Japońska wyspa Ikema
Środowisko i język
Przedmiotem niniejszej monografii jest charakterystyka dialektu używanego przez
mieszkańców niewielkiej wyspy Ikema (należącej do grupy wysp Sakishima w południowej
części Archipelagu Ryukyu) na tle szerokiego kontekstu środowiskowego i historycznego.
Znajdziemy tu opis najważniejszych elementów środowiska geograficznego i
przyrodniczego Ikemy, a także szczegółowe omówienie tradycyjnej kultury mieszkających
tam ludzi. Osobne rozdziały poświęcono problematyce pochodzenia ludności Archipelagu
Ryukyu oraz genezy tamtejszych dialektów. Zarysowano także podstawowe poglądy na temat
związków genetycznych języka wczesnoriukiuańskiego z językiem prajapońskim oraz ich
relacji z językami ałtajskim i austronezyjskim, a także wzbudzających większe
wątpliwości ewentualnych związków z jeszcze innymi językami. Uwzględniono też
wydarzenia historyczne i zewnętrzne czynniki kulturowe, które w istotny sposób mogły
wpłynąć na kształtowanie się dialektów riukiuańskich. Dokonano również przeglądu
różnych propozycji klasyfikacji dialektów riukiuańskich. W dalszej części książki
po scharakteryzowaniu systemu fonologicznego i morfologicznego dialektu Ikema omówione
zostały jego części mowy i wybrane leksemy w zestawieniu z ich odpowiednikami w innych
dialektach riukiuańskich.
Na koniec autorka zaprezentowała swoje wnioski dotyczące współczesnego stadium rozwoju
dialektu Ikema i zachowanych w nim archaizmów oraz te, które wynikają z jego
konfrontacji z innymi dialektami riukiuańskimi. Przedstawiła również propozycje
dalszych badań nad genezą całej grupy dialektalnej, do której należy ten dialekt.
Autorka ukończyła studia japonistyczne w 1995 na Uniwersytecie Jagiellońskim i od
tego czasu prowadzi zajęcia na macierzystej uczelni w Zakładzie Japonistyki i Sinologii
w Instytucie Filologii Orientalnej. Na tymże uniwersytecie uzyskała stopień doktora w
zakresie językoznawstwa i w 2004 roku. Specjalizuje się w badaniach dialektów
riukiuańskich na szerszym tle porównawczym i socjokulturowym. Interesuje się również
pobocznymi dziedzinami, jak antropologia, archeologia i etnografia, które wspomagają
badania dialektologiczne. Od września 1998 do kwietnia 1999 była stypendystką Fundacji
Japońskiej na Uniwersytecie Hosei w Tokio. W tym czasie przeprowadzała kilkumiesięczne
badania terenowe w środkowej i południowej części Archipelagu Ryukyu, tj. na Okinawie,
Miyako, Ikemie, Ishigaki i Yonaguni.
Podziękowania, 9
Wprowadzenie. Cel pracy, metoda opisu i charakterystyka jego źródeł językowych, 11
Transkrypcja japońskiego materiału językowego wykorzystana w książce, 16
Rozdział I. Środowisko geograficzno-przyrodnicze terytorium dialektu Ikema, 21
Zarys paleogeografi i Archipelagu Ryukyu, 21
Zarys geografi i wysp Miyako, 23
Szata roślinna i świat zwierząt wysp Miyako, 25
Rozdział II. Zarys tradycyjnej kultury mieszkańców wyspy Ikema, 31
Rozdział III. Pochodzenie mieszkańców Archipelagu Ryukyu, 49
Dane paleoantropologiczne, 49
Dane archeologiczne, 56
Rozdział IV. Geneza dialektów Archipelagu Ryukyu, 69
Geneza języka prariukiuańskiego i jego dialektów, 69
Tło historyczne późniejszych zmian sytuacji językowej Archipelagu Ryukyu, 81
Podział współczesnych dialektów riukiuańskich, 103
Rozdział V. Charakterystyka systemu fonologicznego i morfologicznego dialektu
Ikema, 113
System fonologiczny, 113
Samogłoski podstawowe i ich warianty oraz półsamogłoski, 113
Spółgłoski podstawowe i ich warianty oraz reguły fonotaktyczne, 119
System morfologiczny, 135
Rzeczowniki, 135
Czasowniki, 137
Przymiotniki, 148
Partykuły, 153
Zaimki, 159
Liczebniki, 169
Rozdział VI. Wybrane leksemy dialektu Ikema na tle porównawczym, 175
Zakończenie, 189
Aneksy, 193
Aneks 1. Mapy, 195
A.1.1. Mapa Archipelagu Nansei, 195
A.1.2. Mapa wysp Miyako, 196
A.1.3. Mapa wyspy Ikema i wysp sąsiednich, 196
A.1.4. Mapa wyspy Ikema, 197
A.1.5. Mapa głównych kierunków migracji ludności z wyspy Ikema, 197
Aneks 2. Mapy dialektów Archipelagu Ryukyu, 198
A.2.1. Podział dialektów języka japońskiego, 198
A.2.2. Podział dialektów grupy Miyako, 198
Aneks 3. Zasięgi terytorialne wybranych wyrazów w dialektach grupy Miyako, 199
A.3.1. Zasięgi terytorialne określeń węża, 199
A.3.2. Zasięgi terytorialne określeń żaby, 199
A.3.3. Zasięgi terytorialne określeń wróbla, 200
A.3.4. Zasięgi terytorialne określeń pola, 200
Aneks 4. Materiał dialektalny, 201
A.4.1. Teksty wybranych pieśni ludowych z wyspy Ikema, 201
A.4.1.1. Fukarasa nu a:gu „Pieśń radosna”, 201
A.4.1.2. Aradati nu bunamiga „Dziewczyna Aradatiego o imieniu Miga”, 202
A.4.1.3. Mami nu hana „Kwiat fasoli”, 204
A.4.1.4. Nakaja: ma:bu „Moja Maabu”, 205
A.4.1.5. Hjauna nusi „Bóstwo cypla Henna”, 207
A.4.1.6. Sidu nu nusi „Bóstwo Shidu”, 209
A.4.2. Lista leksemów z południa Archipelagu Ryukyu, 209
Aneks 5. Zdjęcia wyspy Ikema, 215
A.5.1. Ikema oraz część półwyspu Nishihenna, 215
A.5.2. Ikema z lotu ptaka, 215
Indeks ważniejszych nazw geograficznych, 217
Bibliografia, 219
224 strony, Format: 16.0x23.0cm, oprawa miękka
