Stosunek Japonii do kwestii żydowskiej w latach 1932-1945
Na początku lat 30. XX wieku Japonię zamieszkiwało około 2000 Żydów, a Chiny i
Mandżukuo w przybliżeniu 30 000. Mimo że liczba wyznawców judaizmu przebywających na
tych terenach - na przykład w porównaniu z Polską - była niewielka, to sama ich
obecność w miejscach tak obcych kulturowo i odległych geograficznie jest zaskakująca,
tym samym zaś warta zbadania.
Uciekając przed dyskryminacją i pogromami, ale nie mogąc wjechać do USA czy
Palestyny, Żydzi docierali na tereny okupowane przez Cesarstwo Japonii lub na Archipelag
Japoński.
Japończycy potrzebowali wtedy inwestycji na nowo zajmowanych terytoriach, a także
wpływowych i bogatych sprzymierzeńców na arenie stosunków międzynarodowych, za jakich
- po lekturze sławetnych Protokołów Mędrców Syjonu - uważali właśnie Żydów.
Stereotypy na temat starozakonnych dotarły także do Kraju Kwitnącej Wiśni, lecz w
przeciwieństwie do Europy pewne „przywary" wyznawców judaizmu okazały się
zaletami dla Japończyków pragnących wykorzystać ich dla dobra swego kraju. Dzięki
takiej polityce podczas II wojny światowej Japonia ocaliła tysiące Żydów od
niechybnej śmierci.
Książka odsłania mało znany aspekt polityki japońskiej i wnosi wiele ważnych
szczegółów z życia diaspory żydowskiej w czasach dramatycznej walki o przeżycie
europejskich Żydów, którym Japonia dawała znacznie większą nadzieję niż inne kraje
w tym okresie.
Z recenzji prof. dr. hab. Mikołaja Melanowicza
Joanna M. Guzik, orientalistka, japonistka, doktor nauk
humanistycznych w dziedzinie historii, magister kulturoznawstwa w zakresie Studiów
Blisko- i Dalekowschodnich, asystentka w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu na
Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego,
stypendystka Uniwersytetu Kansai Gaidai w Japonii, członkini Stowarzyszenia „Closer to
Asia" (CTA).
Przedmowa 7
Wstęp 9
Cel pracy 9
Konstrukcja pracy 11
Metoda badawcza 12
Stan badań 13
Uwagi ogólne 16
Nota transkrypcyjna 19
Podziękowania 23
1. Wprowadzenie: Otwarcie Japonii a historia kontaktów japońsko-żydowskich do
czasu utworzenia Mandżukuo w 1932 roku 25
1.1. Pierwsi Żydzi w Japonii 25
1.2. Żydzi w Japonii w erze Meiji (1868–1912) 31
1.3. Początek polityki Japonii wobec Żydów. Pojawienie się Protokołów Mędrców
Syjonu w Japonii 33
2. Stosunek Japonii do kwestii żydowskiej w latach 1932–1938 39
2.1. Polityka Armii Kwantuńskiej wobec Żydów 39
2.2. Polityka rządu Japonii wobec Żydów 52
3. Stosunek Japonii do kwestii żydowskiej w latach 1939–1941 67
3.1. Ograniczenia roku 1939 67
3.2. Lata 1940–1941 85
3.3. Idea państwa buforowego. Plan Fugu 91
3.4. Chiune Sugihara 99
4. Stosunek Japonii do kwestii żydowskiej w latach 1941–1945 111
4.1. Polityka Japonii wobec Żydów do czasu utworzenia getta w Szanghaju w 1943 roku 111
4.2. Polityka Japonii wobec Żydów w latach 1943–1945 117
5. Gminy żydowskie na terenie Japonii w latach 1932–1945 125
5.1. Gminy żydowskie na terenie Archipelagu Japońskiego 126
5.1.1. Jokohama 126
5.1.2. Nagasaki 128
5.1.3. Hokkaido 129
5.1.4. Kobe 129
5.2. Gminy żydowskie w Azji na terenach okupowanych przez Japonię w wyniku działań
wojennych, ważne z perspektywy polityki odnoszącej się do kwestii żydowskiej 134
5.2.1. Harbin 134
5.2.2. Tianjin 139
5.2.3. Szanghaj 139
6. Antysemityzm w Japonii w latach 1932–1945 153
Zakończenie 163
Bibliografia 169
Aneks 181
Premierzy Japonii w latach 1932–1945 183
Imigracja żydowska na Archipelag Japoński w okresie od lipca 1940 do maja 1941 roku –
dane z Raportu z Kobe 184
Imigracja żydowska na Archipelag Japoński w okresie od lipca 1940 do maja 1941 roku –
dane z raportu Żydzi na Dalekim Wschodzie 184
Struktura wiekowa uchodźców, którzy przejechali przez Japonię od 1 lipca 1940 do 31
marca 1941 roku 184
Struktura zawodowa uchodźców, którzy przejechali przez Japonię od 1 lipca 1940 do 31
marca 1941 roku 185
Liczba uchodźców w Japonii od 31 marca 1941 do 15 kwietnia 1941 roku 185
Informacje na temat uchodźców, którzy przejechali przez Japonię od 1 lipca 1940 do 31
marca 1941 roku 185
Struktura płciowa uchodźców, którzy przejechali przez Japonię od 1 lipca 1940 do 31
marca 1941 roku 186
Informacje na temat krajów docelowych uchodźców, którzy wyjechali z Japonii w okresie
od stycznia do kwietnia 1941 roku włącznie 186
Statystyki dotyczące Żydów w Szanghaju w latach 1939–1945 186
Tłumaczenie inskrypcji z macewy Josepha Shimkina 187
Nagrobki żydowskie z Cmentarza dla Obcokrajowców w Jokohamie 189
194 strony, Format: 16.0x23.5cm, oprawa miękka
