Oddajemy do rąk Czytelników publikację, która jest próbą zestawienia w jednej
monografii problematyki związanej ze stosunkami Polski z państwami sąsiednimi. Szeroko
nakreślone ramy czasowe, obejmujące okres od uzyskania przez Polskę niepodległości w
1918 r. do końca 2006 r., pozwalają na obiektywną ocenę istoty występujących
problemów we wzajemnych stosunkach, uchwycenie elementów ich ciągłości i zmian.
Relacje z państwami sąsiednimi należą ponadto do podstawowego kręgu zainteresowań
polityki zagranicznej każdego państwa, gdyż determinują najważniejsze aspekty jego
bezpieczeństwa narodowego.
Położenie geopolityczne Polski w centralnej części Europy, między dwoma wielkimi
mocarstwami, wzmacniało historycznie znaczenie bezpośredniego sąsiedztwa naszego
państwa. Wyznaczało ono jednocześnie naszą rolę jako państwa tranzytowego w szerokim
rozumieniu tego pojęcia - od spraw ekonomicznych po aspekt kulturowy.
Powyższe względy stały się wystarczającym powodem do przygotowania w miarę
kompletnego kompendium wiedzy i informacji z zakresu dwustronnych kontaktów Polski z
państwami sąsiednimi oraz ich bazy w postaci podstaw traktatowych wzajemnej
współpracy.
Struktura pracy została tak pomyślana, aby - nie tracąc z pola widzenia elementów
ciągłości - wyraźnie oddzielić okresy historyczne naszych wzajemnych stosunków oraz
w sposób czytelny przedstawić zagadnienie dorobku traktatowego tychże stosunków
bilateralnych. Celowo wyodrębniono te porozumienia i umowy, które regulowały lub
regulują, często bardzo szczegółowo, zagadnienia dotyczące współpracy granicznej
(de-limitacja, sprawa przejść granicznych, ruchu granicznego, przejść i komunikacji
drogowej, kolejowej i lotniczej), spraw celnych i podatkowych. Z tego względu publikacja
stanowić może ważne narzędzie pomocnicze przy badaniu zagadnień z zakresu stosunków
międzynarodowych, studiów regionalnych czy logistyki międzynarodowej.
Ważnym uzupełnieniem analizowanej problematyki jest przedstawienie zagadnień
związanych ze współpracą euroregionalną oraz obszerny wybór bibliografii dotyczącej
stosunków Polski z państwami sąsiednimi.
Przyjęte cezury czasowe zrodziły określone problemy z podziałem całego
analizowanego tematu na podokresy, które będą czytelne i użyteczne dla Czytelnika. Z
tego względu za priorytetowe uznano cezury wyznaczające ważne etapy w historii Polski.
Trzeba jednak zaznaczyć, że nie pokrywają się one z okresem zmian w podmiotowości czy
nazwach państw, z którymi sąsiadowaliśmy. Z tego powodu na przykład problematyka NRD,
Czechosłowacji czy ZSRR będzie występować jako rozbita w dwóch pod-okresach. Czerwiec
1989 r. przyjęto jako cezurę rozgraniczającą w Polsce epokę przed i po zmianie
systemu politycznego. W niektórych przypadkach określony typ umów i porozumień
związanych z problematyką stosunków granicznych znalazł się zarówno w części II,
jak i III. Decydowała o tym ranga umowy i jej treść, znacznie wykraczające poza ramy
samej współpracy przygranicznej.
278 stron, B5, miękka oprawa