Książka jest obszerną monografią o bezpieczeństwie transportu powstałą w ramach
projektu badawczego pt. „Zintegrowany system bezpieczeństwa transportu”, zamówionego
przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2007 roku. Głównym celem trzyletniego
projektu było opracowanie modelu zintegrowanego systemu bezpieczeństwa transportu w
Polsce, traktując integrację bezpieczeństwa w poszczególnych gałęziach, jako warunek
poprawy jakości zarządzania i skuteczności podejmowanych działań profilaktycznych.
Tom I monografii zawiera charakterystykę stanu i systemu bezpieczeństwa
transportu drogowego, kolejowego, lotniczego i wodnego oraz analizy porównawcze bezpieczeństwa
w tych gałęziach transportu. Ponadto omówiono aspekty bezpieczeństwa transportu w ogólnokrajowych
systemach bezpieczeństwa.
W następnych tomach znajdą się m.in. krajowe i międzynarodowe uwarunkowania
integracji systemów bezpieczeństwa, a także koncepcja zintegrowanego systemu
bezpieczeństwa transportu w Polsce.
Monografia ma służyć organom administracji państwowej i samorządowej, instytucjom i
urzędom centralnym odpowiedzialnym za sprawy bezpieczeństwa transportu, a także
studentom kierunków transport i bezpieczeństwo oraz pracownikom naukowym wyższych
uczelni i instytutów badawczo-rozwojowych.
W przygotowaniu:
Tom II. Uwarunkowania rozwoju integracji systemów bezpieczeństwa transportu
Tom III. Koncepcja zintegrowanego systemu bezpieczeństwa transportu w Polsce
Spis treści:
Zespół autorski 13
Słowo wstępne 15
1. Wprowadzenie 23
1.1. Niebezpieczeństwo transportu 24
1.2. Projekt Zintegrowanego Systemu Bezpieczeństwa Transportu 31
1.3. Niezależność badań bezpieczeństwa transportu 35
1.4. Podsumowanie 44
2. Bezpieczeństwo transportu drogowego 49
2.1. Charakterystyka ogólna transportu drogowego 50
2.1.1. Sieć drogowa 50
2.1.2. Pojazdy drogowe i przewozy 51
2.1.3. Infrastruktura transportu zbiorowego 54
2.2. Stan bezpieczeństwa 55
2.2.1. Charakterystyka ogólna wypadków drogowych 55
2.2.2. Czynnik ludzki 60
2.2.3. Infrastruktura drogowa i jej otoczenie 63
2.2.4. Cechy pojazdów drogowych 68
2.3. Zarządzanie bezpieczeństwem 69
2.3.1. System bezpieczeństwa transportu drogowego 69
2.3.2. System zarządzania bezpieczeństwem transportu drogowego 74
2.3.3. Zarządzanie ryzykiem 81
2.3.4. Działania profilaktyczne 84
2.4. System instytucjonalno-prawny 87
2.4.1. Instytucje i ich kompetencje 87
2.4.2. Akty prawne 93
2.5. Ratownictwo i pomoc ofiarom wypadków 103
2.5.1. Powiadamianie o zdarzeniu 103
2.5.2. Ratownictwo na drogach 104
2.5.3. Pomoc ofiarom wypadków 108
2.6. Badania wypadków 110
2.6.1. Bazy danych o wypadkach 110
2.6.2. Prace badawcze 115
2.6.3. Ekspertyzy sądowe 118
2.6.4. Badania przyczyn wypadków 120
2.7. Podsumowanie 122
3. Bezpieczeństwo transportu kolejowego 129
3.1. Charakterystyka ogólna transportu kolejowego 130
3.1.1. Transport pasażerski 131
3.1.2. Transport towarowy 136
3.1.3. Pojazdy trakcyjne 140
3.1.4. Zarządzanie infrastrukturą kolejową 141
3.2. Stan bezpieczeństwa 144
3.2.1. Charakterystyka ogólna wypadków kolejowych 144
3.2.2. Czynnik ludzki 150
3.2.3. Infrastruktura i pojazdy kolejowe 152
3.2.4. Przewozy towarów niebezpiecznych 156
3.3. System instytucjonalno-prawny 159
3.3.1. Instytucje i ich kompetencje 159
3.3.2. Akty prawne 164
3.4. Zarządzanie bezpieczeństwem 165
3.4.1. System zarządzania 165
3.4.2. Świadectwa i standardy 174
3.4.3. Zarządzanie ryzykiem 185
3.4.4. Działania profilaktyczne 192
3.5. Ratownictwo 196
3.5.1. Powiadamianie o zdarzeniu 197
3.5.2. System ratownictwa na kolei 197
3.5.3. System wspomagania ofiar wypadków 204
3.6. Badania wypadków 206
3.6.1. Bazy danych o wypadkach 206
3.6.2. Prace badawcze 207
3.6.3. Metody i procedury badań wypadków 208
3.6.4. Sposoby wdrażania zaleceń po wypadkowych 212
3.7. Podsumowanie 214
4. Bezpieczeństwo transportu lotniczego 219
4.1. Charakterystyka ogólna transportu lotniczego 220
4.2. Stan bezpieczeństwa lotów 224
4.2.1. Charakterystyka ogólna wypadków lotniczych 224
4.2.2. Analiza bezpieczeństwa lotów na podstawie wskaźników statystycznych 227
4.2.3. Analiza stanu bezpieczeństwa lotów 230
4.2.4. Wpływ zarządzania na powstawanie wypadków lotniczych 239
4.2.5. Wnioski 240
4.3. System instytucjonalno-prawny 241
4.3.1. Zintegrowany system bezpieczeństwa lotniczego – instytucje 242
4.3.2. Zintegrowany system bezpieczeństwa lotniczego – system prawny 247
4.3.3. Wpływ zmiany systemu prawa krajowego na statystyki zdarzeń lotniczych 253
4.4. Zarządzanie bezpieczeństwem 254
4.4.1. Systemowe zarządzanie bezpieczeństwem 254
4.4.2. Reaktywne metody zarządzania bezpieczeństwem 256
4.4.3. Proaktywne metody zarządzania bezpieczeństwem 257
4.4.4. Metody analizy ryzyka w zarządzaniu bezpieczeństwem transportu lotniczego 263
4.5. Służba poszukiwania i ratownictwa lotniczego 264
4.5.1. Międzynarodowy aspekt prawny służby poszukiwania i ratownictwa lotniczego 264
4.5.2. Aspekty prawne służby poszukiwania i ratownictwa lotniczego 267
4.5.3. Organizacja i funkcjonowanie służb poszukiwania i ratownictwa lotniczego 270
4.5.4. Wnioski 274
4.6. Badania wypadków lotniczych 274
4.6.1. Zasady ogólne 274
4.6.2. Uprawnienia Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych 277
4.6.3. Procedura badań zdarzeń lotniczych 279
4.6.4. Skład zespołu badawczego 281
4.6.5. Czynności organizacyjne na miejscu zdarzenia 282
4.6.6. Techniczne badanie wypadku lotniczego 289
4.7. Podsumowanie 295
5. Bezpieczeństwo transportu wodnego 301
5.1. Charakterystyka ogólna transportu wodnego 302
5.1.1. Infrastruktura obszarów wodnych 302
5.1.2. Środki transportu 306
5.1.3. Ruch i przewozy 308
5.1.4. Zarządzanie ruchem 312
5.2. Stan bezpieczeństwa 318
5.2.1. Charakterystyka ogólna stanu bezpieczeństwa 318
5.2.2. Rodzaje i okoliczności wypadków 320
5.2.3. Uczestnicy wypadków 323
5.2.4. Zachowanie uczestników ruchu 324
5.2.5. Grupy wysokiego ryzyka 327
5.2.6. Lokalizacja stref wysokiego ryzyka 331
5.2.7. Prognozy bezpieczeństwa transportu wodnego 335
5.3. System instytucjonalno-prawny 337
5.3.1. Organy bezpieczeństwa transportu wodnego 337
5.3.2. Akty prawne 337
5.4. Zarządzanie bezpieczeństwem 340
5.4.1. Zarządzanie bezpieczeństwem w transporcie morskim 340
5.4.2. System monitoringu zagrożeń bezpieczeństwa 343
5.4.3. Ocena poziomu bezpieczeństwa 347
5.5. Działania profilaktyczne 350
5.5.1. Działanie edukacyjne 350
5.5.2. System prewencji 355
5.5.3. Założenia do projektu Krajowego Systemu Bezpieczeństwa Morskiego 357
5.6. Ratownictwo 359
5.6.1. Organizacja Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa 359
5.6.2. System przeciwdziałania zanieczyszczeniom morza 363
5.6.3. System współdziałania z innymi jednostkami organizacyjnymi 367
5.7. Badania wypadków 372
5.7.1. Bazy danych wypadków morskich 372
5.7.2. Analizy na podstawie baz danych o wypadkach 375
5.7.3. System badań przyczyn wypadków 377
6. Aspekty bezpieczeństwa transportu w ogólnokrajowych systemach bezpieczeństwa
385
6.1. System bezpieczeństwa narodowego RP 386
6.1.1. Struktura systemu 386
6.1.2. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP 386
6.1.3. Zarządzanie kryzysowe 389
6.2. System bezpieczeństwa i porządku publicznego 401
6.2.1. Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w ruchu drogowym 401
6.2.2. Ochrona granicy i kontrola ruchu granicznego 411
6.2.3. Inspekcja transportu i przewozów drogowych 426
6.3. System ratownictwa i ochrony ludności 436
6.3.1. Wprowadzenie 436
6.3.2. Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy 437
6.3.3. Państwowe Ratownictwo Medyczne 443
6.4. System opieki zdrowotnej 447
6.4.1. Podstawa działania 447
6.4.2. Struktura organizacyjna Systemu Ochrony Zdrowia 448
6.4.3. Strategia działania 455
6.5. System dozoru technicznego 461
6.5.1. Podstawa działania 461
6.5.2. Struktura organizacyjna i kompetencje 461
6.5.3. Strategia działania 463
7. Analiza porównawcza bezpieczeństwa transportu drogowego, kolejowego,
lotniczego i wodnego 465
7.1. Cele i zakres analizy 466
7.2. Ogólne cechy systemów transportu 466
7.2.1. Człowiek w systemie transportu 466
7.2.2. Infrastruktura techniczna 467
7.2.3. Ruch i przewozy 469
7.3. Wypadki transportowe 472
7.3.1. Liczby i wskaźniki wypadków 472
7.3.2. Okoliczności i przyczyny wypadków 476
7.4. Zarządzanie bezpieczeństwem 477
7.4.1. Struktury organizacyjne i ich kompetencje 477
7.4.2. Monitoring i badania wypadków 478
7.5. Podsumowanie i zalecenia do dalszych działań 479
480 stron, oprawa twarda
