Sumienie i mózg
O wewnętrznym regulatorze zachowań moralnych
Sumienie i mózg. O wewnętrznym regulatorze zachowań moralnych to publikacja
posiadająca istotne walory poznawcze i praktyczne, stanowi także inspirację do
planowania i podejmowania dalszych badań nad złożonymi i skomplikowanymi mechanizmami
warunkującymi funkcjonowanie sumienia człowieka.
Nie ma wątpliwości, iż wielu praktyków, klinicystów czy psychologów
sądowo-penitencjarnych z wielkim zainteresowaniem i satysfakcją będzie sięgać do
książki Ryszarda Stacha, stanowiącej kompendium wiedzy na temat mózgowych organizacji
tych czynności psychicznych, które mają wpływ na pełnienie przez sumienie jego
adaptacyjnych i regulacyjnych funkcji. Książka istotnie poszerza bowiem wiedzę na temat
sumienia, konstruktu guasi-osobowościowego, pełniącego ważne funkcje poznawcze,
oceniające, kontrolne oraz motywacyjne.
Z recenzji prof. dr. hab. Józefa K. Gierowskiego
Spis treści:
Wstęp 7
Rozdział 1. Czym jest sumienie 13
Rozdział 2. Moralność, psychologia moralności, sumienie 27
2.1. Moralność 27
2.2. Psychologia moralności 32
2.2.1. Źródła motywacji do zachowań moralnych 34
2.2.1.1. Rozumowanie moralne 34
2.2.1.2. Emocje moralne 36
2.2.1.3. Tożsamość moralna 38
2.3. Sumienie 45
2.3.1. Kształtowanie sumienia 45
2.3.2. Struktura psychologiczna sumienia 53
2.3.3. Funkcje sumienia i sposoby ich pełnienia 61
Rozdział 3. Biologiczne uwarunkowania funkcjonowania sumienia 69
3.1. Emocje – systemy emocjonalne mózgu 69
3.2. Nagroda i kara. Mózgowe układy nagrody i kary 77
3.2.1. Neurony lustrzane 85
3.2.2. Nieinwazyjne metody badania aktywności mózgu 89
3.2.3. Zastosowanie neuroobrazowania do badania układów nagrody i kary 94
3.2.4. Neuronalne mechanizmy przewidywania (antycypacji) nagrody i kary. Znaczenie dla
funkcjonowania sumienia 99
Rozdział 4. Badania mózgu związane z zachowaniami moralnymi 103
Rozdział 5. Empatia i jej znaczenie dla funkcjonowania moralnego 123
5.1. Empatia, problemy teoretyczne i definicyjne 123
5.2. Neurobiologiczne badania empatii 127
Rozdział 6. Jakie mogą być przyczyny słabości sumienia jako wewnętrznego
regulatora zachowań moralnych 137
6.1. Psychologiczne sposoby (strategie) manipulowania własnym sumieniem 140
6.2. Zaburzenia neuronalnych mechanizmów leżących u podstaw funkcjonowania moralnego i
mózg 146
6.3. Znaczenie stanów wewnętrznych podmiotów moralnych oraz czynników sytuacyjnych dla
funkcjonowania sumienia 151
6.4. Czy jest możliwe biologiczne wzmacnianie sumienia 154
Zakończenie 157
Literatura cytowana 161
Spis schematów i rycin 169
170 stron, B5, oprawa miękka