Prawny system przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich
Z uwagi na swój złożony charakter zagadnienie demoralizacji i przestępczości
nieletnich pozostaje w sferze zainteresowań badaczy wielu dyscyplin naukowych. Nie da
się bowiem ograniczyć rozważań nad tym, niestety wciąż narastającym problemem, do
sfery prawnokarnej czy też wyłącznie pedagogicznej.
Z tego powodu niniejsza książka poświęcona problematyce demoralizacji i
przestępczości nieletnich oraz prawnemu systemowi przeciwdziałania tym zjawiskom
stanowi klasyczny przykład rozważań o charakterze kryminologicznym nad patologicznymi
zachowaniami nieletnich, ich źródłami i sposobami ich przezwyciężenia.
Książka ta stanowi niejako próbę włączenia się w żywą dyskusję o
poszukiwaniu skutecznego panaceum na naganne postawy nieletnich, co wydaje się być
nabierać dodatkowej doniosłości w kontekście podejmowanych prób zmiany obecnego
ustawodawstwa dotyczącego nieletnich.
Spis treści:
Wykaz skrótów
Przedmowa - prof. Violetta Konarska-Wrzosek
Wprowadzenie
Rozdział I. Psychospołeczne determinanty zachowań dewiacyjnych nieletnich
§ 1.Etapy psychospołecznego rozwoju człowieka
§ 2.Czynniki wpływające na psychospołeczny rozwój człowieka
1.Czynniki biologiczne
2.Środowisko rodzinne
3.Środowisko szkolne
4.Środowisko grup rówieśniczych
Rozdział II. Postępowanie z nieletnimi w ujęciu ewolucyjnym
§ 1.Ewolucja postępowania z nieletnimi w Europie
§ 2.Postępowanie z nieletnimi na ziemiach polskich
Rozdział III. Założenia postępowania z nieletnimi na gruncie ustawy o
postępowaniu w sprawach nieletnich z 26 października 1982 r. oraz formalne podstawy
wszczęcia postępowania w sprawie nieletniego
§ 1.Cele ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich
§ 2.Dobro nieletniego jako dyrektywa nadrzędna w postępowaniu z nieletnimi
§ 3.Nieletni jako podmiot postępowania w zakresie przeciwdziałania i zapobiegania
demoralizacji oraz przestępczości
1.Nieletni do 18 lat w zakresie zapobiegania i przeciwdziałania demoralizacji
2.Nieletni od 13 do 17 lat w związku z popełnieniem czynu karalnego
3.Nieletni do 21 roku życia w związku w wykonywaniem środków wychowawczych lub
poprawczych
§ 4.Demoralizacja jako podstawa ingerencji w proces wychowania nieletnich
§ 5.Wykazywanie przejawów demoralizacji jako formalna podstawa wszczęcia postępowania
oraz przykładowy katalog przejawów demoralizacji określony w ustawie
1.Naruszenie zasad współżycia społecznego
2.Popełnienie czynu zabronionego
3.Systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego
4.Używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia
5.Uprawianie nierządu
6.Włóczęgostwo
7.Udział w grupach przestępczych
§ 6.Popełnienie czynu karalnego jako druga formalna podstawa wszczęcia
postępowania
Rozdział IV. Prawne środki przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości
nieletnich oraz charakterystyka grupy środków wychowawczych
i leczniczo-wychowawczych
§ 1.Klasyfikacja środków przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości
nieletnich
§ 2.Charakterystyka poszczególnych środków wychowawczych
1.Udzielenie upomnienia
2.Zobowiązanie do określonego postępowania
a) obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody
b) wykonanie określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności
lokalnej
c) przeproszenie pokrzywdzonego
d) zobowiązanie do podjęcia nauki lub pracy
e) zobowiązanie do uczestnictwa w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym,
terapeutycznym lub szkoleniowym
f) zobowiązanie do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub
miejscach
g) zobowiązanie do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzenia
się w stan odurzenia
3.Nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna
4.Ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej,
zakładu pracy albo osoby godnej zaufania
5.Nadzór kuratora
6.Skierowanie do ośrodka kuratorskiego
7.Umieszczenie w rodzinie zastępczej
8.Zakaz prowadzenia pojazdów
9.Przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego
§ 3.Stosowanie środków leczniczo-wychowawczych wobec nieletnich i ich charakterystyka
§ 4.Pogłębianie funkcji opiekuńczo-wychowawczej rodzin
§ 5.Mediacja jako sposób postępowania z nieletnimi
Rozdział V. Charakterystyka środków poprawczych
§ 1.Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym
§ 2.Warunkowe zawieszenie umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym
§ 3.Charakterystyka procesu resocjalizacyjnego w zakładzie poprawczym na przykładzie
Zakładu Poprawczego w Jerzmanicach Zdroju
1.Struktura wewnętrzna i zasady funkcjonowania Zakładu Poprawczego w Jerzmanicach Zdroju
2.Działalność wychowawcza w internacie
3.Mikrosystem zakładu poprawczego
4.Regulamin Wychowanka Zakładu Poprawczego w Jerzmanicach Zdroju
5.Roczny plan pracy wychowawczej grupy
§ 4.Umieszczenie nieletniego poza zakładem poprawczym
§ 5.Warunkowe zwolnienie nieletniego z zakładu poprawczego
Rozdział VI. Wyjątkowy charakter odpowiedzialności karnej nieletnich
§ 1.Istota kary kryminalnej
§ 2.Cele kary
§ 3.Zasady odpowiedzialności nieletnich na podstawie kodeksu karnego
1.Charakterystyka przestępstw, za które nieletni mogą ponieść odpowiedzialność
karną
a) zamach za życie Prezydenta RP (art. 134 k.k.)
b) zabójstwo z art. 148 § 1, 2 lub 3 k.k
c) umyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku (art. 156 § 1 i 3 k.k.)
d) umyślne spowodowanie niebezpieczeństwa powszechnego (art. 163 § 1 i 3 k.k.)
e) zamach terrorystyczny na statku wodnym lub powietrznym (art. 166 k.k.)
f) spowodowanie katastrofy w komunikacji (art. 173 § 1 lub 3 k.k.)
g) zgwałcenie lub zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem (art. 197 § 3 lub 4 k.k.)
h) wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika (art. 252 § 1 lub 2 k.k.)
i) rozbój (art. 280 k.k.)
2.Dyrektywy dotyczące wymierzania kary nieletnim
3.Możliwość wymierzenia nieletnim kary na podstawie art. 13 u.p.n. i art. 94 u.p.n
Rozdział VII. Postępowanie z nieletnimi w świetle prawa międzynarodowego
§ 1.Konwencja o Prawach Dziecka
§ 2.Wzorcowe Reguły Minimum Narodów Zjednoczonych Dotyczące Wymiaru Sprawiedliwości
Wobec Nieletnich
§ 3.Wskazania Narodów Zjednoczonych Dotyczące Zapobiegania Przestępczości Nieletnich
§ 4.Reguły Narodów Zjednoczonych Dotyczące Ochrony Nieletnich Pozbawionych Wolności
Wnioski końcowe
Bibliografia
Wykaz cytowanych w pracy uchwał i orzeczeń Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych
(chronologicznie)
Wykaz aktów normatywnych wykorzystanych w pracy (chronologicznie)
Summary
316 stron, B5, oprawa miękka
