Style myślenia przestępczego
Podstawy teoretyczne i diagnostyczne
Celem pracy jest wyróżnienie stylów myślenia nieletnich dziewcząt i chłopców
– wobec których toczy się postępowanie sądowe – oraz określenie
psychospołecznych i osobowościowych czynników warunkujących styl myślenia
przestępczego nieletnich.
Postawienie takiego celu wynika ze stwierdzenia, iż problematyka demoralizacji osób
nieletnich odnosiła się w głównej mierze do teorii behawiorystycznych i
psychoanalitycznych. Wyróżnienie stylów myślenia przestępczego nieletnich pozwoli na
ukazanie różnic versus podobieństw w sposobie myślenia tych osób, w zakresie
postrzegania świata, innych i siebie. W książce została ustalona wielopłaszczyznowa
zależność między wyróżnionymi stylami myślenia o charakterze przestępczym a
przejawami negatywnego funkcjonowania środowiska rodzinnego – przede wszystkim
psychospołecznego funkcjonowania opiekunów (rodziców) nieletnich, jak również między
wybranymi cechami osobowościowymi nieletnich.
Jako biegły sądowy, pracownik Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego, autorka
przeprowadziła badania psychologiczne w sprawach karnych osób nieletnich, dostrzegając,
iż proces diagnozy osób nieletnich jest zawężony do wybranych zmiennych
psychologicznych, co nie stanowi kompleksowej diagnozy psychologicznej. W dość
ograniczonym stopniu weryfikuje się system poznawczy w kontekście sposobu przetwarzania
informacji społecznych. Dodać należy, iż określenie procesu przetwarzania informacji
stanowi znaczący czynnik determinujący zachowanie jednostki. W Polsce niestety, na
gruncie psychologii nie występuje narzędzie badawcze/diagnostyczne weryfikujące procesy
myślenia osób skłonnych do działań antyspołecznych.
W publikacji autorka przedstawiała Inwentarz Stylów Myślenia G. Waltersa w
adaptacji Magdaleny Rode. Celem jego skonstruowania było dostarczenie psychologom
odpowiedniego narzędzia psychometrycznego umożliwiającego oszacowanie profilu stylów
myślenia osób nieletnich na potrzeby przede wszystkim ekspertalno-sądowe.
Wstęp
ROZDZIAŁ 1. Pojęcie procesu i mechanizmu myślenia w psychologii
1.1. Definicje procesu myślenia
1.2. Klaryfikacje różnych rodzajów myślenia
1.3. Struktura i mechanizm myślenia
1.4. Myślenie a proces rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji
ROZDZIAŁ 2. Rola myślenia w wyjaśnianiu zachowań przestępczych
2.1. Pojęcie stylu myślenia w kontekście różnych teorii poznawczych
2.1.1. Struktura systemu poznawczego człowieka
2.1.2 Rola stylów myślenia w zachowaniu człowieka
2.2. Rola systemu poznawczego w etiologii zachowań przestępczych na gruncie teorii
społecznego przetwarzania informacji N.R. Crick i K.A. Dodge’a
2.3. Kształtowanie się systemu poznawczego
ROZDZIAŁ 3. Przestępczy styl myślenia w ujęciu Glenna Waltersa
3.1. Związek między stylem myślenia a stylem życia
3.2. Wzory stylów myślenia jako element strukturalny systemu poznawczego jednostki
ROZDZIAŁ 4. Uwarunkowania przestępczego stylu myślenia
4.1. Wpływ środowiska rodzinnego na późniejsze przestępcze preferencje poznawcze
4.1.1. Rola międzypokoleniowej transmisji postaw i zachowań antyspołecznych
4.1.2. Proces uczenia się społecznego w mechanizmie oddziaływań środowiska rodzinnego
4.2. Osobowościowe korelaty przestępczego stylu myślenia
4.2.1. Samoocena w etiologii kształtowania się przestępczych stylów myślenia
4.2.2. Poczucie kontroli a przestępcze style myślenia
4.2.3. Znaczenie empatii w poznawczym przetwarzaniu informacji społecznych
4.2.4. System wartości rodziców
ROZDZIAŁ 5. Problematyka badań własnych
5.1. Problem pracy i cel badań
5.1.1. Problem pracy
5.1.2. Cel badań
5.2. Założenia teoretyczno-metodologiczne
5.3. Zadania i pytania badawcze
5.4. Model badawczy. Dobór zmiennych i ich operacjonalizacja
5.5. Kierunki analizy materiału badawczego. Sposoby statystycznego opracowania wyników
badań
ROZDZIAŁ 6. Dobór osób, metody i organizacja badań
6.1. Dobór i charakterystyka badanych osób
6.2. Zastosowane metody i techniki badawcze
6.2.1. Wybrane metody i techniki badawcze do pomiaru zmiennych psychospołecznych i
osobowościowych
6.2.2. Adaptacja Psychological Inventory of Criminal Thinking Styles (Inwentarz Stylów
Myślenia) do pomiaru zmiennych wyjaśnianych
6.3. Przebieg i organizacja badań
ROZDZIAŁ 7. Charakterystyka nieletnich w kontekście funkcjonowania poznawczego
7.1. Profile stylów myślenia przestępczego nieletnich dziewcząt i chłopców
7.2. Myślenie a rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich
7.2.1. Aktywność przestępcza nieletnich
7.2.2. Analiza porównawcza funkcjonowania behawioralnego i poznawczego nieletnich
7.3. Struktura myślenia przestępczego
ROZDZIAŁ 8. Modele czynników ryzyka stylów myślenia przestępczego nieletnich
8.1. Teoretyczny model czynników ryzyka stylów myślenia przestępczego nieletnich
8.2. Typologia systemu wartości matek jako czynników ryzyka
8.3. Modele czynników ryzyka myślenia przestępczego
8.3.1. Czynniki ryzyka roszczeniowo-defensywnych stylów myślenia
8.3.2. Czynniki ryzyka myślenia o charakterze bierno-zależnym
ROZDZIAŁ 9. Uwarunkowania mechanizmu kształtowania się przestępczych stylów
myślenia
9.1. Teoretyczny model analizy ścieżek
9.2. Empiryczny model stylów myślenia przestępczego nieletnich
9.2.1. Ogólny empiryczny model uwarunkowań stylów myślenia przestępczego
9.2.2. Uwarunkowania powstawania wzorców myślenia przestępczego nieletnich
Podsumowanie wyników badań własnych
Bibliografia
Aneks
324 strony, B5, oprawa miękka
