Wolność słowa w orzecznictwie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych i
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Analiza porównawcza
Wybór tematu należy uznać za wyjątkowo trafny, a samą monografię nie tylko za
potrzebną, ale wręcz niezbędną na obecnym etapie dyskursu publicznego w Polsce.
Neleżałoby jedynie życzyć, aby z tekstem dr. Jacka Skrzydły zapoznali się nie tylko
przedstawiciele nauki, wśród których spotyka się on niewątpliwie z entuzjastycznym
przyjęciem, lecz w pierwszym rzędzie praktycy, dziennikarze, redaktorzy naczelni i
wydawcy prasy. Książka stanie się także niezbędna w codziennej pracy sędziów,
prokuratorów, adwokatów i radców prawnych zajmujących się funkcjonowaniem środków
społecznego przekazu oraz odpowiedzialnością dziennikarzy. Życzyć sobie należałoby
także i tego, aby lekturze tego tekstu oddali się politycy podejmujący trud stanowienia
prawa dotykającego sfery wolności słowa.
Z recenzji prof. dr. hab. Jacka Sobczaka
Użyte skrótowce
Wstęp
1. Uwagi wprowadzające
2. Uzasadnienie wyboru przedmiotu pracy i koncepcji badań
3. Źródła
4. Kwestie terminologiczne
Rozdział I
Funkcje Sądu Najwyższego USA i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i poziom
standardów ochrony
1.1. Standard amerykański
1.2. Standard strasburski
1.3. Interakcje między standardami
1.4. Wnioski
Rozdział II
Pierwsza Poprawka do Konstytucji USA
2.1. Zasady ogólne
2.2. Antecedencje - James Madison i Karta Praw
2.3. Sedition Act z 1918 roku i formuła clear andpresent danger sędziego O. W. Holmesa -
wolność słowa w odwrocie
2.4. New York Times v. Sullivan: Alexander Meiklejohn i czas "tańca na ulicy"
2.5. Od Brandenburg v. Ohio do Holder v. Humanitarian Law Project - zamek na piasku?
Rozdział III
Art. 10 Europejskiej konwencji praw człowieka
3.1. Prace przygotowawcze
3.2. Handyside v. Wlk. Brytania i Sunday Times v. Wlk. Brytania (1) - narodziny standardu
3.3. Lingens v. Austria, Worm v. Austria, Muller v. Szwajcaria, Sunday Times (2), Guardian
i Observer v. Wlk. Brytania, Barthold v. RFN, Castells v. Hiszpania, Glasenapp i Kosiek v.
RFN - budowanie standardu
3.3.1. Swoboda wypowiedzi w debacie publicznej
3.3.2. Wypowiedzi komercyjne
3.3.3. Swoboda wypowiedzi urzędników publicznych
3.3.4. Krytyka sądów i sędziów
3.3.5. Wypowiedzi artystyczne
3.3.6. Zakaz wypowiedzi
3.3.7. Strasburskie acąuis
3.4. Von Hannover v. RFN (1), MGNLimited v. Wlk. Brytania i Von Hannover v. RFN (2) -
zagrożenia dla standardu
Rozdział IV
Płaszczyzny obowiązywania regulacji chroniących wolność słowa
4.1. Standard amerykański - doktryna state action
4.1.1. Istota state action
4.1.2. Public function exception i entanglement exception - wyjątki od state action
4.1.3. Nieobecność koncepcji obowiązków pozytywnych
4.2. Standard europejski - identyfikacja płaszczyzn obowiązywania Konwencji
4.2.1. Wertykalny skutek Konwencji
4.2.2. Horyzontalny skutek Konwencji
4.2.3. Koncepcja obowiązków pozytywnych
4.2.4. Horyzontalny skutek Konwencji w tle koncepcji obowiązków pozytywnych
4.2.4.1. Problematyczne przypisanie zachowania państwu
4.2.4.2. Przekroczenie kompetencji ratione materiae
4.2.4.3. Wadliwe stosowanie klauzuli limitacyjnej
4.2.4.4. Problemy z określeniem szerokości marginesu swobodnej oceny
4.2.5. Krytyka horyzontalnego skutku Konwencji
Rozdział V
Granice legalności ingerencji w wolność słowa
5.1. Aksjologiczne podstawy wolności słowa
5.1.1. Uwagi wstępne
5.1.2. Teoria demokracji
5.1.3. Teoria marketplace of ideas
5.1.4. Inne uzasadnienia
5.1.5. Adaptacja koncepcji amerykańskich na grunt europejski
5.2. Próba rekonstrukcji klauzuli limitacyjnej Pierwszej Poprawki
5.2.1. Teoria dwóch stopni konstytucyjnej ochrony wolności słowa
5.2.2. Content-based restrictions
5.2.3. Content-neutral restrictions
5.2.4. Doktryna secondary effect
5.3. Strasburska klauzula limitacyjna
5.3.1. Pojęcie "ingerencji"
5.3.2. Warunek ustawowej podstawy ingerencji
5.3.3. Katalog celów uzasadniających ingerencję
5.3.4. "Konieczność" ingerencji w społeczeństwie demokratycznym
5.4. Strict scrutiny testv. margines swobodnej oceny
5.4.1. Strict scrutiny test jako czynnik wzmacniający standard amerykański
5.4.1.1. Alokacja ciężaru dowodu
5.4.1.2. Elementy strict scrutiny test
5.4.1.3. Intermediate scrutiny test i rationale basis test
5.4.2. Margines swobodnej oceny jako czynnik osłabiający standard europejski
5.4.2.1. Istota i uzasadnienie doktryny
5.4.2.2. Margines swobodnej oceny w sprawach na tle art. 10 Konwencji
5.5. Wnioski
Rozdział VI
Analiza poziomów ochrony gwarantowanej przez oba standardy
6.1. Wypowiedzi symboliczne
6.1.1. Standard amerykański
6.1.2. Standard europejski
6.1.3. Wnioski
6.2. Wolność słowa w ujęciu negatywnym
6.2.1. Standard amerykański
6.2.1.1. Nakaz wypowiedzi anrmującej
6.2.1.2. Czy obywatele muszą być ruchomymi słupami ogłoszeniowymi?
6.2.1.3. Odmowa składania zeznań w postępowaniu prawnym
6.2.1.4. Przysięga lojalności i nakaz ujawnienia afiliacji politycznych
6.2.1.5. Nakaz wypowiedzi w relacji horyzontalnej
6.2.1.6. Daniny publiczne a swoboda wypowiedzi
6.2.1.7. Miami Herald v. Tornillo, czyli wolność bez odpowiedzialności
6.2.2. Standard strasburski
6.2.2.1. Identyfikacja problemu na przykładach closed shops agreements i prawa do życia
6.2.2.2. Orzecznictwo strasburskie w przedmiocie nakazu wypowiedzi
6.2.2.3. Prawo do repliki
6.2.3. Wnioski
6.3. Wypowiedzi nawołujące do naruszenia prawa
6.3.1. Standard amerykański
6.3.2. Standard europejski
6.3.3. Wnioski
6.4. Wolność słowa osób zatrudnionych przez państwo
6.4.1. Standard amerykański
6.4.1.1. Podejmowanie i prowadzenie działalności politycznej
6.4.1.2. Udział w organizacjach wywrotowych
6.4.1.3. Swoboda wypowiedzi w związku z zajmowanym stanowiskiem
6.4.2. Standard europejski
6.4.2.1. Swoboda wypowiedzi w służbach mundurowych
6.4.2.2. Ograniczenia działalności publicznej funkcjonariuszy publicznych
6.4.2.3. Członkostwo w organizacjach wywrotowych
6.4.2.4. Problemy z identyfikacją chronionego prawa
6.4.3. Wnioski
6.5. Wolność słowa w debacie publicznej
6.1. Standard amerykański
6.5.1.1. "Centralne znaczenie" Pierwszej Poprawki
6.5.1.2. Problemy definicyjne
a) "urzędnik publiczny"
b) "osoba publiczna"
c) "sprawa publiczna" i "sprawa prywatna"
6.5.1.3. Ciężar dowodu
6.5.1.4. Actual malice
6.5.1.5. Umyślne spowodowanie krzywdy emocjonalnej
6.5.1.6. Punitive damages i problematyka sankcji
6.5.2. Standard strasburski
6.5.2.1. W poszukiwaniu leadingcase
6.5.2.2. Osoba publiczna
6.5.2.3. Sprawa publiczna
6.5.2.4. Reguły staranności dziennikarskiej
6.5.2.5. Ciężar dowodu
6.5.2.6. Wypowiedzi o faktach i sądy ocenne
6.5.2.7. Problematyka sankcji
6.5.3. Wnioski
Podsumowanie
Bibliografia
Orzecznictwo
Literatura
650 stron, Format: 16.0x22.5cm, oprawa miękka
