Granice kosmosu granice kosmologii
Czy da się racjonalnie opisać Wszechświat?
Czy nauka może mówić o czymś, czego nie da się i nigdy nie będzie dało
zaobserwować?
Jaki jest związek pomiędzy pierwszymi ułamkami sekund Wszechświata a gatunkiem
ludzkim?
Kosmologia stanowi współcześnie dojrzałą naukę, ufundowaną na wysokiej jakości
obserwacjach oraz solidnej podstawie teoretycznej. Obraz ten zaczyna się jednak
załamywać w miarę posuwania się ku najwcześniejszym chwilom istnienia Kosmosu, kiedy
to krok po kroku, niepostrzeżenie, stosowane przez nas metody i pojęcia naukowe
przestają poprawnie funkcjonować. Rozsądek nakazywałby milczenie, ale kosmolodzy z
każdym rokiem posuwają się dalej w próbie wyjaśnienia… wszystkiego. Obserwatorowi z
zewnątrz trudno jest czasem zrozumieć, gdzie kończy się solidna nauka, a zaczyna
inspirowana nią fantazja. Celem tej książki jest przybliżenie Czytelnikowi, czym jest
Kosmos oraz czym jest kosmologia w kontekście jednej z wielkich współczesnych hipotez
próbujących wyjaśnić najbardziej ogólne własności naszego Wszechświata –
kosmologicznego doboru naturalnego Lee Smolina. Jest to pierwsze w języku polskim tak
wyczerpujące przedstawienie tej teorii, wzbogacone ponadto o komentarz filozoficzny,
dotyczący miejsca człowieka w nauce o Wszechświecie, roli praw przyrody i granicom
obserwacji oraz organicznej jedności świata.
Książka napisana jest przystępnym, ale i precyzyjnym językiem.
Istotne jest, żeby w obliczu dziwności Kosmosu i kosmologii zachować umysł
jednocześnie trzeźwy i otwarty. Z jednej strony warto wiedzieć, które propozycje
należą do solidnej, dobrze potwierdzonej kosmologii obserwacyjnej, a które do
spekulatywnego marginesu nauki. Z drugiej strony powinniśmy się jednak spodziewać, że
z każdym kolejnym odkryciem świat będzie się okazywać coraz to dziwniejszy. Na
granicach poznania musi być dziwnie… Z umysłem jednocześnie trzeźwym i otwartym –
przyjrzyjmy się więc z bliska granicom Kosmosu i granicom kosmologii.
/Fragment wstępu/
Łukasz Lamża – doktor filozofii, specjalizujący się w filozofii
przyrody. Zajmuje się kosmologią i astrofizyką, filozoficznymi aspektami tych dyscyplin
oraz ich powiązaniami z pozostałymi gałęziami nauki. Autor wielu artykułów naukowych
i popularnonaukowych oraz książki Przekrój przez Wszechświat (CCPress 2014).
Wprowadzenie
1. Wstęp
1.1. Struktura książki i ustalenia terminologiczne
2. Kontekst kosmologiczny i filozoficzny
2.1. Fundamentalne parametry teorii fizycznych
2.2. Precyzyjne dostrojenie (fine-tuning) i zasada antropiczna
2.3. Wieloświat
2.4. Podsumowanie
Część "kosmologiczna"
3. Kosmologiczny dobór naturalny (KDN) - wprowadzenie
3.1. Inspiracje
3.2. Prace Smolina oraz dalsze losy jego hipotezy
4. Opis hipotezy KDN
4.1. Wszechświaty się rozmnażają
4.1.1. Informacja w otoczeniu klasycznych osobliwości
4.1.2. Przypadek nieklasyczny
4.2. Istnieje przestrzeń parametrów opisujących wszechświaty - baza dla
"genotypu"
4.2.1. Analogie w tradycyjnej fizyce
4.3. Wszechświaty mają różne liczby potomków
4.3.1. Astrofizyczne czarne dziury - ilu potomków ma "nasz" Wszechświat?
4.3.2. Eliminacja "bezpłodnych" wszechświatów
4.4. Reprodukcji towarzyszy niedoskonała transmisja "genotypu"
4.4.1. Zmienne stałe?
4.4.2. Niewielka zmiana "genotypu"
4.5. W populacji wszechświatów następuje ewolucja
4.5.1. Różnice między ewolucją biologiczną a ewolucją wieloświata Smolina
4.5.2. Ewolucja wieloświata według hipotezy KDN
4.5.3. Metody uniknięcia scenariuszy pesymistycznych
4.6. Istnieją sygnatury tego procesu
5. Przewidywania hipotezy KDN
5.1. Specyfika kosmologii jako nauki dynamicznie się rozwijającej
5.2. Przykładowy argument teoretyczny - masa protonu i neutronu
5.3. Przykładowy test falsyfikacyjny - gwiazdy neutronowe
Część "filozoficzna"
6. Czarne dziury a Homo sapiens
6.1. Problem z abiogenezą
6.2. Problem z rolą przypadku w biologii ewolucyjnej
6.3. Problem z definicją życia i inteligencji
7. Jak istnieją prawa przyrody?
7.1. Dlaczego teorie kosmologii prowadzą do zagadnienia praw przyrody?
7.2. Prawa przyrody i ich zmienność w fizyce klasycznej i naukach szczegółowych
7.3. Prawa przyrody i ich zmienność w klasycznych teoriach pola
7.4. Prawa przyrody w kosmologii fizycznej
7.4.1. Dynamiczne ustalanie się mas cząstek
7.4.2. Parametry inflacji kosmologicznej
7.4.3. Rozwiązanie ontologicznego problemu identyfikacji
7.5. Zmienność praw przyrody w hipotezie KDN
8. Świat jako organiczna jedność - o zasadzie ceteris paribus
8.1. Zasada ceteris paribus - wprowadzenie
8.2. Zasada ceteris paribus w kosmologii fizycznej i hipotezie KDN
8.3. Współzmienność parametrów fundamentalnych
8.4. Współzależność procesów naturalnych
8.5. Podsumowanie
9. Granice obserwacji w kosmologii
9.1. Bezpośrednia obserwacja wczesnych epok ewolucji Kosmosu
9.1.1. Obserwacje promieniowania elektromagnetycznego
9.1.2. Obserwacje neutrin
9.1.3. Obserwacje pozostałych cząstek
9.1.4. Obserwacje fal grawitacyjnych oraz dokonywane za pośrednictwem
"anomalnych" struktur czasoprzestrzennych
9.1.5. Obecna sytuacja kosmologii obserwacyjnej i perspektywy zmian
9.2. Obserwacja w wieloświecie
9.3. Podsumowanie
10. Kosmologiczny dobór naturalny i granice nauki
Aneks
Bibliografia
Indeks
263 stron, Format: 14.0x21.5cm, oprawa twarda