Kontrola zarządcza i audyt w jednostkach samorządowych.
Projektowanie oraz metody oceny systemu zarządzania
Publikacja przygotowana dla koordynatorów ds. kontroli zarządczej, kierownictwa oraz
osób odpowiedzialnych za kontrolę zarządczą i audyt w jednostkach samorządowych.
Nowa ustawa o finansach publicznych wprowadziła kontrolę zarządczą. Wiele osób ma
problem jak włączyć i wykorzystać kontrolę zarządczą i audyt w projektowaniu
ogólnego systemu zarządzania jednostką.
W publikacji przedstawiono organizację systemu kontroli zarządczej
– rolę poszczególnych elementów ją tworzących, a także wykorzystanie
poszczególnych postulatów standardów kontroli zarządczej w budowaniu nowej koncepcji
zarządzania na poziomie jednostek samorządowych.
O sukcesie działania kontroli zarządczej w dużej mierze decyduje wewnętrzna ocena
jej skuteczności - wyrażona przez samych uczestników tego systemu. Samoocena jest
ważna w tych jednostkach gdzie nie istnieje prawny obowiązek prowadzenia audytu
wewnętrznego. Z tego też względu w książce przedstawiono procedurę samooceny
łącznie w kompletem gotowych list ewaluacyjnych.
W publikacji, w sposób przejrzysty, opisano ewaluację kontroli zarządczej w
wybranych obszarach działania jednostki samorządowej tj.: sprawozdawczość budżetowa,
udzielanie i rozliczanie dotacji celowych, organizacja systemu rachunkowości. Autor,
doboru przedmiotowych obszarów dokonał celowo – z uwagi na pojawiające się w nich
liczne dysfunkcje, które w konsekwencji generują poważne ryzyko związane z naruszeniem
dyscypliny finansów publicznych.
Elementem składowym kontroli zarządczej jest niezależny i obiektywny audyt
wewnętrzny, którego celem jest wspieranie kierownika jednostki w realizacji celów i
zadań, poprzez systematyczną ocenę tego systemu oraz czynności doradcze. Z uwagi na
wprowadzone przez ustawodawcę nowe rozwiązania w tym zakresie – w książce opisano
regulacje systemu audytu wewnętrznego ze szczególnym uwzględnieniem samorządu
terytorialnego.
Wszystkie dokumenty, które znajdują się w książce są dostępne w wersji
elektronicznej na www.ekspertbeck.pl
Wprowadzenie
Notka biograficzna
Wykaz skrótów
1.Samorząd terytorialny w Polsce - zagadnienia wstępne
1.1. Wybrane źródła prawa dotyczące gospodarki finansowej samorządu terytorialnego
1.2. Istota i cechy samorządu terytorialnego
1.2.1. Definicje samorządu terytorialnego
1.2.2. Cechy samorządu terytorialnego
1.3. Ogólne zagadnienia dotyczące ustroju samorządu terytorialnego
1.3.1. Majątek JST
1.3.2. Nadzór nad mieniem JST
1.4. Realizacja zadań publicznych przez samorząd terytorialny
2. Samorządowe formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych
2.1. Podmioty tworzące sektor finansów publicznych
2.2. Jednostka budżetowa
2.3. Samorządowe zakłady budżetowe
2.4. Samorządowe instytucje kultury
2.5. Spółki handlowe
3. Organizacja kontroli zarządczej w samorządzie terytorialnym
3.1. Pojęcie kontroli zarządczej
3.2. Cele kontroli zarządczej
3.3. Kontrola zarządcza a kontrola finansowa
3.4. Dwa poziomy kontroli zarządczej
3.5. Odpowiedzialność za funkcjonowanie kontroli zarządczej
3.6. Rola głównego księgowego w systemie kontroli zarządczej
4. Postulaty standardów kontroli zarządczej - ujęcie praktyczne
4.1. Istota i cele standardów kontroli zarządczej
4.2. Środowisko wewnętrzne
4.3. Cele i zarządzanie ryzykiem
4.4. Mechanizmy kontroli
4.5. Informacja i komunikacja
4.6. Monitorowanie i ocena
5. Proces samooceny systemu kontroli zarządczej
5.1. Istota samooceny kontroli zarządczej
5.1.1. Monitoring kontroli
5.2. Zakres pojęciowy samooceny
5.3. Wybrane metody przeprowadzania samooceny kontroli zarządczej
5.3.1. Kwestionariusz ankiety
5.3.2. Samoocena - czynniki korzystne dla organizacji
5.3.3. Istotne zagrożenia płynące z samooceny
5.3.4. Etapy przeprowadzania procesu samooceny - założenia organizacyjne
5.3.5. Przykładowe pytania kwestionariusza ankiety kierowanego do kierownika komórki
organizacyjnej - podejście systemowe
5.3.6. Przykładowe pytania kwestionariusza ankiety kierowanego do pracowników jednostki
- podejście systemowe
5.3.7. Wykres Gantta
5.3.8. Diagram okienkowy przebiegu informacji
5.3.9. Diagram Ishikawy
6. Specjalistyczne organy nadzoru i kontroli w ocenie funkcjonowania systemu
zarządzania
6.1. Najwyższa Izba Kontroli
6.1.1. Podstawy prawne działalności kontrolnej NIK
6.1.2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy kontroli NIK
6.1.3. Kryteria kontroli NIK stosowane w ocenie funkcjonowania kontroli zarządczej
jednostek samorządu terytorialnego
6.1.4. Postępowanie kontrolne NIK
6.1.5. Zadania i uprawnienia kontrolerów NIK
6.1.6. Kontrola NIK w zakresie funkcjonowania kontroli zarządczej w JST
6.2. Regionalne izby obrachunkowe
6.2.1. Podstawy prawne działania RIO
6.2.2. Zadania regionalnych izb obrachunkowych
6.2.3. Uprawnienia inspektora kontroli
6.2.4. Organizacja regionalnych izb obrachunkowych
6.2.5. Wyniki działalności nadzorczej RIO
6.2.6. Wybrane nieprawidłowości ustalane w trakcie kontroli RIO
6.3. Kontrola prowadzona przez wojewodę
6.3.1. Podstawy prawne przeprowadzania kontroli
6.3.2. Kontrola w trybie zwykłym
6.3.3. Kontrola w trybie uproszczonym
6.3.4. Czynności kontrolne
6.4. Kontrola skarbowa
6.4.1. Istota i cele kontroli skarbowej
6.4.2. Zakres podmiotowy kontroli skarbowej
6.4.3. Kontrola skarbowa środków Unii Europejskiej
6.4.4. Postępowanie kontrolne
6.5. Biegli rewidenci
6.5.1. Audyt w systemie rachunkowości
6.5.2. Ustawa o biegłych rewidentach
6.5.3. Sprawozdania finansowe
6.6. Państwowa Inspekcja Pracy
6.6.1. Ustawa o PIP
6.6.2. Zadania PIP i postępowanie kontrolne
7. Uwarunkowania prawno-organizacyjne funkcjonowania systemu rachunkowości
7.1. Pojęcie i funkcje rachunkowości
7.2. Podstawy prawne rachunkowości
7.3. Prowadzenie ksiąg rachunkowych - ogólne zasady
7.4. Aktywa i pasywa
7.4.1. Ustalanie rzeczywistego stanu aktywów i pasywów
7.4.2. Wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego
7.5. Sporządzanie sprawozdań finansowych
7.5.1. Cechy prawidłowego sprawozdania finansowego
7.5.2. Zakres i szczegółowość informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym
7.5.3. Zasady, którymi należy kierować się przy opracowaniu danych rachunkowych
wykorzystywanych w sprawozdaniu finansowym. Wiarygodność sprawozdania
7.5.4. Elementy sprawozdania jednostek budżetowych i samorządowych zakładów
budżetowych
7.5.5. Bilans - charakterystyka ogólna
7.5.6. Rachunek zysków i strat
7.5.7. Informacja dodatkowa
7.6. Zasady przechowywania dowodów księgowych
7.7. Kwestionariusze ewaluacji do oceny funkcjonowania systemu rachunkowości
7.7.1. Przedmiot oceny - Dokumentacja opisująca w jednostce przyjęte zasady -
(politykę) rachunkowości
7.7.2. Przedmiot oceny - Dowody księgowe - wymagania ustawowe
7.7.3. Przedmiot oceny - Zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych
8. Ocena rzetelności sporządzania sprawozdawczości budżetowej
8.1. Przejrzystość i jawność finansów publicznych
8.2. Istota i cele sprawozdawczości budżetowej
8.3. Dane wykazywane w sprawozdaniach
8.4. Dysfunkcje w sprawozdawczości budżetowej - wybrane zagadnienia
8.5. Naruszenie dyscypliny finansów publicznych w zakresie sprawozdawczości budżetowej
8.6. Kwestionariusze ewaluacji w zakresie oceny rzetelności sporządzanych sprawozdań
budżetowych
8.6.1. Przedmiot oceny - Ogólne zasady sporządzania sprawozdań budżetowych w JST
8.6.2. Przedmiot oceny - Ocena rzetelności sporządzenia sprawozdania budżetowego Rb-27S
miesięcznego/rocznego z wykonania planu dochodów
budżetowych jednostki samorządu terytorialnego
8.6.3. Przedmiot oceny - Ocena rzetelności sporządzenia sprawozdania budżetowego Rb-28S
miesięcznego/rocznego z wykonania planu wydatków
budżetowych jednostki samorządu terytorialnego
8.6.4. Przedmiot oceny - Ocena rzetelności sporządzenia sprawozdania budżetowego
Rb-27ZZ kwartalnego z wykonania planu dochodów związanych
z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych
jednostkom samorządu terytorialnego ustawami
8.6.5. Przedmiot oceny - Ocena rzetelności sporządzenia sprawozdania budżetowego Rb-PDP
- rocznego z wykonania dochodów podatkowych gminy/miasta na prawach powiatu
9. Udzielanie i rozliczanie dotacji celowych dla podmiotów niezaliczanych do
sektora finansów publicznych
9.1. Istota i pojęcie dotacji celowej - zagadnienia wstępne
9.2. Umowa o dotację
9.2.1. Elementy i cechy umowy
9.2.2. Czynniki ryzyka związane z umową dotacyjną
9.3. Rozliczenie dotacji celowej
9.3.1. Zasady rozliczenia a kontrola zarządcza
9.3.2. Zwrot dotacji do budżetu JST
9.4. Ryzyko związane z ewidencją księgową dotacji w JST
9.5. Dyscyplina finansów publicznych w zakresie dotacji - wybrane z orzecznictwa
9.6. Kwestionariusze ewaluacji do oceny systemu udzielania i rozliczania dotacji celowych
dla podmiotów niezaliczanych do sektora finansów publicznych
9.6.1. Przedmiot oceny - Poprawność złożonej oferty na realizację zadania publicznego
9.6.2. Przedmiot oceny - Poprawność sporządzonej umowy dotacyjnej
9.6.3. Przedmiot oceny - Sprawozdanie częściowe/końcowe z wykonania zadania
publicznego
10. Regulacje audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych
10.1. Pojęcie audytu wewnętrznego
10.2. Cele i zakres audytu wewnętrznego
10.3. Postulat niezależności i obiektywizm audytu
10.4. Standardy audytu wewnętrznego
10.5. Jednostki zobligowane z mocy prawa do prowadzenia audytu
10.5.1. Jednostki zobligowane do prowadzenia audytu bez względu na kwotę progową
10.5.2. Jednostki zobligowane do prowadzenia audytu po przekroczeniu kwoty progowej
10.6. Dobrowolny audyt wewnętrzny
10.7. Dwie formy prowadzenia audytu wewnętrznego
10.8. Zadania wójta związane z audytem wewnętrznym
10.9. Audytorzy
10.9.1. Wymogi formalne i kwalifikacje audytora wewnętrznego
10.9.2. Audytor wewnętrzny
10.9.3. Usługodawca zewnętrzny
10.9.4. Niezależność organizacyjna kierownika komórki audytu wewnętrznego
10.9.5. Ochrona stosunku pracy audytora wewnętrznego
10.10. Warunki prowadzenia audytu
10.11. Plan audytu wewnętrznego
10.11.1. Zasady sporządzania planu audytu
10.11.2. Procedura sporządzenia planu audytu
10.11.3. Sprawozdanie z wykonania planu
10.12. Upoważnienie do audytu wewnętrznego
10.13. Koordynacja systemu audytu w JSFP
10.14. Kompetencje Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej (GIKS) w zakresie audytu
wewnętrznego
10.15. Obowiązek informacyjny kierownika jednostki w przedmiocie realizacji audytu
wewnętrznego
10.15.1. Podstawy prawne
10.16. Dokumentacja
10.16.1. Notatka informacyjna w sprawie przeprowadzenia i dokumentowania audytu
wewnętrznego
10.16.2. Opinia audytora wewnętrznego w zakresie zleconych czynności doradczych
10 16.3. Wniosek o udzielenie czynności doradczych
10 16.4. Arkusz ustaleń realizacji celów kontroli zarządczej
10.16.5. Protokół z narady.otwierającej audyt
10.16.6. Protokół narady zamykającej audyt wewnętrzny
10.16.7. Sprawozdanie z audytu wewnętrznego
10.16.8. Upoważnienie do przeprowadzenia audytu wewnętrznego
10.16.9. Rejestr wydanych upoważnień do przeprowadzenia audytu wewnętrznego
332 strony, Format: 16.5x23.8cm, oprawa miękka
