Tabu
W instytucji tabu miesza się respekt społeczny, groza religijna i lęk
magiczno-demoniczny. Skojarzone są tu pojęcia przeciwstawne: świętość i
nieczystość, bo przecież tabuizowane jest zarówno to, co z szacunkiem wydzielone, jak
i to, co z odrazą wydalone.
Czy jest jakaś całościowa logika symboliczna owego mitorytualnego prohibitum?
Wieloznaczna symbolika różnorodnych formuł tabu, ich złożony kontekst społeczny,
duchowa głębia i wątpliwa praktyczność zawsze prowokowały do uczonych debat.
Drobiazgowa analiza antropologiczna zakazów magiczno-religijnych, jak choćby pokarmowych
(np. biblijna kwestia nieczystości świni) czy matrymonialnych (dlaczego nie brać ślubu
w miesiącu z literą "r" w nazwie?), ukazuje je jako środki realizacji
wielowymiarowego sakralnego wzorca, jako sposoby odtworzenia idealnej ludzkiej kondycji.
Bogaty materiał etnograficzny, opisujący funkcjonowanie tabu w różnych kulturach, i
szczegółowe, a zarazem całościowe przedstawienie zakazów magiczno-religijnych
polskiej tradycyjnej kultury ludowej pozwalają autorowi zbudować system analizy i
interpretacji działań symbolicznych, przedstawić logikę myślenia mitycznego,
rozpatrzyć modelowe konstrukcje rytuału. Pokazana jest przy tym różnorodność
podejść badawczych i ustaleń etnologii, antropologii społeczno-kulturowej,
religioznawstwa, semiotyki kultury, zwłaszcza co do symbolicznej strony ludzkich
działań. Dzięki temu książka stanowi przegląd zasadniczych zagadnień antropologii
mitu, rytuału i symbolu.
"Tabu..." jest podręcznikiem akademickim przydatnym studentom licznych
specjalności humanistycznych: antropologii kulturowej, etnologii, kulturoznawstwa,
antropologicznie zorientowanej historii, religioznawstwa, literaturoznawstwa, a także
filozofii.
TABU – DOBRY POCZĄTEK
ROZDZIAŁ PIERWSZY, DEFINICYJNY. ZROZUMIEĆ TABU
I Tarapaty terminologiczne, dylematy definicyjne
II Wycieczka na Wyspy i nad Nil
III Wydzielanie i wydalanie, sekrety i sekrecje
IV Zbiorowa mogiła – koncepcje pominięte
V Powoli przechodząc do rzeczy
VI Magia i mana .
VII Oddzielić sacrum od profanum
VIII Tabu strukturalistów .
IX Na początku była Mary Douglas
X Wieczny powrót (do Eliadego)
ROZDZIAŁ DRUGI, BIBLISTYCZNY. NIEZDROWE, NIELOGICZNE, NIECZYSTE – CO JEST
ZAKAZANE W PIŚMIE?
I Co jest koszerne?
II Anatomia sacrum
III Szersze ramy . .
IV „Gdyby na Bliskim Wschodzie żyły pingwiny...
V Krótka ślepa uliczka .
VI Myśl w okowach materializmu kulturowego
VII Decyzja należy do ornitologów
VIII Klasyfikowanie – przyrodnicze czy społeczne? .
IX W mitach nadzieja
X Dlaczego nie wolno?
ROZDZIAŁ TRZECI, KOBIECY, HISTORYCZNY I MODELOWY. TABU A PARADYGMAT POCZĄTKU .
I Dwie tezy i trzy kontrtezy
II Pionierzy i naśladowcy
III Tabu i medycyna: okres płodowy a teoria humoralna
IV Mitologia ciała
V Ludowa nauka o temperamentach – magia jako stosowana kosmologia
VI Reguły stanów błogosławionych
VII Ideały harmonii
VIII Płód wysysający
IX Czy istnieją obrzędy przejścia?
X Początki do kwadratu
ROZDZIAŁ CZWARTY, MITOLOGICZNO-KULINARNY. TABU A PROGI KULTURY .
I Mitologika zakazu
II Ile symbolicznie, ile socjologicznie?
III Sól zakazana – poziomy znaczeń, sposoby interpretacji
IV Upiór Frazera
V Od asocjacji do esencji
VI Aspekty mitycznego przełomu .
VII Progi kultury
VIII Communitas Victora Turnera
IX Kuchnia a dysharmonia
X Ambiwalencja czy konsekwencja?
ROZDZIAŁ PIĄTY, FIZJOLOGICZNY. CIELESNOŚĆ ZAKAZANA
I Ciało tabuizowane, tabu uciałowione
II Kanon zakazów, lista przypadłości
III Homo necans
IV Etnografia niezabijania .
V Skóra i pióra
VI Tabu seksualne
VII Brzemienność jako zagrożenie, nieczystość porodu
VIII Zbrukanie krwią kobiecą
IX Horror sanguinis i zakaz czerwonego
X Brud ciała, kalający dotyk
ROZDZIAŁ SZÓSTY, RYZYKOWNY. NARUSZENIE TABU I POCZĄTKI ŚWIATA SKALANEGO
I Wydalanie
II Hermeneutyka nieprzyzwoitości
III Źródłowe cimelia
IV Trikster i początki wydalania
V Eufemizmy i ambiwalencje: gdy zakaz tabuizuje sam siebie
VI Niejedzenie .
VII *Gov’no
VIII Czystość a rebours
IX Dwoistość brudu: nieczystości i złoto
X Świat bez dawania
ROZDZIAŁ SIÓDMY, FINALNY. PROZA ŻYCIA, MISTYKA ŚWIĘTA, STASIS
I Zakazy przetworzeń kulinarnych
II R
III Zakaz pracy a niejednoznaczność święta .
IV Ziarno i Zwiastowanie
V Tkanina czasu
VI W poszukiwaniu formuły interpretacyjnej
VII Stasis
VIII Doba, miesiąc, rok – tabuizacja czasu
IX Symboliczna fizyka bezruchu
X Izolacja, milczenie, tajemnica
XI Na zakończenie – niedokończenie
BIBLIOGRAFIA
424 stron, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miękka
