Filozoficzne podstawy teorii społecznej Jurgena Habermasa
"Celem niniejszej książki jest ukazanie filozoficznych podstaw, na których
wspiera się teoria komunikacji Habermasa.
Istotę teoretycznego zamysłu twórcy Teorii działania komunikacyjnego należy, jak
się zdaje, ująć w kategoriach zmiany paradygmatu, o czym zresztą przekonany jest sam
jej autor. Nie chodzi przy tym o to, by posługiwać się tym wieloznacznym terminem w
jakimś bardzo mocnym sensie, co mogłoby zostać uznane za podejrzaną i gołosłowną
deklarację zasadniczych zmian w obrębie filozoficznego dyskursu. Używanie terminu
paradygmat jest zasadne z kilku powodów. Po pierwsze, chodzi o wyraźne uwypuklenie
odejścia od tradycji filozofii świadomości. Po drugie - o wskazanie, że szczegółowa
i zarazem krytyczna analiza złożonych relacji pomiędzy podmiotami życia społecznego
wymaga zasadniczo nowego podejścia. Po trzecie wreszcie, komunikacyjna teoria
racjonalności, łącząca dwa dobrze już ugruntowane w naukach społecznych paradygmaty
- systemowy oraz Lebenswelt, wskazując na fundamentalne znaczenie racjonalności
komunikacyjnej, wyznacza ramy konceptualne nowej teorii działania, na tyle odmiennej od
swych poprzedniczek, że można tu mówić o zmianie paradygmatu. Działanie, mówiąc
najogólniej, w komunikacyjnie ustrukturowanym wymiarze intersubiektywności przestaje
być dla podmiotów działaniem w oparciu o własny tylko świat wewnętrzny, lecz czerpie
pojęcia, sensy, cele, motywacje i wyobrażenia z obszaru wspólnego wszystkim istotom
uspołecznionym".
Tomasz Maślanka
Tomasz Maślanka (ur. 1976) - socjolog i filozof, absolwent
Uniwersytetu Jagiellońskiego. Adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Zajmuje się socjologią i filozofią kultury, współczesną socjologią teoretyczną
oraz hermeneutyką.
Wprowadzenie
Rozdział I
Sfera publiczna jako przestrzeń komunikacji społecznej. Próba osadzenia teorii
społecznej w epistemologii
Rozdział II
Teoria komunikacji wobec sporów filozoficznych nowożytności
2.1. Problem rozumienia znaczeń
2.2. Teoria komunikacji Jurgena Habermasa i hermeneutyka filozoficzna Hansa-Georga
Gadamera
2.3. Teoria komunikacji Jurgena Habermasa i teoria systemów Niklasa Luhmanna
Rozdział III
Teoria działania komunikacyjnego
3.1. Teoria działania komunikacyjnego jako teoria racjonalności
3.2. Czynności językowe jako powszechne reguły działaja˛cych komunikacyjnie
3.3. Teoria racjonalizacji Maxa Webera w ujęciu Jurgena Habermasa
3.4. George Herbert Mead i zmiana paradygmatu w naukach społecznych
3.5. Autorytet sacrum a autorytet powszechnej zgody
3.6. Dwa paradygmaty – teoria komunikacji pomiędzy systemem a światem z˙ycia
3.7. Pomiędzy systemem a światem z˙ycia – słabości teorii systemowo- funkcjonalnej
Talcotta Parsonsa
3.8. Media sterowania i technicyzacja świata z˙ycia
3.9. Uwagi krytyczne
Rozdział IV
Prawda i podmiot w perspektywie komunikacyjnej
4.1. Problem prawdy a spełnianie roszczeń waz˙nościowych
4.2. Problem podmiotu w teorii komunikacji
Zakończenie
Bibliografia
Indeks osób
224 strony, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka