Panowie, bądźmy Czechami, ale nikt nie musi o tym wiedzieć...
Wzorce męskości w kulturze czeskiej XIX wieku
Celem książki Marcina Filipowicza jest prześledzenie konstrukcji czeskiej
XIX-wiecznej męskości z uwzględnieniem różnych uwikłań kulturowych czeskiego
projektu narodowego.
[…] Problematyka czeskiej kultury XIX wieku została w niej ukazana od strony
dotychczas nieprezentowanej w spójnym, całościowym tekście. To zdecydowanie duży
walor książki, której Autor zdecydował się na sięgnięcie, po części, do
materiału wydawałoby się już wyeksploatowanego, ale zarazem uzupełnił go o teksty
dotychczas niebadane […]. W swoich analizach koncentruje się na różnego typu
dyskursach: lingwistycznym, literackim i masowym […]. Książka zawiera bardzo
wartościowy ogląd XIX-wiecznej kultury czeskiej pod względem kreowanych w niej wzorców
męskości. Stanowiące jej zaplecze szerokie tło oraz dyscyplina metodologiczna
sprawiają, że z pewnością zainteresuje nie tylko specjalistów, ale też szerszy krąg
czytelników.
Z recenzji prof. dr hab. Joanny Goszczyńskiej
Marcin Filipowicz – pracownik Instytutu Slawistyki Zachodniej i
Południowej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Katedry Języka Czeskiego i Literatury
Uniwersytetu Hradec Králové. Zajmuje się problematyką różnych aspektów płciowości
w kulturze czeskiej XIX wieku. Jest autorem książki Roditelky národů (Hradec
Králové 2007; polska wersja: Urodzić naród, Warszawa 2008), poświęconej
czeskiej i słowackiej literaturze kobiecej XIX wieku, oraz współautorem książki Rod
w memoárech. Případ Hradec Králové (Červený Kostelec 2009), która podejmuje
temat konstruowania męskości i kobiecości w tekstach pamiętnikarskich.
Współredagował również tom studiów poświęconych zachodniosłowiańskim modelom
ojcostwa Od patriarchy k tatínkovi (Hradec Králové 2008; polska wersja: Od
patriarchy do tatusia, Warszawa 2009).
Podziękowania 7
Uwagi wstępne 9
Płeć i nacjonalizm 9
Męskość i nacjonalizm 12
Czesko-niemiecko-austriacki splot 15
Rozdział I. Męskość w języku 27
Płeć języka 27
Narodotwórcza funkcja języka 29
Wyobrażenia płciowe 34
Poczucie niższości 37
Wartościowanie 40
Defeminizacja kobiecości języka 46
Maskulinizacja języka i jego użytkowników 48
Demaskulinizacja przeciwników 56
Rozdział II. Literacka wizja narodowej męskości 65
Uczucie i czyn 76
Czeska tożsamość a męska pozycja społeczna 100
Męskość narodowa a życie rodzinne 114
Męskość narodowa a honor 122
Gest odrzucenia 129
Historyczny epilog 130
Rozdział III. Męskości umasowione 137
Męskość sokolska 144
Darwinistyczna wizja narodu 158
Męskość popularna – przypadek subwersji 174
Narodziny postaci 176
Wywrotowa cielesność 185
Jawna opozycyjność w stosunku do hegemonicznej męskości 192
Rozdział IV. Pamięć męskości 199
Pamiętniki 199
Pamięć języka 218
Pamięć uczucia i czynu 231
Pamięć męskiej reprezentacji i pozycji społecznej 242
Pamięć życia rodzinnego i honoru 252
Pamięć męskości umasowionych 255
Zakończenie. Opór i współuczestnictwo 269
Bibliografia 271
Nota bibliograficzna 289
Indeks osób 291
298 stron, Format: 16.0x23.5cm, oprawa miękka