Unia w myśli politycznej Thomasa Jeffersona
Problem Unii zajmował jedno z centralnych miejsc w amerykańskiej myśli politycznej
doby rewolucji i okresu wczesnej republiki. Zresztą pozostał on jednym z
najważniejszych wątków tamtejszej refleksji politycznej aż do wojny secesyjnej.
Wysiłek intelektualny znacznej części – jeśli nie większości – bardzo licznych
wówczas myślicieli politycznych pokolenia rewolucyjnego zmierzał w kierunku
wypracowania optymalnej syntezy „zasady federalnej” (federal principle) oraz
republikanizmu. W Ameryce od początku federalizm łączył się z republikanizmem, w tym
sensie, że amerykańskie republiki rozwijały swą państwowość nie samodzielnie, lecz
w ramach Unii. Początkowo, miała ona charakter stosunkowo luźnej konfederacji. Pod
presją okoliczności doszło jednak do ściślejszej integracji republik, przy czym
refleksja polityczna rozwijana w okresie rewolucyjnym pozwoliła wypracować nową
formułę państwowości, „bliższą Unię”, mającej stanowić alternatywę zarówno
wobec słabej konfederacji, jak i jednolitego państwa, które w warunkach tak rozległego
terytorium, jakie obejmowały Stany Zjednoczone po wojnie o niepodległość nie mogło
utrzymać się e formie republiki.
Jefferson wypracował własną ideę republikańskiej unii federalnej.
Podstawowe zasady, na jakich miała się ona opierać zostały przez niego wypracowane
jeszcze w okresie kolonialnym i rewolucyjnym. Rezolucje Kentucky są niewątpliwie
najważniejszym dokumentem eksponującym doktrynę praw stanowych, prezentującą
właściwą normatywną podstawę tego rodzaju unii. Zostały one ogłoszone oczywiście
już w warunkach obowiązywania Konstytucji z 1787 roku. Niemniej jednak te same akcenty
oraz niezwykle podobny sposób myślenia o zagadnieniach ustrojowych odnajdujemy już w
piśmiennictwie Jeffersona pochodzącym z czasów przed powołaniem do życia federacji
Stanów Zjednoczonych Ameryki.
Dr Tomasz Wieciech – doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Katedrze
Konstytucjonalizmu i Ustrojów Państwowych UJ. Autor monografii Ustroje federalne
Stanów Zjednoczonych, Kanady i Australii (Kraków 2009) oraz Konwenanse
konstytucyjne (Kraków 2011). Stypendysta International Centre for Jefferson Studies.
Prowadził badania w ośrodkach akademickich w Szwajcarii (Uniwersytet we Fryburgu),
Stanach Zjednoczonych (Uniwersytet Virginii) oraz Wielkiej Brytanii (Uniwersytet w
Oksfordzie oraz Uniwersytet w Edynburgu).
Wstęp 11
Rozdział I. Problem Unii w okresie kolonialnym i rewolucyjnym
1. Federalizm imperialny Jeffersona w A Summary View of the Rights of the British America
15
2. Unia amerykańskich państw 33
3. Organizacja terytorialna republikańskiej Unii 48
4. Wzmacnianie więzów Unii 57
5. Konkluzje 79
Rozdział II. Doktryna praw stanowych
1. Geneza 81
2. Teoria umowy konstytucyjnej 93
3. Rząd o ograniczonych uprawnieniach i ścisła wykładnia Konstytucji 106
4. Nullifikacja 124
5. Wartość Unii i prawo do secesji 143
6. Konkluzje 162
Rozdział III. Federalizm, republikanizm i imperium wolności
1. Wszyscy jesteśmy federalistami, wszyscy jesteśmy republikanami 169
2. Republika złożona z doskonałych republik 182
3. Imperium wolności 189
Konkluzje 203
Bibliografia 215
224 stron, Format: 16.0x23.0cm, oprawa miękka