Grzeczność językowa wsi
część 1 System adresatywny
Merytorycznie bogata, oryginalna w podjętej tematyce, wykorzystująca ogromny
materiał, analizująca wiele odniesień do dawnych i współczesnych relacji między
językiem a kulturą polskiej wsi, nienaganna metodologicznie – takie pozytywne
określenia przychodzą mi na myśl, kiedy czytam i mam najkrócej scharakteryzować
pracę dra Kazimierza Sikory poświęconą językowej grzeczności w gwarach.
Autor bardzo dobrze wybrał tę dialektologiczną problematykę badawczą. Jest to
ostatni już moment, kiedy można jeszcze uchwycić resztki żywego dawniej na wsi
polskiej wiejskiego modelu grzeczności stojącego w wyraźnej opozycji do modelu
ogólnego (można go nazwać miejskim lub pańskim). Praca ta wymagała nie tylko
żmudnych, dzisiaj bardzo trudnych badań terenowych, ale i wielkiej odwagi, aby ją w
ogóle podjąć.
(z recenzji prof. dra hab. Kazimierza Ożoga)
Wstęp
Teoretyczne podstawy opracowania
Pojęcie językowej grzeczności
Strategie grzeczności pozytywnej i negatywnej
Terminologiczne przybliżenia
Reguły językowej grzeczności
Gwarowy model grzeczności (wstępne ustalenia)
Założenia metodologiczne pracy
Materiał językowy i jego pochodzenie. Charakterystyka terenu i zakresu badań
Priorytety i wybory
Obszar badań terenowych
Ogólna charakterystyka socjolingwistyczna badanych gwar
Gwara dryfująca
Zasady prezentacji przykładów
Skróty użyte w pracy
Rozdział 1
Formy adresatywne używane wewnątrz społeczności wiejskiej
Wiejskie pluralis maiestaticus
Komu się dwoi/troi i dlaczego?
Wy czy Oni?
O niegrzeczności w etykiecie (tykaniu) słów kilka
W sprawie charakterystyki gramatycznej i semantycznej gwarowego pluralis maiestaticus
Deiksa. Dwojenie/trojenie i wartość honoryfikatywna
Leksykalne i morfologiczne wykładniki językowej grzeczności
Ku językowemu kształtowi formuły
O grzeczności „na skróty”
Dwojenie poza związkiem głównym w zdaniu w członach akomodowanych jednostronnie.
Zaimek osobowy dopełnienia i przydawki
Wyrażenia przyimkowe o innej funkcji
Dwojenie nieobecnym i świadkom rozmowy
Refleksy dwojenia
Czy tylko okazywanie szacunku? (semantyka WY i ONI)
Wy w semantyce władzy i solidarności
Adresatywy i afektonimy
W rodzinie
Wśród przyjaciół i znajomych
Ujku, swoku, ciotko
Ojce, matko, starziku
Gospodorzu, gospodyni
Sąsiedzie, sąsiadko
Bracie, kolego, przyjocielu
Ludzie, chłopy, baby, chłopcy, dziywcynta
Inne rytualizmy fatyczne
Po nazwisku i po imieniu
Rozdział 2
Formy adresatywne używane w relacjach z obcymi
Wyście sobie, a my sobie, każden sobie rzepkę skrobie
Kontynuacje i zmiany
Dopraszam się, proszę i przepraszam
Wiycie/wiedzą panoczku. Pan, Pani, Państwo wędrują na wieś
Stopnie przyswojenia Pan/Pani
Panie, panku, panosku, paniusiu
Panosku/Panosek
Panocku/Panocek, Panicko/Panicka, Paniusiu/Paniusia
Jegomość, Dobrodzieju – ksiądz na wsi – dawniej i dziś
Księże afektonimy
Afektonimy i dyrektywa serdeczności w kontaktach zewnętrznych
Rzut oka na stan dzisiejszy
Rozdział 3
Interferencje kulturowe i językowe w zakresie etykiety grzecznościowej na wsi
Bo chłopskie wy to inteligenckie pan
Sami swoi?
Zakończenie
Literatura
Materiały
322 strony, Format: 16.0x23.0cm, oprawa miękka
