Samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego wobec kompetencji Trybunału
Konstytucyjnego i trybunałów europejskich
"Autorka zajęła się problematyką o wyjątkowym znaczeniu dla modelu procesu
karnego, doniosłą teoretycznie i jednocześnie ważną dla praktyki, ale także
niezwykle aktualną i pierwszy raz ujętą w opracowaniu monograficznym. [..,]
Przedstawiony do recenzji wydawniczej tekst [...] stanowi niewątpliwie oryginalną,
interesującą, kompetentnie opracowaną monografię na temat wpływu orzecznictwa
Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Sprawiedliwości i Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka na samodzielność jurysdykcyjną sądu karnego. Rozprawa ta, także pod
względem merytorycznym, stanowi opracowanie zasługujące na bardzo wysoką ocenę".
Wykaz najczęściej używanych skrótów
Wstęp
Rozdział I
Ograniczenia samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego wynikające ze
związania wykładnią prawa dokonaną przez Sąd Najwyższy lub inny sąd karny
1. Uwagi wprowadzające
2. Pojęcie samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego
2.1. Zasada samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego w k.p.k. z 1928 r. i w k.p.k. z
1969 r.
2.2. Konstytucyjne umocowanie zasady samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego
2.3. Rozumienie pojęć "rozstrzyganie" i "zagadnienia prawne"
użytych w art. 8 § 1 k.p.k.
3. Ograniczenia samodzielności sądu karnego w rozstrzyganiu zagadnień prawnych
wynikające ze związania wykładnią prawa dokonaną przez Sąd Najwyższy
3.1. Uwagi wprowadzające
3.2. Związanie wykładnią prawa dokonaną przez Sąd Najwyższy w uchwałach
3.2.1. Przedmiot pytań prawnych konkretnych i abstrakcyjnych
3.2.2. Związanie wykładnią prawa dokonaną przez Sąd Najwyższy w ramach instytucji
pytań prawnych konkretnych i abstrakcyjnych
3.3. Zakres związania zasadą prawną
4. Związanie sądu karnego zapatrywaniami prawnymi sądu odwoławczego
5. Czy związanie sądu karnego wykładnią prawa wynikające z prawomocności
rozstrzygnięcia?
6. Dopuszczalność oczekiwania na orzeczenie wykładnicze innego sądu karnego
Rozdział II
Ograniczenia samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego wynikające z
kompetencji Trybunału Konstytucyjnego
1. Uwagi wprowadzające
2. Obowiązek skierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego jako wyjątek od
zasady samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego
2.1. Poglądy doktryny w kwestii dopuszczalności sprawowania incydentalnej kontroli
konstytucyjności ustaw przez sądy
2.2. Stanowisko Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego w kwestii kompetencji
sądów do odmowy zastosowania niekonstytucyjnego przepisu ustawy
2.3. Dopuszczalność badania zgodności hierarchicznej norm przez sądy karne w
pozostałym zakresie
2.4. Procesowe następstwa ograniczonej kompetencji sądów karnych do stwierdzania
hierarchicznej niezgodności norm prawnych
2.4.1. Przesłanki powstania obowiązku skierowania pytania prawnego do Trybunału
Konstytucyjnego
2.4.2. Obowiązek skierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego a związanie
sądu karnego wykładnią prawa dokonaną przez inny sąd
2.4.3. Skutki skierowania pytania do Trybunału Konstytucyjnego dla innych spraw
zawisłych przed sądami karnymi
3. Wpływ orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego na zakres samodzielności jurysdykcyjnej
sądu karnego
3.1. Uwagi wprowadzające
3.2. Moc wiążąca innych niż wyroki orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego
3.3. Rodzaje wyroków Trybunału Konstytucyjnego
3.4. Rodzaje wyroków Trybunału Konstytucyjnego modyfikujących zakres samodzielności
jurysdykcyjnej sądu karnego
3.4.1. Stanowisko doktryny prawa karnego procesowego w kwestii związania sądu karnego
wyrokami Trybunału Konstytucyjnego
3.4.2. Identyfikacja wyroków Trybunału Konstytucyjnego modyfikujących zakres
samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego
3.5. Zakres związania sądu karnego wyrokami Trybunału Konstytucyjnego i jego procesowe
następstwa
3.5.1. Związanie sądu karnego wyrokami afirmatywnymi
3.5.2. Związanie sądów karnych wyrokami z klauzulą odraczającą
3.5.2.1. Poglądy doktryny prawa konstytucyjnego i Trybunału Konstytucyjnego w kwestii
skutków klauzuli odraczającej derogację przepisu z systemu prawa
3.5.2.2. Poglądy doktryny prawa karnego procesowego na temat skutków klauzuli
odraczającej derogację przepisu z systemu prawa
3.5.2.3. Zajęcie własnego stanowiska w kwestii skutków związania sądu karnego
klauzulą odraczającą
3.5.2.4. Skutki procesowe związania klauzulą odraczającą w praktyce - analiza
przykładów z orzecznictwa sądów karnych
3.5.2.5. Dopuszczalność zawieszenia postępowania karnego w okresie trwania klauzuli
odraczającej
3.5.2.6. Podsumowanie
3.5.3. Związanie sądu karnego wyrokami interpretacyjnymi
3.5.3.1. Poglądy doktryny i Trybunału Konstytucyjnego na temat charakteru i mocy
wiążącej wyroków interpretacyjnych
3.5.3.2. Zajęcie własnego stanowiska w kwestii mocy wiążącej wyroków
interpretacyjnych
3.5.3.3. Wyroki interpretacyjne a samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego
3.5.4. Wyroki stwierdzające niekonstytucyjność pominięcia prawodawczego a
samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego
3.5.5. Wyroki aplikacyjne a samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego
3.6. Związanie sądu karnego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego a wznowienie
postępowania karnego
3.6.1. Podstawa normatywna wznowienia postępowania karnego wskutek wyroku Trybunału
Konstytucyjnego
3.6.2. Wyrok stwierdzający niezgodność z Konstytucją aktu prawnego modyfikującego
treść przepisu stanowiącego podstawę prawną prawomocnego orzeczenia a wznowienie
postępowania karnego
3.6.3. Zakres związania sądu orzekającego w przedmiocie wznowienia postępowania
wyrokiem aplikacyjnym
3.6.4. Związanie sądu karnego ustaleniem, że niekonstytucyjny przepis stanowił
podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia
3.6.5. Związanie sądu karnego orzekającego w przedmiocie wznowienia postępowania
karnego wyrokiem interpretacyjnym
4. Uwagi podsumowujące
Rozdział III
Prejudycjalna kompetencja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i zakres
jej oddziaływania na samodzielność jurysdykcyjną sądu karnego
1. Uwagi wprowadzające
2. Kompetencje prejudycjalne Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
2.1. Zakres przedmiotowy kompetencji prejudycjalnej przewidzianej w art. 267 TFUE
2.2. Zakres przedmiotowy kompetencji prejudycjalnej w odniesieniu do aktów prawnych
dawnego III filaru Unii Europejskiej
3. Cel i charakter procedury prejudycjalnej a konstytucyjna zasada niezawisłości
sędziowskiej i sądowego wymiaru sprawiedliwości
4. "Unijna spawa karna" - obszar oddziaływania kompetencji Trybunału
Sprawiedliwości na samodzielność jurysdykcyjną sądu karnego
4.1. Uwagi wprowadzające - pojęcie "sprawy unijnej"
4.2. Sposoby i obszary "uwspólnotowienia" prawa karnego przed wejściem w
życie Traktatu z Lizbony
4.2.1. Kompetencje Wspólnoty w dziedzinie prawa karnego
4.2.2. Sposoby oddziaływania wtórnego prawa wspólnotowego na polskie prawo karne
4.3. Oddziaływanie prawa III filaru Unii Europejskiej na prawo karne i postępowanie
karne
4.4. Kompetencje Unii Europejskiej w dziedzinie prawa karnego materialnego i procesowego
po wejściu w życie Traktatu z Lizbony
4.5. Próba zdefiniowania "spraw karnych z elementem unijnym"
4.5.1. "Sprawy karne z elementem unijnym" - obszar stosowania prawa unijnego
przez sądy karne
4.5.2. Przesłanki uznania "sprawy czysto wewnętrznej" za "unijną sprawę
karną"
5. Obowiązek skierowania pytania prejudycjalnego do Trybunału Sprawiedliwości a
samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego w rozstrzyganiu zagadnień prawnych
5.1. Sądy karne zobowiązane do skierowania pytania prejudycjalnego
5.2. Obowiązek zainicjowania procedury prejudycjalnej - ograniczenie czy wyłączenie
samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego?
5.2.1. Obowiązek skierowania pytania prejudycjalnego dotyczącego wykładni prawa
unijnego
5.2.2. Obowiązek zainicjowania procedury prejudycjalnej w celu zbadania ważności prawa
unijnego a samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego
6. Uprawnienie sądu karnego do skierowania pytania prejudycjalnego a związanie
rozstrzygnięciem zagadnienia prawnego przez inny sąd
Rozdział IV
Skutki orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości dla samodzielności jurysdykcyjnej
sądu karnego
1. Uwagi wprowadzające
2. Moc wiążąca orzeczeń w przedmiocie ważności unijnych instrumentów prawnych
2.1. Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości i doktryny w kwestii skutków orzeczeń w
przedmiocie ważności unijnego aktu prawnego
2.2. Związanie sądu karnego orzeczeniem prejudycjalnym stwierdzającym nieważność
unijnego aktu prawnego i jego procesowe skutki
3. Moc wiążąca orzeczeń wykładniczych
3.1. Przegląd orzecznictwa i poglądów doktryny na temat skutków orzeczeń
wykładniczych Trybunału Sprawiedliwości
3.2. Moc wiążąca orzeczeń prejudycjalnych dotyczących wykładni prawa dawnego III
filaru Unii Europejskiej
3.3. Skutki związania sądu karnego orzeczeniem wykładniczym w postępowaniu głównym i
w toku innych postępowań karnych
3.3.1. Zakres i skutki związania sądu karnego orzeczeniami wykładniczymi
oddziałującymi na stosowanie prawa karnego materialnego
3.3.2. Związanie orzeczeniami wykładniczymi oddziałującymi na stosowanie przepisów
prawa karnego procesowego
3.4. Dopuszczalność wstrzymania toku postępowania karnego w oczekiwaniu na orzeczenie
prejudycjalne w innej sprawie
4. Związanie sądu karnego orzeczeniem prejudycjalnym w postępowaniu w przedmiocie
wznowienia postępowania karnego
4.1. Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości i doktryny w kwestii wznowienia sądowego
postępowania krajowego wskutek wyroku prejudycjalnego
4.2. Dopuszczalność wznowienia postępowania karnego z powodu wyroku prejudycjalnego
4.3. Związanie orzeczeniem prejudycjalnym w postępowaniu w przedmiocie wniosku o
wznowienie postępowania karnego
4.3.1. Związanie wyrokiem stwierdzającym nieważność unijnego aktu prawnego a
wznowienie postępowania karnego
4.3.2. Związanie orzeczeniem wykładniczym a wznowienie postępowania karnego
5. Związanie sądów karnych orzeczeniami Trybunału Sprawiedliwości wydawanymi poza
procedurą prejudycjalną
Rozdział V
Wpływ orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na samodzielność
jurysdykcyjną sądu karnego
1. Uwagi wprowadzające
2. Moc wiążąca wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
3. Czy powszechna moc wiążąca wykładni Europejskiego Trybunału Praw Człowieka?
4. Orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jako prejudykat w procesie karnym
4.1. Uwagi wprowadzające
4.2. Orzeczenia Trybunału strasburskiego wiążące sądy karne
4.3. Zakres przedmiotowy związania sądu karnego rozstrzygnięciem Trybunału
strasburskiego i jego procesowe skutki
4.4. Zakres podmiotowy związania sądu karnego rozstrzygnięciem Trybunału
strasburskiego i jego procesowe skutki
4.5. Uwagi podsumowujące
Rozdział VI
Uwagi podsumowujące i postulaty de lege ferenda
1. Wyjątki od samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego w rozstrzyganiu zagadnień
prawnych - współistnienie czy konflikt?
2. Specyfika prejudycjalnego oddziaływania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego,
Trybunału Sprawiedliwości i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
3. O zawieszeniu postępowania karnego w oczekiwaniu na prejudykat
Bibliografia
452 strony, B5, oprawa miękka
