Społeczne funkcjonowanie osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną (w kontekście ich autonomii i podmiotowości)

Celem pracy jest uzupełnienie istniejącej wiedzy na temat aktywności osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną oraz kształtowania się ich autonomii.

Praca została podzielona na jedenaście rozdziałów. Rozdział pierwszy poświęcono zagadnieniu niepełnosprawności intelektualnej. Prześledzono różne definicje niepełnosprawności w ogóle oraz przedstawiono podejście Światowej Organizacji Zdrowia. Rozdział drugi traktuje o społecznym funkcjonowaniu osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną. Wyjaśniono w nim pojęcia: rozwój społeczny, funkcjonowanie społeczne, dojrzałość społeczna, a także scharakteryzowano osoby z lekką niepełnosprawnością intelektualną pod kątem ich funkcjonowania w zakresie umiejętności poznawczych, praktycznych oraz w relacjach z innymi. Zagadnienia dotyczące autonomii i podmiotowości osób z niepełnosprawnością intelektualną zawarto w rozdziałach: trzecim i czwartym. Przedstawiono ustalenia terminologiczne, klasyfikacje, przykłady ujmowania ww. pojęć w koncepcjach filozoficznych, psychologicznych, socjologicznych i pedagogicznych. Zamieszczono informacje dotyczące warunków i wyznaczników rozwoju autonomii, wymiarów podmiotowości (subiektywnego i obiektywnego). W rozdziałach tych ukazany został też stan dotychczasowych badań na temat kształtowania autonomii u osób niepełnosprawnych intelektualnie, a także realizacji zasady podmiotowości w wychowaniu młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. W rozdziale piątym omówiona została metodologia badań własnych, zaś w kolejnym scharakteryzowano organizację i teren badań oraz badaną populację. W rozdziale siódmym zaprezentowano wyniki badań dotyczące autonomii osób z lekkim stopniem niepełnosprawności intelektualnej w poszczególnych zakresach czynności życiowych w percepcji badanych uczniów, a częściowo również ich rodziców i nauczycieli. Oparto się przy tym częściowo na koncepcji Światowej Organizacji Zdrowia, która wyróżniła następujące zakresy autonomii: orientacja w otoczeniu, czynności życiowe, integracja społeczna, poruszanie się w przestrzeni, praca zawodowa i niezależność ekonomiczna. Podmiotowości uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną (rozumianej jako norma postępowania oraz poczucie sprawczości) w perspektywie badanej młodzieży, jej rodziców i nauczycieli, poświęcono rozdział ósmy. W rozdziale dziewiątym przedstawiono, jakie jest społeczne funkcjonowanie uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną w zakresie umiejętności poznawczych (motywacja do nauki, umiejętności językowe, czytanie i pisanie, wyniki w nauce), społecznych/interpersonalnych i praktycznych. Skorzystano tu głównie z danych zebranych od rodziców badanych uczniów. Rozdział dziesiąty poświęcono analizie zależności pomiędzy poczuciem autonomii, podmiotowości i autorewalidacji uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną przez badane grupy (młodzież, rodzice, nauczyciele) a poziomem umiejętności społecznych młodzieży. Rozdział jedenasty to synteza pracy. Zawarte w nim zostało podsumowanie wyników badań oraz implikacje wynikające dla kształcenia osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną.

Wstęp
1. Niepełnosprawność intelektualna
1.1. Niepełnosprawność
1.2. Niepełnosprawność intelektualna jako jeden z rodzajów niepełnosprawności
1.2.1. Nazewnictwo
1.2.2. Definicje
1.2.3. Kryteria i klasyfikacje
1.3. Społeczny kontekst niepełnosprawności intelektualnej

2. Funkcjonowanie społeczne osób z niepełnosprawnością intelektualną lekkiego stopnia
2.1. Rozważania terminologiczne
2.2. Funkcjonowanie poznawcze
2.3. Funkcjonowanie w relacjach interpersonalnych
2.4. Funkcjonowanie w aspekcie umiejętności praktycznych

3. Autonomia osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną
3.1. Autonomia - ustalenia terminologiczne
3.2. Warunki i wyznaczniki rozwoju autonomii
3.3. Stan dotychczasowych badań nad autonomią osób z niepełnosprawnością intelektualną

4. Podmiotowość osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną
4.1. Podmiot i podmiotowość - wybrane ujęcia
4.2. Podmiotowość osób z niepełnosprawnością intelektualną -przegląd stanowisk i badań
4.3. Idea podmiotowości w kształceniu

5. Metodologia badań
5.1. Problematyka badań własnych
5.2. Metody, techniki i narzędzia badań

6. Teren, organizacja badań i charakterystyka badanych osób
6.1. Organizacja i teren badań
6.2. Charakterystyka badanej populacji
6.2.1. Uczniowie z lekką niepełnosprawnością intelektualną
6.2.2. Nauczyciele szkół specjalnych
6.2.3. Rodzice i sytuacja rodzinna uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną

7. Autonomiczne funkcjonowanie uczniów z lekkim stopniem niepełnosprawności intelektualnej
7.1. Ocena własnej samodzielności przez uczniów
7.2. Orientacja w otoczeniu
7.3. Czynności życia codziennego
7.4. Poruszanie się w przestrzeni
7.5. Spędzanie czasu wolnego
7.6. Praca zawodowa
7.7. Niezależność ekonomiczna
7.8. Ogólne poczucie autonomii
7.9. Podsumowanie wyników badań

8.Podmiotowość w interakcjach z uczniami z lekką niepełnosprawnością intelektualną
8.1.Poczucie bycia podmiotem w relacjach z nauczycielami i rodzicami uczniów z lekkim stopniem niepełnosprawności intelektualnej
8.2.Podmiotowość jako norma postępowania z uczniami w opiniach nauczycieli szkół specjalnych
8.3. Podmiotowe traktowanie dzieci i młodzieży z lekką niepełnosprawnością intelektualną w wychowaniu rodzinnym
8.4. Podsumowanie wyników badań

9. Funkcjonowanie społeczne uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną
9.1. Funkcjonowanie w sferze poznawczej
9.2. Funkcjonowanie w relacjach interpersonalnych
9.3. Funkcjonowanie w zakresie umiejętności praktycznych
9.4. Podsumowanie wyników badań

10. Poczucie autonomii i podmiotowość uczniów z lekkim stopniem niepełnosprawności intelektualnej a ich funkcjonowanie społeczne
10.1.Poczucie autonomii uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną a ich funkcj onowanie społeczne
10.2. Poczucie podmiotowości osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną a ich funkcj onowanie społeczne
10.3. Podsumowanie wyników badań

11. Synteza
11.1. Podsumowanie wyników badań
11.2. Implikacje wynikające dla kształcenia osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną
Bibliografia

215 stron, B5, oprawa miękka