Obraz siebie
Projekcja twórcza w wytworach plastycznych dzieci przewlekle chorych
Problematyka recenzowanej monografii jest rozległa i
można ją odnieść do wielu dyscyplin naukowych, począwszy od pedagogiki specjalnej i
jej dziedziny szczegółowej, którą jest pedagogika lecznicza, poprzez psychologię
rozwojową, osobowości i twórczości, do niezmiernie istotnej dyscypliny, jaką stanowi
psychologia zdrowia, zaś tematem, a raczej podmiotem głównym tej pracy jest formowanie
osobowości dziecka przewlekle chorego z uwzględnieniem kształtowania - w procesach
rozwoju, wychowania i kształcenia - obrazu własnej osoby oraz samowiedzy i samooceny; w
tle pojawia się również niełatwa problematyka samoświadomości.
Mimo że Autorka podjęła niezmiernie trudne, złożone
kwestie kształtowania obrazu własnej osoby dzieci chronicznie chorych, to jednak
przystępny sposób narracji sprawia, iż monografię tę można z pełnym przekonaniem
polecić przede wszystkim psychologom zajmującym się rozwojem dziecka i jego
twórczością. Praca ta może być także użyteczna dla studentów psychologii oraz
pedagogiki specjalnej i leczniczej, a nade wszystko dla rodziców i opiekunów, którzy
troszczą się i wspierają dzieci z przewlekłą chorobą.
Z recenzji prof. drą hab. Adama Alfreda Zycha
Książka nader istotna, porusza bowiem tematy będące rzadko w kręgu
zainteresowań naukowców. To materia nadzwyczaj wrażliwa i trudna. Najcenniejszą
wartością książki jest nowatorski sposób przedstawiania i diagnozowania obrazu
swojego »ja«, jaki krystalizuje się na podstawie obserwacji czynionych przez autorkę.
Z recenzji drą hab. Janusza Sytnika-Czerwertyńskiego
Anna Maria Stawecka - doktorat z psychologii, pisany pod kierunkiem
prof. zw. drą hab. Stanisława Popka, obroniła na Wydziale Pedagogiki i Psychologii
Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Pracuje jako adiunkt na Uniwersytecie
Jana Kochanowskiego w Kielcach. Jej zainteresowania naukowe obejmują m.in. psychologię
zdrowia i psychologię twórczości. Zajmuje się twórczością plastyczną w zakresie
rzeźby, rysunku i malarstwa.
Rozdział I
Problematyka osobowości i obrazu własnej osoby w świetle literatury
psychologicznej 13
1. Kształtowanie się pojęcia „osobowość” w psychologii 13
2. Charakterystyka poznawczego podejścia do osobowości 14
3. Problematyka „ja” i obraz własnej osoby w literaturze psychologicznej 17
3.1. Problematyka „ja” w ujęciu historycznym 18
3.2. Obraz własnej osoby – próba wyjaśnienia pojęcia 27
3.2.1. Sposoby ujmowania pojęcia „obraz własnej osoby” na gruncie psychologii 27
3.2.2. Obraz własnej osoby w ujęciu poznawczym 30
Rozdział II
Psychologiczne ujęcie choroby przewlekłej 43
1. Wzrost zachorowań na choroby przewlekłe w XX wieku 43
1.1. Choroba przewlekła – próba określenia terminu 44
1.2. Dziecko przewlekle chore 48
1.3. Rodzaje chorób przewlekłych występujących u dzieci i ich przyczyny 50
2. Wpływ choroby na funkcjonowanie i przebieg rozwoju dzieci 53
2.1. Choroba przewlekła jako sytuacja trudna 64
2.2. Rodzaje sytuacji trudnych związanych z chorobą przewlekłą 66
Rozdział III
Rozwój obrazu własnej osoby dzieci w okresie późnego dzieciństwa oraz
związki tej problematyki z chorobą przewlekłą 73
1. Rozwój obrazu własnej osoby z uwzględnieniem okresu późnego dzieciństwa 73
2. Kształtowanie osobowości i obrazu własnej osoby (samowiedzy i samooceny) osób
przewlekle chorych 78
Rozdział IV
Aktywność twórcza dzieci w okresie późnego dzieciństwa w zakresie plastyki 87
1. Rola aktywności w życiu człowieka 87
2. Znaczenie terminu „twórczość” w kulturze europejskiej 89
3. Twórczość plastyczna dziecka 91
4. Zagadnienie ekspresji a twórczość plastyczna dziecka 94
4.1. Znaczenie terminu „ekspresja” 94
4.2. Aktywność fizyczna i intelektualna jako składniki ekspresji plastycznej 96
4.3. Ekspresja plastyczna dzieci 97
4.4. Język plastyki 102
5. Cechy twórczości plastycznej dzieci w okresie późnego dzieciństwa 105
5.1. Kolorystyka 105
5.2. Kompozycja 106
5.3. Tematyka 108
5.4. Człowiek jako dominujący motyw twórczości plastycznej dzieci 109
6. Twórczość plastyczna jako odzwierciedlenie osobowości dziecka 113
6.1. Zjawisko projekcji 113
6.2. Projekcja twórcza 116
6.3. Twórczość plastyczna dzieci w okresie późnego dzieciństwa jako wyraz ekspresji
i projekcji 120
Rozdział V
Metodologiczne podstawy badań 129
1. Cele badań 129
2. Założenia badawcze: problemy i hipotezy, zmienne i ich wskaźniki 132
3. Metody, techniki i narzędzia badawcze 135
3.1. Analiza dokumentów 144
3.2. Sytuacja eksperymentalna dotycząca działań plastycznych, wprowadzona w badaniach
146
3.2.1. Analiza wytworów plastycznych tzw. metodą sędziów kompetentnych 148
3.3. Skala do Pomiaru Samooceny Dzieci i Młodzieży „Drabinka” 156
4. Charakterystyka badanej populacji 159
5. Organizacja badań 160
6. Metody analizy statystycznej 160
Rozdział VI
Badania własne – interpretacja wyników 163
1. Wyniki badań w zakresie oceny prac plastycznych metodą sędziów kompetentnych 163
1.1. Analiza różnic między obrazem własnej osoby ukazywanym w pracach plastycznych
przez dzieci zdrowe i dzieci przewlekle chore w zakresie częstości wystąpień
wskaźników wchodzących w skład wyróżnionych cech 163
1.1.1. Wskaźniki cech prac plastycznych związane z ukazywaniem obrazu własnej osoby
określone na podstawie wyników badań, zawarte w warstwie przedstawieniowej (A) 164
1.1.2. Wskaźniki cech prac plastycznych związane z ukazywaniem obrazu własnej osoby
określone na podstawie wyników badań, zawarte w warstwie formalnej (B) 165
2. Wyniki badań w zakresie samooceny mierzonej skalą „Drabinka” 179
2.1. Analiza różnic między samooceną dzieci zdrowych i dzieci przewlekle chorych w
zakresie poszczególnych sfer „ja” 179
2.2. Analiza różnic między badanymi dziećmi zdrowymi i dziećmi przewlekle chorymi w
zakresie samooceny ogólnej 183
3. Dyskusja wyników 184
Zakończenie 221
Bibliografia 227
Aneks 243
Indeks osób 259
276 stron, Format: 16.0x24.0cm, oprawa twarda
