Prawo prywatne międzynarodowe
System Prawa Prywatnego. Tom 20C
Prawo prywatne międzynarodowe – ze względu na obszerność i rozległość
prezentowanej tematyki oraz stopień skompliowania poruszanych w nim zagadnień – jest
przedmiotem analizy trzech tomów Systemu Prawa Prywatnego – Tomu 20A, 20B i 20C. Są to
ostatnie części tworzonego przez lata wielotomowego dzieła, które zyskało uznanie na
rynku prawniczym.
W przedstawianym pierwszym wydaniu Tomu 20C Sytemu Prawa Prywatnego, grono wybitnych
autorów omówiło szczególne kwestie związane prawem prywatnym międzynarodowym.
Niniejsze dzieło wypełni lukę na rynku wydawniczym związaną z niniejszą tematyką.
W dobie integracji unijnej, powszechnej migracji, gospodarczego obrotu
międzynarodowego każdy prawnik może stanąć przed pytaniem: które prawo jest
właściwe w konkretnej sprawie. Odpowiedź można znaleźć w prezentowanym Tomie 20B
Systemu Prawa Prywatnego. Kompleksowe omówienie zagadnień związanych z prawem prywatnym
międzynarodowym przez wybitnych specjalistów jest pomocne w uzasadnieniu wyboru systemu
prawnego (własnego lub obcego państwa) właściwego dla dokonania oceny prawnej
konkretnej sytuacji z zakresu prawa cywilnego, prawa rodzinnego i prawa pracy. Głównym
składnikiem prawa prywatnego międzynarodowego są normy kolizyjne wskazujące prawo
właściwe. Normy te rozgraniczają sfery działania systemów prawnych różnych państw
w przestrzeni przez określenie ich właściwości (kompetencji). Określają kompetencję
sądu do orzekania według treści norm wchodzących w skład takiego albo innego systemu
prawnego, czyli wskazują, jakie prawo (prawo jakiego państwa) powinno stanowić
podstawę rozstrzygnięcia danej sprawy.
Powoływane przez Autorów liczne orzecznictwo i poglądy nie tylko polskiej, ale
także zagranicznej doktryny pozwolą na prawidłowe zastosowanie instytucji prawa
prywatnego międzynarodowego.
Autorzy przedstawili ważne zagadnienia, dotyczące w szczególności:
własności intelektualnej,
zawarcia małżeństwa,
stosunków osobistych i majątkowych miedzy małżonkami,
rozwiązania małżeństwa,
stosunków miedzy rodzicami i dziećmi,
odpowiedzialności rodzicielskiej i opieki nad dziećmi,
przysposobienia,
alimentacji,
związków partnerskich,
problematyki rejestracji stanu cywilnego,
spraw spadkowych,
trustów,
reguł intertemporalnych.
Prezentowana publikacja, w połączeniu z wydanym Tomem 20A i Tomem 20B, składa się
na wyjątkowe, pełne, najwyższej jakości opracowanie z zakresu prawa prywatnego
międzynarodowego.
Zespół autorski tworzą wybitni specjaliści z omawianej dziedziny, przedstawiciele
różnych ośrodków naukowych, a także praktycy. Wymienione zagadnienia opracowano z
najwyższą starannością.
Przedmowa
Wykaz skrótów
Rozdział XV. Prawo właściwe dla powstania i ochrony praw własności
intelektualnej
§ 62. Wprowadzenie
§ 63. Lex lociprotectionis
I. Zasada terytorializmu i uniwersalizmu praw własności intelektualnej
II. Zasada asymilacji
III. Statut autorskoprawny
IV. Statut własności przemysłowej
§ 64. Prawo właściwe do oceny korzystania i ochrony praw własności intelektualnej
I. Wprowadzenie
II. Akty prawa międzynarodowego
III. Rozporządzenie Rzym II
IV. Rozporządzenie Rzym I
V. Prawo unijne
VI. Polska ustawa o prawie prywatnym międzynarodowym
§ 65. Projekty nowych regulacji
I. Uwagi ogólne
II. Zasady CLIP
III. Zasady ALAI
IV. Propozycja japońska
V. Projekt Waseda
Rozdział XVI. Zawarcie małżeństwa
§ 66. Prawna możność zawarcia małżeństwa
I. Pojęcie małżeństwa w prawie prywatnym międzynarodowym
II. Pojęcie prawnej możności zawarcia małżeństwa
III. Uwagi prawnoporównawcze
IV. Prawo polskie
§ 67. Forma zawarcia małżeństwa
I. Uwagi prawnoporównawcze
II. Prawo polskie
III. Legislacja międzynarodowa
§ 68. Nieistnienie, nieważność lub unieważnienie małżeństwa
I. Prawo polskie
II. Konwencje bilateralne
Rozdział XVII. Stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami
§ 69. Uwagi wstępne
§ 70. Stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami w prawie obcym
I. Kształt rozwiązań merytorycznoprawnych a koncepcja małżeństwa
II. Stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami w obcym prawie prywatnym
międzynarodowym - analiza komparatystyczna
§ 71. Prawo właściwe
I. Projekt rozporządzenia Rady UE w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego oraz
uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych w zakresie małżeńskich ustrojów
majątkowych
II. Protokół haski z 23.11.2007 r. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych
(2009/941/WE)
III. Konwencje bilateralne
IV. Ustawa z 4.2.2011 r. - Prawo prywatne międzynarodowe
§ 72. Zakres zastosowania prawa właściwego (na tle PrPrywM z 2011 r.)
I. Zakres zastosowania statutu stosunków osobistych między małżonkami
II. Zakres zastosowania statutu stosunków majątkowych małżonków
III. Zakres zastosowania statutu małżeńskiej umowy majątkowej
IV. Obowiązek alimentacyjny między małżonkami
§ 73. Zmiana statutu (na tle PrPrywM z 2011 r.)
I. Zmiana statutu stosunków majątkowych między małżonkami/statutu małżeńskiej
umowy majątkowej wynikająca z wyboru prawa
II. Zmiana statutu stosunków osobistych i majątkowych między małżonkami jako skutek
zmiany powiązania relewantnego w świetle regulacji z art. 51 PrPrywM z 2011 r.
III. Petryfikacja statutu małżeńskiej umowy majątkowej
§ 74. Przepisy wymuszające swoje zastosowanie
§ 75. Skuteczność małżeńskiego ustroju majątkowego względem osoby trzeciej
będącej wierzycielem - art. 53 PrPrywM z 2011 r. I. Uwagi ogólne
II. Przesłanki stosowania art. 53 PrPrywM z 2011 r.
III. Skutki zastosowania art. 53 PrPrywM z 2011 r.
IV. Przeszkody w stosowaniu art. 53 PrPrywM z 2011 r.
V. Kolizyjnoprawna ochrona osoby trzeciej będącej stroną stosunku nawiązanego z
małżonkiem a projekt rozporządzenia unijnego
Rozdział XVIII. Rozwiązanie małżeństwa
§ 76. Źródła kolizyjnoprawnej regulacji rozwiązania małżeństwa
§ 77. Nieważność, stwierdzenie istnienia (nieistnienia) małżeństwa a rozwiązanie
małżeństwa (art. 50 PrPrywM z 2011 r.)
§ 78. Poszukiwanie prawa właściwego dla rozwiązania małżeństwa
I. Ustalenie kryterium właściwości prawa do oceny rozwiązania małżeństwa
II. Sposób wyznaczenia prawa właściwego dla rozwiązania małżeństwa zgodnie z art.
54 ust. 1-3 PrPrywM z 2011 r.
III. Zagadnienia związane z ustalaniem wspólnego prawa ojczystego małżonków
IV. Miejsce zamieszkania obojga małżonków jako kryterium wskazania prawa właściwego
do oceny rozwiązania małżeństwa
V. Chwila miarodajna dla ustalenia powiązania służącego wskazaniu prawa właściwego w
art. 54 ust. 1 i 2 PrPrywM z 2011 r.
VI. Szczególne zagadnienia związane z poszukiwaniem prawa właściwego do oceny
rozwiązania małżeństwa
§ 79. Zakres zastosowania statutu rozwiązania małżeństwa
I. Sposób rozwiązania małżeństwa
II. Przesłanki (przyczyny) rozwiązania małżeństwa
III. Wina
IV. Skutki rozwodu
§ 80. Separacja
I. Uwagi ogólne
II. Prawo właściwe
III. Zakres zastosowania prawa właściwego
Rozdział XIX. Pochodzenie dziecka oraz odpowiedzialność rodzicielska
§ 81. Uwagi wprowadzające
§ 82. Źródła prawa
I. Znaczenie norm kolizyjnych wobec braku ujednolicenia prawa materialnego na świecie
II. Jurysdykcja krajowa
III. Skuteczność zagranicznych orzeczeń
IV. Rejestracja i dowodzenie stanu cywilnego
§ 83. Kolizyjnoprawne rozbicie spraw ze stosunków między rodzicami a dzieckiem
I. Kwestie częściowe pochodzenia dziecka, przysposobienia, władzy rodzicielskiej i
kontaktów z dzieckiem oraz obowiązku alimentacyjnego
II. Statut pochodzenia dziecka a zakres zastosowania konwencji haskiej z 1996 r
§ 84. Pochodzenie dziecka w świetle PrPrywM z 2011 r. na tle PrPrywM z 1926 r. i PrPrywM
z 1965 r.
§ 85. Obywatelstwo dziecka jako podstawowa okoliczność wyznaczająca prawo właściwe
dla stosunków filiacyjnych
§ 86. Odesłanie zwrotne w sprawach podlegających PrPrywM z 2011 r.
§ 87. Zastrzeżenie nienaruszania przez prawo obce podstawowych zasad polskiego porządku
prawnego dotyczących stosunków filiacyjnych
I. Uwagi wprowadzające
II. Klauzula porządku publicznego oraz normy koniecznego zastosowania forum
III. Możliwość ustalenia pochodzenia dziecka
IV. Pochodzenie człowieka od matki i ojca
V. Pochodzenie dziecka od kobiety, która je urodziła
VI. Inne zasady dotyczące spraw filiacyjnych
§ 88. Zasadnicza właściwość prawa dla ustalenia i zaprzeczenia pochodzenia dziecka
(art. 55 ust. 1 PrPrywM z 2011 r.)
§ 89. Właściwość prawa dla sądowego ustalenia ojcostwa i macierzyństwa (art. 55
ust. 1 i 2 PrPrywM z 2011 r.)
§ 90. Właściwość prawa dla uznania dziecka (art. 55 ust. 3 i 4 PrPrywM z 2011 r.)
§ 91. Przemiany źródeł prawa kolizyjnego dla spraw władzy rodzicielskiej i opieki nad
dzieckiem
I. Wejście w życie konwencji haskiej z 1902 r. w czasie obowiązywania PrPrywM z 1926 r
II. Wejście w życie konwencji haskiej z 1961 r. w czasie obowiązywania PrPrywM z 1965
r.
III. Wyparcie reguł o genezie krajowej przez konwencję haską z 1996 r.
§ 92. Odpowiedzialność rodzicielska w świetle konwencji haskiej z 1996 r.
I. Zakres przedmiotowy reguł konwencyjnych
II. Sprawy nascitumsa
§ 93. Znaczenie kwestii wstępnej pochodzenia dziecka lub przysposobienia dla
odpowiedzialności rodzicielskiej
§ 94. Odesłanie dalsze w sprawach podlegających konwencji haskiej z 1996 r.
§ 95. Zastrzeżenie nienaruszania przez prawo obce podstawowych zasad polskiego porządku
prawnego w sprawach władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem
I. Odwzorowanie natury jako założenie normowania stosunków między rodzicami i
dzieckiem
II. Prawo i obowiązek rodziców sprawowania pieczy nad dzieckiem
III. Zakaz dyskryminacji niektórych dzieci
IV. Zakaz dyskryminacji matki lub ojca
V. Inne zasady
§ 96. Właściwość legisfori w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej (art. 15 ust.
1 konwencji haskiej z 1996 r.)
§ 97. Właściwość prawa państwa zwykłego pobytu dziecka dla sprawowania władzy
rodzicielskiej i opiekuńczej oraz kontaktów z dzieckiem
I. Warunki stosowania środków orzeczonych w państwie poprzedniego zwykłego pobytu
dziecka (art. 15 ust. 3 konwencji haskiej z 1996 r.)
II. Powstanie i ustanie odpowiedzialności rodzicielskiej z mocy prawa lub porozumienia
oraz jej uznanie w innym państwie (art. 16 konwencji haskiej z 1996 r.)
III. Wykonywanie władzy rodzicielskiej bądź opiekuńczej oraz prawa do kontaktu z
dzieckiem (art. 17 konwencji haskiej z 1996 r.)
IV. Stwierdzenie braku odpowiedzialności rodzicielskiej lub orzeczenie o jej pozbawieniu
bądź zmianie sposobu wykonywania (art. 18 konwencji haskiej z 1996 r.)
§ 98. Znaczenie innych okoliczności dla wskazania prawa właściwego w sprawach
odpowiedzialności rodzicielskiej
I. Klauzula ściślejszego związku (art. 15 ust. 2 konwencji haskiej z 1996 r.)
II. Miejsce działania przedstawiciela dziecka (art. 19 konwencji haskiej z 1996 r.)
III. Miejsce położenia majątku dziecka
§ 99. Dwustronne umowy międzynarodowe
Rozdział XX. Przysposobienie
§ 100. Uwagi wprowadzające
I. Ogólna charakterystyka problematyki
II. Jurysdykcja sądów polskich w sprawach o przysposobienie - wzmianka
III. Relacja między ustawowymi a konwencyjnymi normami kolizyjnymi dotyczącymi
przysposobienia
IV. Przysposobienie w rozumieniu PrPrywM z 2011 r.
§ 101. Ustalenie prawa właściwego dla nawiązania przysposobienia
I. Metody wyznaczania prawa właściwego dla nawiązania przysposobienia
II. Geneza polskiej regulacji prawa właściwego dla przysposobienia
III. Prawo właściwe dla przysposobienia według PrPrywM z 1965 r.
IV. Prawo właściwe dla nawiązania przysposobienia według PrPrywM z 2011 r.
§ 102. Sposób przysposobienia
I. Uwagi ogólne o sposobach nawiązania przysposobienia
II. Prawo właściwe dla sposobu nawiązania przysposobienia
III. Wybrane zagadnienia związane z orzekaniem przysposobienia przez organ publiczny
IV. Nawiązanie przysposobienia przez czynność prawną
§ 103. Przesłanki przysposobienia
I. Przesłanki przysposobienia po stronie przysposabiającego
II. Przesłanki przysposobienia po stronie przysposabianego
§ 104. Typ i zewnętrzne przejawy przysposobienia
I. Uwagi wprowadzające
II. Typ przysposobienia
III. Obywatelstwo przysposobionego jako przejaw (efekt) przysposobienia
IV. Nazwisko przysposabianego
§ 105. Skutki przysposobienia
I. Uwagi wprowadzające
II. Prawo właściwe dla skutków przysposobienia w wybranych systemach prawnych
III. Prawo właściwe dla skutków "rodzicielskich" przysposobienia w polskim
prawie
§ 106. Prawo właściwe dla przysposobienia według norm konwencji międzynarodowych
I. Uwagi wprowadzające
II. Konwencje bilateralne regulujące prawo właściwe dla przysposobienia
III. Zasady wskazywania prawa właściwego dla przysposobienia
IV. Prawo właściwe dla przysposobienia wspólnego przez małżonków
V. Prawo właściwe dla rozwiązania przysposobienia
VI. Odmienne metody wskazywania prawa właściwego dla przysposobienia
VII. Ocena kolizyjnych rozwiązań
Rozdział XXI. Zarejestrowane związki partnerskie w prawie prywatnym
międzynarodowym
§ 107. Uwagi wstępne
§ 108. Poszukiwanie prawa właściwego dla zarejestrowanych związków partnerskich
I. Uwagi wstępne
II. Stosowanie norm kolizyjnych dotyczących małżeństwa i małżonków
III. Statut personalny partnerów
IV. Prawo miejsca zwykłego pobytu partnerów
V. Prawo władzy rejestrującej (loi de l‘enregistrement) jako autonomiczne kryterium
służące wskazaniu prawa właściwego
§ 109. Zakres stosowania prawa właściwego dla zarejestrowanego związku partnerskiego
I. Stosunki osobiste między partnerami
II. Stosunki majątkowe między partnerami z zarejestrowanego związku
III. Pozostałe skutki zarejestrowanego związku partnerskiego
IV. Rozwiązanie zarejestrowanego związku partnerskiego
§ 110. Zarejestrowane związki partnerskie a klauzula porządku publicznego
Rozdział XXII. Kolizyjnoprawne aspekty rejestracji stanu cywilnego
§ 111. Wprowadzenie
§ 112. Stan cywilny - pojęcie, kształtowanie oraz sposób wykazania
I. Pojęcie stanu cywilnego
II. Stwierdzenie stanu cywilnego
§ 113. Zdarzenia kształtujące stan cywilny
I. Wstęp
II. Fakty jako zdarzenia determinujące stan cywilny
III. Kształtowanie stanu cywilnego w drodze (zagranicznych) rozstrzygnięć sądowych i
pozasądowych
IV. Czynności prawne z elementem obcym wpływające na stan cywilny
V. Podsumowanie
§ 114. Stwierdzenie treści i stosowanie właściwego prawa obcego przez kierownika USC
I. Wprowadzenie
II. Obowiązki kierownika USC w zakresie ustalenia treści właściwego prawa obcego
III. Obce prawo kolizyjne - problem odesłania
IV. Metody poszukiwania przepisów właściwego prawa obcego
V. Stosowanie prawa obcego i ograniczenia w jego stosowaniu
VI. Problematyka tzw. statutu zastępczego
§ 115. Transkrypcja zagranicznych aktów stanu cywilnego
I. Wstęp
II. Pojęcie i charakter prawny transkrypcji zagranicznego aktu stanu cywilnego
III. Prawo właściwe dla transkrypcji
IV. Odmowa transkrypcji - problem merytorycznej kontroli aktu zagranicznego
V. Samodzielność aktu powstałego w drodze transkrypcji
§ 116. Międzynarodowe uznawanie elementów stanu cywilnego
I. Moc dowodowa zagranicznych dokumentów urzędowych
II. Uznawanie stanu cywilnego na podstawie aktów sporządzonych za granicą
III. Zasada niepodzielności stanu cywilnego a stosunki transgraniczne
IV. Uznawanie imion i nazwisk w Unii Europejskiej
Rozdział XXIII. Alimentacja
§ 117. Uwagi ogólne
§ 118. Źródła regulacji
I. Uwagi ogólne
II. Konwencja nowojorska z 1956 r.
III. Konwencja haska z 1973 r. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych
IV. Konwencja haska z 1973 r. o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń odnoszących się do
obowiązków alimentacyjnych
V. Rozporządzenie alimentacyjne i protokół haski
VI. Prawo polskie
§ 119. Jurysdykcja
§ 120. Prawo właściwe
I. Uwagi ogólne
II. Charakter protokołu haskiego
III. Relacja do innych aktów prawa
IV. Zakres zastosowania
V. Wybór prawa
VI. Brak wyboru prawa
VII. Zakres statutu alimentacyjnego
§ 121. Rozgraniczenie statutów
Rozdział XXIV. Sprawy spadkowe
§ 122. Rozważania wprowadzające
I. Ogólna charakterystyka krajowych uregulowań obcych
II. Próby ujednolicenia regulacji kolizyjnoprawnej na płaszczyźnie międzynarodowej
III. Na drodze ku jednolitemu europejskiemu kolizyjnemu prawu spadkowemu
IV. Stan prawny w Polsce do wejścia w życie ustawy z 2011 r.
§ 123. Prawo właściwe według ustawy z 2011 r. i rozporządzenia spadkowego
I. Wybór prawa właściwego
II. Prawo właściwe w braku wyboru prawa
III. Zakres zastosowania prawa właściwego
Rozdział XXV. Trusty
§ 124. Wprowadzenie
§ 125. Charakterystyka konstrukcji prawnej trustu
I. Trust jako specyficzna instytucja systemów anglo-amerykańskich
II. Stosunki wewnętrzne i zewnętrzne trustu
§ 126. Ustalenie normy kolizyjnej miarodajnej dla trustu - zagadnienie kwalifikacji
I. Uwagi wstępne
II. Doświadczenia kontynentalnych systemów prawnych
III. Kwalifikacja na tle polskiego prawa prywatnego międzynarodowego
IV. Podsumowanie
§ 127. Wskazanie prawa właściwego
I. Uwagi wstępne
II. Ustalanie prawa właściwego dla trustu w państwach common law
III. Konwencja haska o prawie właściwym dla trustów z 1985 r.
IV. Doświadczenia kontynentalnych systemów prawnych i wskazanie prawa właściwego dla
trustu na tle polskiego prawa prywatnego międzynarodowego
§ 128. Zakres zastosowania statutu trustu i rozgraniczenie z polem stosowania innych
statutów
I. Uwagi ogólne
II. Zagadnienie uznawania trustów
III. Ogólny zakres zastosowania statutu trustu
IV. Wyłączenie z zakresu zastosowania statutu trustu "kwestii wstępnych"
związanych z utworzeniem trustu
V. Legitymacja powiernika do występowania przed organami w państwie nieznającym
instytucji trustu
VI. Statut trustu a statut rzeczowy
VII. Statut trustu a statut spadkowy
Rozdział XXVI. Reguły intertemporalne
§ 129. Wprowadzenie
§ 130. Zmiana treści polskiej normy kolizyjnej
I. Zasady ogólne
II. Przepisy ogólne PrPrywM z 2011 r.
III. Osoby, czynności prawne i dawność
IV. Zobowiązania i arbitraż
V. Prawa rzeczowe i własność intelektualna
VI. Prawo rodzinne i opiekuńcze
VII. Sprawy spadkowe
VIII. Inne stosunki prawne
§ 131. Zmiana treści właściwego prawa obcego
I. Zasada stosowania norm intertemporalnych właściwego prawa obcego
II. Wyjątki od zasady
Indeks rzeczowy
872 strony, Format: 15.5x23.5cm, oprawa twarda z obwolutą
