Przedmiotem monografii jest dyskurs prawnoustrojowy w Polsce na tle
europejskiej kultury prawnej, a jej celem opis tradycji uchwalania aktów o ustrojowym
znaczeniu oraz ukazanie ewolucji gatunku najbardziej reprezentatywnego dla tegoż dyskursu
- konstytucji.
Głównym zadaniem badawczym jest porównawczy opis wszystkich ustaw
zasadniczych (od Konstytucji 3 maja po Konstytucję RP).
Książka składa się z dwóch części.
Pierwsza przynosi wyjaśnienie kluczowych kategorii (dyskurs, gatunek, tekst,
styl) oraz opis najważniejszych właściwości tekstu prawnego.
Część druga ma charakter analityczny - ukazuje model gatunkowy konstytucji,
uwzględniający wszystkie wymiary tekstu: pragmatyczny, strukturalny, poznawczy,
aksjologiczny i stylistyczny. W opisie gatunku szeroko uwzględniono kontekst historyczny
i kulturowy, ma on bowiem ogromny wpływ na stałość i zmienność wartości
konstytucyjnych, na relacje między nadawcą i odbiorcą tekstu, na dyskurs między
władzą a obywatelami.
Analiza porównawcza tekstów polskich konstytucji pod kątem obecności nazw wartości
pozwala na wskazanie wartości ponadczasowych, uniwersalnych, wspólnych wszystkim ustawom
zasadniczym (naród, wolność, niepodległość, dobro, prawo, ojczyzna, państwo) oraz
charakterystycznych tylko dla danego dokumentu (np. socjalizm dla Konstytucji PRL).
Wyjątkowa doniosłość języka konstytucji związana jest z funkcją tegoż dokumentu -
jest to akt o najwyższej mocy prawnej, nadrzędne źródło prawa, instrument rządzenia
państwem.
Książka adresowana jest do specjalistów, jak również do zainteresowanych polską
tradycją konstytucyjną w kontekście europejskim.
Spis treści:
Wstęp
Część pierwsza. Ustalenia teoretyczne oraz tradycja konstytucyjna
Rozdział 1. Dyskurs - tekst - gatunek - styl
1.1.Dyskurs - tekst
1.2.Tekst - gatunek
1.3.Styl w relacji do gatunku i dyskursu
1.4.Dyskurs prawnoustrojowy
Rozdział 2. Właściwości tekstu prawnego
2.1.Pojęcie tekstu prawnego
2.2.Struktura tekstu prawnego
2.3.Normatywność tekstu prawnego
2.4.Językowe właściwości tekstu prawnego
2.5.Możliwy świat tekstu prawnego
2.6.Pożądane cechy tekstu prawnego
Rozdział 3. Tradycja uchwalania aktów o ustrojowym znaczeniu
3.1.Pierwsze dokumenty o ustrojowym znaczeniu
3.2.Tradycja konstytucyjna
Część druga. Model gatunkowy konstytucji i jego tekstowe realizacje
Rozdział 4. Komponent pragmatyczny
4.1.Kontekst ogólnokulturowy
4.1.1.Konstytucja 3 maja
4.1.2.Konstytucje okresu zaborów
4.1.3.Konstytucje II Rzeczypospolitej
4.1.4.Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
4.1.5.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
4.2.Relacje nadawczo-odbiorcze
4.3.Funkcje tekstu
Rozdział 5. Komponent strukturalny
5.1.Tytuł
5.2.Preambuła
5.3.Tekst zasadniczy
5.3.1.Przepisy merytoryczne
5.3.2.Przepisy przejściowe i końcowe
Rozdział 6. Komponent poznawczy
6.1.Tematyka (przedmiotowy zakres konstytucji)
6.1.1.Ustrój
6.1.2.Organizacja władz państwa
6.1.3.Prawa i obowiązki oraz wolności obywatelskie
6.1.4.Religia
6.2.Językowe obrazy świata utrwalone w konstytucjach
Rozdział 7. Komponent aksjologiczny
7.1.Zasady ogólne konstytucji .
7.2.Semantyka nazw wartości konstytucyjnych
7.2.1.Dobro
7.2.2.Wolność
7.2.3.Prawo
7.2.4.Naród
7.2.5.Państwo
7.2.6.Socjalizm
Rozdział 8. Komponent stylistyczny
8.1.Styl preambuł konstytucyjnych
8.2.Stylistyka części zasadniczej
8.2.1.Normatywność
8.2.2.Bezosobowość
8.2.3.Dążenie do precyzji
8.2.4.Standaryzacja
8.2.5.Idiomatyczność
8.3.Intertekstualność
8.4.Ideologizacja języka
Zakończenie
Literatura
Indeks nazwisk
Summary
188 stron, B5, oprawa miękka