Terapia poznawcza zaburzeń lękowych
Praktyczny podręcznik i przewodnik po teorii
Zwięzły i praktyczny podręcznik terapii poznawczej przeznaczony zarówno dla
doświadczonych psychoterapeutów, jak i dla tych, którzy stawiają w tej dziedzinie
dopiero pierwsze kroki.
Czytelnik znajdzie w nim:
szczegółowe omówienie poznawczych modeli zaburzeń lękowych, włącznie z ich
nowymi kierunkami rozwoju
najnowsze zastosowania terapii poznawczej
przykłady kliniczne pokazujące zastosowanie technik terapeutycznych w prawdziwych
sytuacjach
dokładną charakterystykę najważniejszych zaburzeń lękowych
informacje oparte na wieloletnim doświadczeniu w prowadzeniu terapii poznawczej
Książka ta kładzie nacisk na projektowanie i wdrażanie interwencji „czystej”
terapii poznawczej. Zawiera ogólne omówienie diagnozy i podstawowych cech terapii
poznawczej, a także praktyczne wskazówki dotyczące opracowywania i wykonywania
eksperymentów behawioralnych, zadań domowych oraz metod reatrybucji werbalnej. Na końcu
zamieszczono kwestionariusze, skale ocen oraz inne materiały, które można wykorzystać
w pracy z pacjentem.
Adrian Wells wyczerpująco omówił w swej książce popznawczy model zaburzeń lękowych
i pokazał, w jaki sposób szczegółowe poznwcze konceptualizacje konkretnych zaburzeń
decydują o wyborze interwencji terapeutycznych.
Książka ta zawiera najbardziej aktualną teorię zaburzeń lękowych, która w dużej
części została stworzona przez autora. Doktor Wells przedstawiam wiele skutecznych,
łatwych do zastosowania technik poznawczych i żywe przykłady z praktyki klinicznej.
Wartość tej publikacji docenią zarówno studenci, jak i wytrawni terapeuci.
NOTA O AUTORZE, V
PRZEDMOWA, VII
Rozdział 1
WPROWADZENIE – TEORIA POZNAWCZA I MODELE LĘKU, 1
POZNAWCZA TEORIA ZABURZEŃ LĘKOWYCH, 2
Dysfunkcjonalne schematy poznawcze, 3
Negatywne automatyczne myśli, zamartwianie się i obsesje, 5
Rola zachowania, 6
Tendencyjności poznawcze, 8
PODSUMOWANIE OGÓLNEJ TEORII SCHEMATÓW POZNAWCZYCH, 9
DOWODY NA RZECZ TEORII LĘKOWYCH SCHEMATÓW POZNAWCZYCH, 11
Zadania oparte na modelach przetwarzania informacji, 12
Zadania związane z osądem, oceną i pamięcią, 15
ZAGADNIENIE PRZYCZYNOWOŚCI, 15
OD TEORII SCHEMATÓW POZNAWCZYCH DO MODELI KONKRETNYCH ZABURZEŃ, 16
Zaburzenie lękowe z napadami paniki oraz lęk o zdrowie, 17
Fobia społeczna, 18
Uogólnione zaburzenie lękowe, 20
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, 21
KONSTRUKTY WSPÓLNE I ODRĘBNE, 22
PODSUMOWANIE, 23
Rozdział 2
DIAGNOZA – PRZEGLĄD, 24
CELE DIAGNOZY, 24
Pomiar, 25
ZALECANE DODATKOWE NARZĘDZIA DLA POSZCZEGÓLNYCH ZABURZEŃ, 28
Zaburzenie lękowe z napadami paniki i agorafobia, 28
Lęk o zdrowie, 30
Fobia społeczna, 33
Uogólnione zaburzenie lękowe (przewlekłe zamartwianie się), 35
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, 38
SPECYFICZNE SKALE OCENY, 40
WYWIAD DIAGNOSTYCZNY W TERAPII POZNAWCZEJ, 41
Szczegółowy opis przejawianego zaburzenia, 41
Poprzeczna analiza poznawczo-behawioralna, 42
Analiza podłużna, 43
Podstawowe założenia i przekonania, 44
Zastosowanie testów behawioralnych, 44
ORGANIZACJA WYWIADU DIAGNOSTYCZNEGO, 45
WSPÓŁWYSTĘPOWANIE PROBLEMÓW, 46
PODSUMOWANIE, 48
Rozdział 3
TERAPIA POZNAWCZA – PODSTAWOWE CECHY, 50
TECHNIKI POZNAWCZE, 51
TECHNIKI BEHAWIORALNE, 51
ORGANIZACJA TERAPII, 52
Konceptualizacja (sformułowanie) przypadku, 53
Psychoedukacja (zapoznawanie pacjenta z modelem poznawczym), 54
Interwencja ukierunkowana na objawy i schematy poznawcze, 54
Zapobieganie nawrotom, 54
ORGANIZACJA SESJI, 55
Przegląd obiektywnych wskaźników, 55
Ustalenie planu sesji, 56
Wykorzystanie informacji zwrotnych, 57
Wdrożenie specyficznych strategii, 57
Wyznaczanie nowej pracy osobistej pacjenta, 58
Zakończenie sesji, 58
PIERWSZA SESJA TERAPEUTYCZNA, 58
Lista problemów i ustalanie celów – kwestie pierwszeństwa, 59
PROCES TERAPII – ZASADNICZE KWESTIE, 60
Tempo terapii i racjonalne wykorzystanie czasu, 60
Dialog sokratejski, 61
PODSUMOWANIE, 66
Rozdział 4
TERAPIA POZNAWCZA – PODSTAWOWE TECHNIKI, 67
WYDOBYWANIE NEGATYWNYCH AUTOMATYCZNYCH MYŚLI, 67
Dziesięć sposobów wydobywania istotnych negatywnych automatycznych myśli, 69
METODY REATRYBUCJI, 80
Reatrybucja werbalna, 80
Podsumowanie, 92
REATRYBUCJA BEHAWIORALNA, 92
Zastosowanie ekspozycji w terapii poznawczej, 93
Eksperymenty behawioralne, 94
Eksperymenty falsyfikacyjne w terapii zaburzeń lękowych i depresji, 95
Projektowanie i wdrażanie skutecznych eksperymentów, 96
Trudności związane z eksperymentami behawioralnymi, 99
KWESTIE BEZPIECZEŃSTWA W TERAPII, 100
Techniki ukierunkowane na schematy poznawcze w zaburzeniach lękowych, 100
WYDOBYWANIE ZAŁOŻEŃ, 102
Metapoznanie a technika strzałki w dół, 105
Wyobrażenia i schematy, 109
Restrukturyzacja zasad, założeń i przekonań, 109
PODSUMOWANIE, 113
Rozdział 5
ZABURZENIE LĘKOWE Z NAPADAMI PANIKI, 115
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY NAPADÓW PANIKI, 116
POZNAWCZY MODEL PANIKI, 117
OD MODELU POZNAWCZEGO DO KONCEPTUALIZACJI PRZYPADKU, 120
Diagnoza, 120
KONSTRUOWANIE BŁĘDNEGO KOŁA, 122
OPRACOWANIE PODSTAWOWEJ KONCEPTUALIZACJI – UWZGLĘDNIENIE ZACHOWAŃ ZABEZPIECZAJĄCYCH I
UNIKANIA, 125
PSYCHOEDUKACJA, 128
Przykładowe eksperymenty psychoedukacyjne, 129
STRATEGIE REATRYBUCJI, 132
Ewolucja strategii terapeutycznych w napadach paniki, 132
EKSPERYMENTY BEHAWIORALNE, 132
Wskazówki dotyczące skutecznych eksperymentów opartych na indukcji objawów, 133
Zadanie z wywoływaniem hiperwentylacji, 134
Zadania z ćwiczeniami fizycznymi, 136
Strategie ukierunkowane na ucisk w klatce piersiowej, 136
Strategie indukowania zaburzeń wzroku, 137
Doświadczenia dysocjacyjne, 138
Eksperymenty z „udawaniem”, 138
TECHNIKI REATRYBUCJI WERBALNEJ, 138
Poszukiwanie dowodów słuszności sądu, 139
Dziennik napadów paniki, 140
Edukacja i analiza kontrargumentów, 141
Wybrane scenariusze edukacyjne stosowane w napadach paniki, 142
Kontrargumenty, 148
Technika porównywania objawów, 149
Technika sondażu, 152
PRACA NAD UNIKANIEM152
ZAPOBIEGANIE NAWROTOM, 152
Dokumentacja terapii, 153
Przeformułowanie i sesje podtrzymujące, 153
PRZYKŁADOWY PLAN TERAPII, 154
Rozdział 6
HIPOCHONDRIA – LĘK O ZDROWIE, 156
POZNAWCZY MODEL HIPOCHONDRII, 157
Czynniki poznawcze, 159
Zmiany afektywne/fizjologiczne, 160
Reakcje behawioralne, 160
Podsumowanie modelu i nowe kierunki rozwoju, 162
OGÓLNE KWESTIE ZWIĄZANE Z TERAPIĄ, 162
Zaangażowanie w terapię, 163
OD MODELU POZNAWCZEGO DO KONCEPTUALIZACJI PRZYPADKU, 165
PSYCHOEDUKACJA, 169
Przykładowe eksperymenty psychoedukacyjne, 170
STRATEGIE REATRYBUCJI, 172
EKSPERYMENTY BEHAWIORALNE, 173
Testowanie przewidywań pacjenta, 173
Metoda sondażu, 175
Procedury paradoksalne, 175
Konsultacje medyczne w czasie terapii poznawczej, 175
Redukowanie poszukiwania otuchy, 176
Opracowanie planu konsultacji medycznych, 176
Samoobserwacja, 177
TECHNIKI REATRYBUCJI WERBALNEJ, 177
Zapis myśli hipochondrycznych, 178
Wykresy kołowe, 179
Odwrócona piramida, 180
Błędy w myśleniu, 182
Odpowiadanie na myśli i modyfikacja wyobrażeń, 182
Strategia „podwójnego modelu”, 183
Praca nad ruminacjami i zamartwianiem się, 184
Modyfikowanie założeń i przekonań, 186
TECHNIKI OPARTE NA WYOBRAŻENIACH, 191
PRACA NAD ZACHOWANIAMI STANOWIĄCYMI ZAGROŻENIE DLA ZDROWIA, 192
PODSUMOWANIE, 192
PRZYKŁADOWY PLAN TERAPII, 193
Rozdział 7
FOBIA SPOŁECZNA, 195
ISTOTA FOBII SPOŁECZNEJ, 196
POZNAWCZY MODEL FOBII SPOŁECZNEJ, 197
Przetwarzanie antycypacyjne i retrospektywne, 199
Przetwarzanie informacji o Ja społecznym, 199
Założenia i przekonania, 200
Podsumowanie modelu, 201
OD MODELU POZNAWCZEGO DO KONCEPTUALIZACJI PRZYPADKU, 203
Wydobywanie danych do konceptualizacji, 205
Gromadzenie danych do sformułowania przypadku, 205
Przykład testu behawioralnego przeprowadzonego w celu wydobycia danych, 209
PSYCHOEDUKACJA, 213
Przekonywanie pacjenta do roli samoświadomości, 213
Psychoedukacyjne eksperymenty behawioralne, 215
KOLEJNOŚĆ INTERWENCJI TERAPEUTYCZNYCH, 216
MODYFIKOWANIE PRZETWARZANIA INFORMACJI O JA, 217
REATRYBUCJA WERBALNA, 219
Arkusz zrównoważonych danych z otoczenia, 221
Błędy w myśleniu, 221
Wykorzystanie racjonalnych stwierdzeń o sobie, 222
Definiowanie obaw, 222
Praca nad przetwarzaniem antycypacyjnym i rozpamiętywaniem, 223
EKSPERYMENTY BEHAWIORALNE, 223
Sprawdzanie otoczenia, 223
Przezwyciężanie unikania, 225
PRACA NAD ZAŁOŻENIAMI WARUNKOWYMI I PRZEKONANIAMI, 225
Warunkowe założenia, 225
Poszukiwanie alternatywnych danych, 227
Sztywne reguły – zwiększanie „zakresu tolerancji”, 229
Bezwarunkowe negatywne przekonania o sobie, 229
Zapis pozytywnych danych, 230
Strategie interpersonalne, 230
PODSUMOWANIE, 231
PRZYKŁADOWY PLAN TERAPII, 232
Rozdział 8
UOGÓLNIONE ZABURZENIE LĘKOWE, 234
ISTOTA ZAMARTWIANIA SIĘ, 235
Istota zamartwiania się w uogólnionym zaburzeniu lękowym, 236
POZNAWCZY MODEL UOGÓLNIONEGO ZABURZENIA LĘKOWEGO, 236
Reakcje behawioralne, 240
Kontrolowanie myśli, 242
Emocje, 243
WYDOBYWANIE DANYCH DO KONCEPTUALIZACJI, 243
Strategie werbalne służące do wydobywania zamartwiania się typu 2, 244
Diagnoza za pomocą kwestionariuszy, 248
OD MODELU POZNAWCZEGO DO KONCEPTUALIZACJI PRZYPADKU, 250
PSYCHOEDUKACJA, 254
Pytania psychoedukacyjne, 254
Przekonywanie pacjenta do roli metazamartwiania się, 254
Zapis epizodów zamartwiania się, 255
Eksperymenty psychoedukacyjne, 257
MODYFIKOWANIE METAZAMARTWIANIA SIĘ I NEGATYWNYCH PRZEKONAŃ, 259
REATRYBUCJA WERBALNA, 260
Poszukiwanie dowodów słuszności, 260
Dopytywanie się o mechanizm, 261
Podważanie ocen poznawczych dotyczących niekontrolowalności zamartwiania się, 262
Edukacja („normalizacja” zamartwiania się), 263
Techniki wywoływania dysonansu, 264
Techniki oparte na wyobrażeniach, 266
EKSPERYMENTY BEHAWIORALNE, 266
Okresy kontrolowanego zamartwiania się, 266
Podważanie przekonań o niekontrolowalności zamartwiania się, 268
Eksperymenty z utratą kontroli, 268
Testowanie granic zamartwiania się in situ, 269
Zaniechanie kontrolowania myśli, 269
Sondaże, 269
MODYFIKOWANIE POZYTYWNYCH PRZEKONAŃ NA TEMAT ZAMARTWIANIA SIĘ, 270
Strategie oparte na rozbieżności między treścią obaw a rzeczywistością, 270
Eksperymenty z zaniechaniem zamartwiania się, 271
Eksperymenty z intensyfikacją zamartwiania się, 271
MODYFIKOWANIE TENDENCYJNOŚCI POZNAWCZEJ, 272
ODWRACANIE STRATEGII, 273
Nowe zakończenia starych negatywnych scenariuszy, 273
Pozostawienie zamartwiania się własnemu biegowi, 273
Unikanie, 274
PROBLEM WSPÓŁZACHOROWALNOŚCI, 274
PODSUMOWANIE, 275
PRZYKŁADOWY PLAN TERAPII, 276
Rozdział 9
ZABURZENIE OBSESYJNO-KOMPULSYJNE, 278
ROZPOWSZECHNIENIE OBSESJI I KOMPULSJI, 279
POZNAWCZE MODELE ZABURZENIA OBSESYJNO-KOMPULSYJNEGO, 279
Model Salkovskisa, 280
Metapoznawczy model Wellsa i Matthewsa, 281
OGÓLNY MODEL ROBOCZY, 284
OPRACOWANIE KONCEPTUALIZACJI PRZYPADKU, 286
Profil objawów i czynniki wyzwalające, 287
Wydobywanie dysfunkcjonalnych ocen, 287
WYWIAD KONCEPTUALIZACYJNY – PRZYKŁAD KLINICZNY, 289
PSYCHOEDUKACJA, 293
OGÓLNE CELE TERAPII POZNAWCZEJ, 293
REATRYBUCJA WERBALNA, 294
Definiowanie przedmiotu modyfikacji poznawczej i zdystansowana uważność, 294
Zapis Dysfunkcjonalnych Myśli w zaburzeniu obsesyjno-kompulsyjnym, 296
Rozbijanie utożsamienia myśli i działania, 297
Rozbijanie utożsamienia myśli i zdarzenia, 298
Identyfikacja wyobrażeń, 301
REATRYBUCJA BEHAWIORALNA, 302
Ekspozycja i powstrzymywanie reakcji – podejście behawioralne, 302
Ekspozycja i powstrzymywanie reakcji – rekonceptualizacja poznawcza, 303
Podważanie konkretnych przekonań, 305
Powstrzymywanie reakcji – obawy przed skażeniem, 306
Nieobecność myśli, 307
DODATKOWE OKOLICZNOŚCI, 308
Rytuały i unikanie emocjonalne, 308
Redukcja wątpliwości, 309
PODSUMOWANIE, 310
PRZYKŁADOWY PLAN TERAPII, 310
Rozdział 10
DALSZE KIERUNKI ROZWOJU TERAPII POZNAWCZEJ, 313
MODEL SAMOREGULACYJNEJ FUNKCJI WYKONAWCZEJ, 314
IMPLIKACJE TERAPEUTYCZNE MODELU S-REF, 318
Praca z bieżącą aktywnością, 318
Dialog sokratejski, 320
Rozwijanie nowych sposobów przetwarzania informacji, 321
Trening uwagi, 322
METAPOZNANIE A ZABURZENIA LĘKOWE, 324
ZABURZENIA OBSESYJNE, 325
PODSUMOWANIE I WNIOSKI, 327
SKALE OCENY, 329
DODATEK, 337
BIBLIOGRAFIA, 352
INDEKS, 362
368 stron, Format: 15.4x23.0cm, oprawa miękka
